Dögun - 18.01.1946, Qupperneq 3

Dögun - 18.01.1946, Qupperneq 3
DÖGTJN 3 Hvað vill C-listinn? Eetri menningarskilyrði „X>ví ver sem við stöndum að vígi, því betur skulum við duga“. Islendingar eru hamingju- þjóð. Á sama tíma og flestar menningarþjóðir koma sundur- tættar út úr fimm ára ægistyrj- öld og verða að hefja endur- reisnarstarf sitt févana og afl- vana, þá stendur íslenzka þjóð- in ríkari og sterkari en nokkru sinni fyrr og getur beitt öllum mætti huga og handa til stór- felldra atvinnu- og menningar- framkvæmda. íslenzka þjóðin hefur því öllum frekar ástæðu til að vera bjartsýn og áræðin, enda hefur hún á ýmsan veg sýnt að svo sé, t.d. með stór- felldum áætlunum ríkisstjórn- arinnar um ný átök í atvinnu- lífi og menningu. Hinar þjáðu þjóðir, sem nú verða að byggja flest að nýju, eru þegar teknar til við endur- reisnina. Úr öllum áttum berast fréttir af djarfhuga aðgerðum, þrátt fyrir hin erfiðustu skil- yrði. Námur eru gerðar starf- færar, verksmiðjur reistar, vélar smíðaðar, skip búin á veiðar o.s.frv. En jafnhliða öllum þess- Við, íslendingar, stærum okkur af menningu forfeðra okkar og eigi að ástæðulausu. En hvorum mun þafa verið meiri þörf þekkingar, forföður okkar, sem erjaði jörð sína með deigum handtækjum og renn- andi örigli út af borðstokki ára- báts — eða okkur, sem viljum rækta og 'ryðja jörðina eftir vísidnalegum leiðbeiningum og leitum og öflum fisks með vél- búnum undratækjum? Ýmsir óttast tækniframfarir mannanna, og hafa þær raddir aldrei látið hærra í eyrum en á síðasta ári — kjarnorkuárinu. Þessi ótti er vitanlega ástæðu- laus, ef menn láta sér skiljast, að menning og þekking fólks- irís, hvers einasta þegns, verður að margfaldast og fullkomnast að sama skapi og tæknin eykst. Sinnuleysi um uppeldis- og um framkvæmdum, sem tryggja eiga afkomu fólksins, er ekki gleymt hinni andlegu hlið, menntun alþýðunar. Reynsla ó- friðaráranna hefur sannfært enn fleiri en áður um undir- stöðuþýðingu þess, að fólkið fái notið sem beztra menntunar- skilyrða. Við heyrum fréttir af opnun skóla við hin erfiðustu skilyrði. Hinir nýju háskólar eru jafnvel starfræktir í skip- um, ef ekki er annað húsnæði fyrir hendi, en jafnhliða verk- smiðjubyggingum rísa ný skóla- hús af grunni, þótt borgararnir verði að hafast við í hellum og hreysum. Þessi erlendu dæmi geta ver- ið okkur lærdómsrík. Það er því full ástæða til að gera sér sem gleggsta grein fyrir því, hvern- ig ástatt er í skóla- og menn- ingarmálum hvers héraðs um leið og því eru gefnar gætur, hvað ríkisvaldið hyggst fyrir í þeim sökum. Eg mun ræða nokkuð um þessi mál hér í þessu og næsta blaði og drepa á nokkur nauð- synleg úrræði til endurbóta í þeim á næstunni. skólamál er því dýrasta eyðsla hvers þjóðfélags og héraðs Þá er bæði andlegum og veraldar- legum verðmætum sóaj>. Núverandi forystumenn þjóð arinnar virðast gera sér þetta ljóst. Fyrir Alþingi liggja nú frumvörp að stórfelldum endur- bótum í skólalöggjöf landsins. Þessi frumvörp, sem samin eru af milliþinganefnd í skóla- málum og flutt að tilhlutun núv. menntamálaráðherra, hafa það höfuð mark að tryggja hverjum unglingi undirbúnings- menntun við sitt hæfi, hvort heldur er á verklegu eða bók- legu sviði, og einnig stuðla að því, að fátækt eða aðrar efna- legar aðstæður þurfi ekki að hefta neinn ungling á braut hinnar æðstu menntunar. Hér er ekki rúm til að rekja þetta nánar, en eins nýmælis verður þó að geta, því að fram- kvæmd þess byggist á aðstæð- um í hverju héraði. Geta má þess áður, að lítill vafi mun á, að frumvörp þessi verði,; sam- þykkt nær óbreytt í vetur. Samkvæmt tillögunum lýkur barnaskólanámi einu ári fyrr en nú er, en við tekur þá tveggja ára skyldunám, hið minnsta, í unglingaskóla. Auk þess er svo gert ráð fyrir allt að tveggja ára námi til viðbótar fyrir gagn- fræðapróf. Verða gagnfræða- skólarnir 4 ára skólar í stað 3 nú og öll börn skyld til einhvers náms í þeim fyrstu tvö árin. Þá er gert ráð fyrir skiptingu í verksmiðju- og bóknámsdeild, og með því er stefnt að því sjálfsagða ráði, að hvert barn fái þá þekkingu, sem bezt sam- svarar andlegum og líkamleg- um hæfileikum þess. Núverandi ófremdarástand, að troða öll- um til sama náms, án tillits til hæfni. má sannarlega hverfa ITinsvegar dregur breyting þessi engan veginn úr kröfum til barnaskólanna, nema síður sé. Bætt aðbúð þeirra er því enn og verður traustasta undir- staðan fyrir allri framtíðar- menntun æskunnar. Skal ég þá víkja að þeim endurbótum, sem nauðsynleg- ar virðust hér á Akranesi og má ekki seinna vera um sumar þeirrra. Bamaskólinn hér er að mestu starfræktur í tveimur lélegum húsum, og var hið yngra þeirra reist 1912. Þá voru hér í skóla 62 börn en nú eru tæp 300. Eru þessar tölur ekki næg sönnun ó- hæfunnar, sem þarna er búin yngstu borgurum þessa bæjar og leiðbeinendum þeirra? Það er Ijúft að játa, að þeir, sem byggðu þetta hús voru myndar- legir og framsýnir, en kröfur nú- tímans til skplahúsa eru svo mjög breyttar á þessum rúm- um þrjátíu árum, að eigi má lengur draga-st að ríýtt skóla- hús verði reist. Hér vantar ekki aðeins stofur til bóklegs náms, heldur að mestu fyrir verklegt nám pilta og alveg fyr- ir telpurnar. Hreinlætisher- bergi og salerni eru mjög-ófull- komin og í þriðja húsinu (of litlu leikfimihúsi). Engin les- stafa er til, ekki bókasafnshen- bergi, fpndarsalur eða skrif- stofa fyrir skólastjóra. Hann og kennararnir verða að hafa bækistöð sína innan um allar kennsluibækur og áhöld skól- ans í kytru, sem ekki þætti stórt eldhús í meðal íbúð, Þannig mætti lengi telja, en er óþarft. Byggingu nýs, fullkom- ins barnaskóla, með rúmgóð-t um leikvöllum verður að hefja, þegar í vor. Barnaíjöldinn mun ekki fækka hér á næstu árum, þrátt fyrir væntanlega breyl;- ingu á skólaskyldunni. — Enn fremur má benda á nauðsyn þess að til sé hæfilegt húsnæði fyrir smábamaskóla (börn 5— 7 ára). Skilningur manna á nauðsyn þeirra er sífellt að aukast, og mun Hallbjörn Odds son og fleiri hafa sýnt lofsverð- an áhuga við að bæta úr þess- um skorti hér. En hitt ætti að vera hverjum manni Ijóst, að börn á þessu reki verða að hafa borð og stóla við sitt hæfi, og er því ekki forsvaranlegt til lengdar að hafa ekki a.m.k. 1—- 2 kennslustofur útbúnar við þeirra hæfi, Eykur það enn nauðsyn þess, að barnaskóli verði strax byggður. Um fjárhagshlið þess máls má geta þess, að nái fyi’ir- greind frumvörp framgangi, greiðir ríkissjóður helming stofnkostnaðar og eru þar með- taíin áhöld, svo sem borð og stólar. Gagnjrœðaskólinn. Það er vonandi ljóst af fyrsögðu, að h úsnæðisleysi gagnfræðaskól- ans hér kemur í veg fyrir íram- kvæmd skólaskyldu og náms- skiptingar í samræmi við vænt- anleg lög, þegar tæpast er hægt að starfrækja skólann í anda nú verandi laga, með aðeins 70 nemendum. Hér má því ekki dragast um úrbætur. Er þá fyrsta leið, að tafarlaust verði reist nýtt skólahús fyrir gagn- fræðaskólann miðað við kom- ^andi tíma. Þessi lausn er auð- vitað æskilegust, en hitt verður auðvitað ætíð að hafa í huga, hvað framkvæmanlegt er í einu með þeim vinnukrafti og nauð- synlegum atvinnurekstri, sem hér er og koma þarf. Með því líka, að víst er að bygging barnaskólans hér yrði tafarr laust samþykkt af fræðslu- málastjórn og því tryggt,, að þar er þegar hægt að hefja und- irbúning, þá tel ég rétt að leggja allt kapp á að barnaskól- inn rísi sem fyrst og síðan yrðj hafin þygging , gagnfræðaskóla- húss. Meðan það. væri í smíð- um, mætti, starfrækja gagn- fræðaskólann j mestu af núver- andi húsnæði bpggja skólanna, þótt óhengtugt sé á ýmsan hátt. Skóla- og uppeldismál

x

Dögun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dögun
https://timarit.is/publication/1946

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.