Fréttir - Eyjafréttir - 19.01.2023, Blaðsíða 2

Útgefandi: Eyjasýn ehf. - kt. 480278-0549
Ægissgötu 2 - 900 Vestmannaeyjum.
Ritstjórn og ábyrgð: Ómar Garðarsson og Sindri
Ólafsson - omar@eyjafrettir.is - sindri@eyjafrettir.is.
Umbrot: Leturstofa Vestmannaeyjum ehf.
Ljósmyndir: Blaðamenn Eyjafrétta.
Prentun: Stafræna Prentsmiðjan ehf.
Sími: 481 1300
Netfang: frettir@eyjafrettir.is.
Auglýsingar: auglysingar@eyjafrettir.is
Veffang: www.eyjafrettir.is
EYJAFRÉTTIR er áskriftarblað.
Eftirprentun, hljóðritun, notkun ljósmynda og
annað er óheimilt nema heimilda sé getið.
Okkur er tamt að segja í Vest-
mannaeyjum – fyrir og eftir gos.
Svo djúp og lifandi er minningin
um eldgosið sem hófst fyrir
réttum 50 árum, eða aðfararnótt
23. janúar 1973. Fimm þúsund
og þrjú hundruð Eyjamenn þurftu
að yfirgefa heimili sín sem mörg
hver fóru undir ösku og eld. Þessa
sögu þekkja allir Íslendingar og
í Eyjum gerum við meira en að
þekkja söguna – við lifðum hana –
og hún er stór hluti af því að vera
Vestmannaeyingur.
Þessi stærsti viðburður í 1000 ára
sögu Eyjanna, og í raun landsins
alls, er hálfrar aldar gamall. Það
eru því fyrir löngu komnar fram
kynslóðir þar sem eldgosið er saga
en ekki upplifun. Því er mikilvægt
að við varðveitum minningar og
heimildir frá þessum tíma.
Sögurnar eru margar og teygja sig
víða um íslenskt samfélag – og til
annarra ríkja líka.
Heimaeyjargosið er einn af þess-
um viðburðum sem aldrei gleymist
þeim sem hafa aldur til að muna.
Ég á sjálf fjölskyldusögu eins og
svo margir aðrir Eyjamenn frá
þessari nótt - og því sem við tók.
Mamma, Svanhildur Gísladóttir,
var 23ja ára gömul, með mig eins
árs gamla og komin sjö mánuði á
leið með systur mína 22. janú-
ar 1973. Hún og pabbi, Róbert
Sigmundsson, voru fyrstu nóttina
á nýju heimili í Viðey - á Vest-
mannabraut 30. Þau voru ný sofn-
uð þegar Hansína, systir mömmu,
vakti þau og lét vita að eldgos væri
hafið í austurbænum.
Mamma trúði henni nú tæplega
sem von var. En þetta var raunin
og við fjölskyldan, ég mamma og
pabbi fórum niður á bryggju. Ég
klædd í úlpu og ullarsokka - og
mamma tók með eina bleyju og
pela. Mamma ætlaði bara að fara
sutta stund og koma svo heim
aftur, en það var ekki raunin. Við
fórum með fiskibáti eins og stór
hluti íbúa á Heimaey - og vorum
við mæðgur mjög sjóveikar en
vorum samt heppnar því við
fengum koju.
Erfið ferð
Ferðin var erfið og mömmu hryllir
alltaf við að rifa hana upp. Hún
lætur þó alltaf fylgja með að Guð
hafi verndað okkur og aðra Eyja-
menn þessa nótt. Ég held að það
sé mikið til í því.
Við fjölskyldan fengum ekki
húsnæði fyrst í stað, en fengum
svo loks íbúð á Laufásvegi þar
sem Hrönn systir bættist í hópinn í
mars 1973.
Fyrsta skírn í Landeyjarkirkju
eftir gos
Mamma var og er mjög trúuð
kona. Hún ræddi við sr. Karl
Sigurbjörnsson, sem þá var prestur
í Vestmannaeyjum, í byrjun júlí
þegar tími var kominn til að skíra
Hrönn. Sr. Karl lagði til að skírnin
færi fram í fyrstu messu í Landa-
kirkju eftir að gosi væri formlega
lokið.
Það varð úr og við fjölskyldan
flugum til eyja í júlí - með sr.
Karli. Það var auðvitað allt svart,
og það þurfti meira að segja að
grafa göng í gegnum vikurinn til
að komast inn í kirkjuna.
Mig langar að vitna í orð
mömmu, í viðtali sem Guðrún
Erlingsdóttir tók við hana og
birtist í Morgunblaðinu 2018, sem
lýsa þessar sérstöku og fallegu
stundu vel:
„Þegar við komum inn í anddyrið
var það fullt af stígvélum og
kirkjan troðin af fólki. Aðallega
karlmönnum í vinnufötum sem
unnu við hreinsunarstörf og upp-
byggingu. Stígvél voru það eina
sem dugði sem skótau á þessum
tíma og þeir vildu ekki fara inn í
kirkjuna í þeim,“ mamma verður
verður þögul um stund.
„Tilfinningin var sterk þegar ég
gekk inn með barnið í hvítum
skírnarkjól. Niður kinnar karl-
mannanna í köflóttum vinnuskyrt-
um á sokkaleistunum runnu tár.
Þó allt væri svart í bænum náðu
geislar sólarinnar að skína inn
um gluggana og barnið í hvítum
skírnarkjól var eins og tákn um
upprisu, nýtt upphaf. Karl sagði að
þetta hefði verið merkileg athöfn
og ég gleymi henni aldrei,“ segir
mamma.
Hrönn systir var því fyrsta barnið
sem skírt var í Landakirkju eftir
gos - í fyrstu messunni. Móðir mín
talar enn um þessa athöfn og er
svo þakklát sr. Karli. Myndin, sem
er tekin fyrir utan Landakirkju
þennan dag með Barnaskólann í
bakgrunn, segir meira en þúsund
orð.
Ég ber ómælda virðingu fyrir því
fólki sem tókst á við þessi ósköp
- og er þeim líka svo þakklát sem
komu aftur heim og byggðu upp
okkar yndislegu Eyju. Við heiðr-
um verk þeirra og minningu best
með því að halda ótrauð áfram því
uppbyggingarstarfi sem þau lögðu
grunninn að. Á þessu ári verður
þessara merku tímamóta minnst
með margvíslegum hætti og alltaf
með virðingu og þakklæti fyrir að
ekki fór verr.
Íris Róbertsdóttir Ávarp flutt í Bústaðarkirkju:
Sögurnar margar og teygja sig víða
Íris og Karl biskup í Bústaðakirkju á sunnudaginn.
Vestmannaeyingar minnast þess
á mánudaginn næsta, 23. janúar
að fimmtíu ár verða frá því gos
hófst á Heimaey. Gosið hófst rétt
fyrir klukkan tvö um nóttina og
um morguninn höfðu bátar og
aðkomubátar sem voru í höfn í
Eyjum flutt hátt í 5000 íbúa af
um 5300 til lands. Mesta björgun
íslandssögunnar. Áður en gosi
lauk þann 3. júlí sama ár hafði
þriðjungur bæjarins grafist undir
gjósku og hraun og framundan var
hreinsun og uppbygging. Keyrð
áfram af mikilli ástríðu og krafti
sem hefur skilað þeim öfluga bæ
sem Vestmannaeyjar eru.
Eins og áður á þessum tímamót-
um er upphaf gossins minnst með
lágstemmdum hætti. Dagskráin
hefst í Eldheimum kl. 01:45,
nákvæmlega fimmtíu árum frá
upphafi gossins þegar nemendur
tíunda bekkjar GRV lesa upp fréttir
Ríkisútvarpsins fyrstu klukkutíma
gossins. Lestrinum er streymt.
Á hádegi er hátíðarfundur í bæjar-
stjórn sem forseti Íslands, Guðni
Th. Jóhannesson verður meðal
gesta.
Klukkan 16.00 verður opnuð
vinnustofa um handgerðar veifur
á Bókasafninu. Hálftíma seinna
verða nemendur í leikskólum og
Grunnskólanum með sýningu í
Sagnheimum.
Kl. 18.30 er blysför frá Landa-
kirkju að Eldheimum þar sem
verður hátíðarviðburður. Þar
flytja forseti Íslands Guðni Th.
Jóhannesson, Katrín Jakobsdóttir
forsætisráðherra og Páll Magnús-
son forseti bæjarstjórnar ávörp.
Helga Bryndís píanóleikari og
Silja Elsabet söngkona koma líka
fram.
Bæjarbúar og gestir eru beðnir
um að fjölmenna og minnast með
því þessa einstaka viðburðar í
sögu Vestmannaeyja, Íslands og
heimsins alls.
Upphaf eldsumbrotanna 1973 minnst á mánudaginn:
Fólk hvatt til að fjölmenna