SÍBS blaðið - 01.10.2022, Page 17

3. tbl. 2022
eru nokkuð algengir fylgikvillar sem oftast lagast með tím-
anum en þarf annars að skoða betur.
Magatæming og hreyfingar í meltingarvegi breytast við
aðgerðir og þar með hraði næringarefna gegnum breyttan
meltingarveg sem stjórnað er af taugaboðum, hormóna-
áhrifum og innihaldi matarins sem neytt er. Mikilvægt er að
borða hægt, tyggja matinn vel og varast að drekka vökva
á sama tíma. Varast þarf að neyta matar eða drykkjar sem
inniheldur sykur eða einföld kolvetni eða sambland af sykri
og fitu s.s. rjómaís. Hætta er á að meltingin bregðist við með
svokallaðri stutttæmingu (e. dumping) þegar matur færist
of hratt niður í smáþarma. Við það virkjast ýmis taugavið-
brögð sem geta valdið ógleði, niðurgangi, verkjum, svima,
þreytu, svitamyndun, skjálfta og hröðum hjartslætti. Talað
er um snemmkomna stutttæmingu sem kemur fram innan
10-30 mín eftir að fæðu var neytt og er mun algengari en sú
síðkomna sem kemur fram 1-4 klst eftir máltíð eða jafnvel
síðar. Stundum koma öll þessi einkenni fram ogjafnvel fleiri
en stundum bara sum þeirra. Þessu ástandi getur fylgt þlóð-
sykurfall sem bregðast þarf við.
Hægðatregða og niðurgangur geta líka komið fram og
eru að hluta til komin vegna breytinga á hreyfingu meltingar-
vegar. Hægðatregða tengist líka vökvaskorti og lágu trefja-
innihaldi matarins sem mikilvægt er að bæta í stað þess að
sækja lausnina eingöngu í hægðalosandi lyf sem vissulega
geta verið nauðsynleg stundum. Niðurgangurinn stafar í
sumum tilfellum af því að ensím sem brjóta niður mjólkur-
sykur starfa ekki með eðlilegum hætti eftir aðgerð og sumir
þurfa að hætta neyslu á mjólkurvörum á meðan aðrir geta
nýtt sér mjólkurvörur þar sem þúið er að kljúfa mjólkursyk-
urinn (laktósafríar vörur). Niðurgangurinn getur stafað af
öðrum ástæðum svo sem af ofvexti baktería í þörmum eða
truflunar á frásogi á fitu úr meltingarvegi.
Næringarskortur
Hætta á næringarskorti er eitt af stóru verkefnum sem hver
einstaklingur sem fer í efnaskiptaðgerð stendur frammi
fyrir. Ekki bara vegna þess hve lítið er hægt að borða heldur
breytist frásog næringarefna og þannig skapast hætta á
næringarskorti þó þessara efna sé neytt. Þessi hætta er meiri
eftir magahjáveitu en eftir magaermi. Vítamínin A,C,D og K,
þíamín, fólínsýra og BI2 eru þau vítamín sem helst er hætta á
að skorti. Steinefnin; járn, selen, zink og kopar eru þau stein-
efni sem algengast er að sjá skort á eftir aðgerð.
Hver einstaklingur sem fer í efnaskiptaðgerð skuldbindur
sig til að taka vítamín samhliða fjölbreyttri fæðu það sem
eftir er ævinnar. Sérstakar vítamín- og steinefnablöndur
fyrir einstaklinga sem hafa farið í efnaskiptaaðgerð hafa
verið settar á markað og innihald þeirra tekur mið af þeim
breytingum sem eiga sér stað á meltingarvegi við aðgerðirnar
og eiga þá fyrst og fremst við hjáveituaðgerðirnar. Hægt er
að taka hefðbundnar vítamínblöndur og stök vítamín og finna
hæfilegar skammtastærðir í samræmi við niðurstöður blóð-
rannsókna en einn af mikilvægum þáttum í eftirliti eftir aðgerð
er að fara í reglulegar blóðrannsóknir og sjá hvort líkaminn sé
að ná að nýta þessi efni og bæta upp skort þeirra ef þörf er á.
Magahjáveita
Breytt starfsemi líffæra
Vöðvarýrnun og beinþynning fylgja gjarnan í kjölfar aðgerð-
anna en hægt er að sporna við þeim breytingum með réttum
viðbrögðum. Best er að veita líkamanum aðstoð áður en hann
fer að bregðast sjálfur við skortinum að ráði en slík viðbrögð
hafa áhrif á þyngdarstjórnunarkerfi líkamans og stýringu á
orkujafnvægi hans.
^SÓLAR
málning
- það segir sig sjálft -
▲▲▲
ÖLGERÐIN
HÁSKÓUNN Á BIFRÖST
BIFRÖST UNIVERSITY
17