Ferðir - 01.04.1979, Side 11

FERÐIR
11
Berglögum eldra blágrýtisins við Eyjafjörð hallar yfirleitt
til suðurs eða suðausturs, og kemur sá halli einnig fram í
fjöllunum við Glerárdalinn. A Vindheimajökulssvæðinu
(Strýta/Kista) er hallinn um 10° í SA (eða SSA) en virðist
fara minnkandi er sunnar dregur þeim megin í dalnum.
Undir Kerlingu er mjög greinilegur suðlægur halli, og einnig
nyrst í Súlum, en þar á milli er hann ógreinilegur (12).
Meðalhallinn hefur verið áætlaður um 5° í SSA (1).
Gangar í Eyjafjarðarbasaltinu stefna yfirleitt sem næst
NNA-SSV og koma allmargir slíkir fram í Glerárgilinu.
Um aldur þessarar berglagasyrpu, sem nú er oft nefnd
Eyjafjarðarbasaltið, er ekki vitað með vissu, en gizka má á að
við sjávarmál á Akureyri sé aldur laganna um 9 milljón ár og
í 1000 m hæð um 1-2 millj. ára yngri. Syrpan er því mynduð
árla á Pliosen-tíma (1).
Nokkur stór berghlaup hafa orðið úr þessari rnyndun á
Glerárdal og virðast þau benda til einhvers veikleika í berg-
inu, sem etv. má setja í samband við fornar eldstöðvar á þessu
svæði, en það mál hefur annars ekki verið kannað til neinnar
hlítar, og saga þessarar jarðmyndunar verður því næsta fá-
tækleg að sinni.
Um landslag á myndunartíma Eyjafjarðarbasaltsins verð-
ur fátt sagt með vissu. Mestar líkur eru þó til að Eyjafjarðar-
svæðið hafi þá verið ein samfelld bunguvaxin háslétta með
mörgum gígaröðum frá norðri til suðurs, svipað og nú er
austur á Mývatnsöræfum, en dalir eða firðir hafa þá ekki
verið til nema í útjöðrum svæðisins. Loftslag hefur þá verið
mjög hlýtt og að líkindum þurrt og mestur hluti hásléttunnar
því verið eyðimörk.
Um það bil sem myndun Eyjafjarðarbasaltsins lýkur hafa
þó líklega orðið nokkrar breytingar á loftslagi. Er talið að það
hafi fariö kólnandi á Pliosen-timanum, sem hófst fyrir um
12,5 millj. ára, en frá þeim tíma eru mikil steingervingalög á
Tjörnesi, sem rekja má loftslagssöguna eftir. Einnig við Gler-
árdalinn koma fyrir steingervingar frá þessum tíma, og verður
nú skýrt nánar frá þeim.