Læknaneminn - 01.04.2022, Side 125

Rannsóknarverkefni 3. árs nema 2021123
fylla skilmerki um compenseringu (innri
stillingar) frumuflæðissjár. Eftir að skil­
merkjum um compenseringu var náð var
aðferðin sannreynd þar sem mögulegt var að
skil greina CD3+, CD4+ og CD8+ frumur og sást
munur á boðefnaframleiðslu frumanna.
Umræður
Góður munur sást á boðefnaframleiðslu
frumanna og bendir til að hægt sé að meta
CD4+ og CD8+ inflúensusértækt ónæmis­
svar. Þó mætti bæta aðferðina til að auka
næmi, en þættir eins og örvun fruma,
innanfrumulitun og gamall tækjabúnaður
gera það erfitt. Næstu skref eru að sannreyna
aðferðina með deyddum inflúensu veirum og
í kjölfarið að nota aðferðina til að rann saka
áhrif ofþyngdar barna á árangur inflúensu­
bólusetninga. Í framhaldinu er jafnvel
hægt að meta hvernig vernda megi börn í
ofþyngd með hnitmiðaðri bólusetningum
eða öðrum ónæmisaðgerðum í samhengi við
niðurstöður.
Meðferð höfuðstofnsþrenginga á
Íslandi: Víkkun, hjáveituaðgerð eða
lyfjameðferð?
Heiðrún Ósk Reynisdóttir1, Brynjólfur
Árni Mogensen2, Martin Ingi Sigurðsson1,2,
Ingibjörg Jóna Guðmundsdóttir1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Landspítali
háskólasjúkrahús
Inngangur
Höfuðstofnsþrenging veldur skertu blóð­
flæði til stórs hluta hjartavöðvans og
tengist verri horfum og hærri dánartíðni
en þrengingar í öðrum kransæðum.
Kransæðahjáveituaðgerð (e. Coronary
artery bypass surgery) hefur lengi verið
talin árangursríkasta meðferðin fyrir
sjúklinga með höfuðstofnsþrengingu en
reynsla og rannsóknir síðustu ára hafa
sýnt að kransæðavíkkun (e. Percutaneous
coronary intervention) gefur sambærilegan
árangur í ákveðnum hópi þeirra. Markmið
rannsóknarinnar var að bera saman
sjúklinga sem fengu mismunandi meðferðir
við höfuðstofnsþrengingu, meta hvaða
þættir hafa áhrif á meðferðarval og skoða
hvort meðferð hafi breyst frá árinu 2010.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn gagna rann­
sókn og náði til kransæðamyndataka
sjúklinga með höfuðstofnsþrengingu á
Íslandi árin 2010 til 2020 sem ekki höfðu
fyrri sögu um hjáveituaðgerð eða aðra
frábendingu fyrir aðgerð. Upplýsingar um
bakgrunn sjúklinga og aðgerðartengda þætti
voru fengnar úr miðlægum gagnasöfnum
og sjúkraskrám. Sjúklingar voru bornir
saman eftir því hvort þeir fóru í víkkun,
hjáveituaðgerð eða fengu lyfjameðferð.
Niðurstöður
Alls sýndu 714 kransæðamyndatökur
höfuð stofnsþrengingu, 202 tilfelli voru
meðhöndluð með víkkun, 462 með
hjáveituaðgerð og 50 fengu lyfjameðferð.
Meðal aldur sjúklinga (76,2 ± 11,1 ár í
lyfjameðferðarhóp á móti 68,8 ± 12,2 ár í
víkkunarhóp og 69,8 ± 9,2 ár í hjáveituhóp,
p<0,001) og tíðni skertrar nýrnastarfsemi
(51,1% í lyfjameðferðarhóp á móti 30,6%
í víkkunarhóp og 24,2% í hjáveituhóp,
p<0,001) voru hæst í lyfjameðferðarhópnum.
Sjúklingar með brátt hjartadrep með
ST hækkunum á hjartarafriti (e. ST
elevation myocardial infarction) voru oftast
meðhöndlaðir með víkkun (76,3%).
Sjúklingar með höfuðstofnsþrengingu
án annarra þrenginga voru oftast með­
höndlaðir með víkkun (62,9%) en sjúklingar
með höfuðstofnsþrengingu og þriggja
æða sjúkdóm oftast með hjáveituaðgerð
(76,0%). Meðferð við höfuðstofnsþrengingu
breyttist mikið á tímabilinu og hækkaði
hlutfall þeirra sem meðhöndlaðir voru
með víkkun úr 20,6% á fyrri hluta rann­
sóknartímabilsins í 42,9% á seinni hluta
rannsóknartímabilsins.
Ályktanir
Þættir sem virðast hafa mest vægi í
meðferðarvali sjúklinga með höfuð­
stofns þrengingu eru hár aldur, skert
nýrnastarfsemi, dreifing sjúkdóms og
hversu brátt ástand sjúklings er. Helsta
breyting á meðferð höfuðstofnsþrenginga
var veruleg aukning þeirra sem með­
höndlaðir voru með víkkun.
Meðferð við nýburagulu af völdum
Rhesus-blóðflokkamisræmis á
Vökudeild Barnaspítala Hringsins
Héðinn Össur Böðvarsson1, Þórður
Þórkelsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Barnaspítala
Hringsins
Inngangur
Rauðkornarof (e. hemolysis) stafar af
eyðingu rauðkorna í fóstri eða nýbura
vegna mótefna sem berast yfir fylgju
frá móður til barns, oftast vegna
Rhesus­blóðflokkamisræmis og veldur
gallrauðadreyra (e. hyperbilirubinemia) og
nýburagulu. Ljósameðferð er fyrsta meðferð
við nýburagulu en dugar ekki alltaf og þarf
þá að framkvæma blóðskipti. Við blóðskipti
lækkar styrkur gallrauða í blóði, auk þess
sem hluti af mótefnum gegn rauðum
blóðkornum barnsins eru fjarlægð og barnið
fær blóðkorn án Rhesus mótefnavaka.
Þar sem niðurbrot rauðra blóðkorna
heldur áfram eftir að gulunni lýkur getur
barnið þurft á blóðgjöf að halda á fyrstu
vikunum. Mótefnagjöf í æð er talin draga úr
rauðkornarofi og er tiltölulega nýtilkomin
meðferð við nýburagulu af völdum
blóðflokkamisræmis. Í þessari rannsókn er
leitast við að svara eftirfarandi rann sóknar­
spurningum: Hvernig hefur meðferð við
gulu af völdum Rhesus blóðflokkamisræmis
þróast á Vökudeild síðastliðin 30 ár? Hafa
blóðskipti áhrif á fjölda blóðgjafa á fyrstu
vikunum eftir fæðingu? Hver eru áhrif
mótefnagjafar í æð á gulu? Við hvaða
blóðgildi er nýburum gefið blóð?
Efni og aðferðir
Gerð var afturskyggn rannsókn á nýburum
sem fæddust á árunum 1991­2020 og
greindust með nýburagulu af völdum
Rhesus­blóðflokkamisræmis. Klínískum
upplýsingum var aflað úr sjúkraskrám
barnanna. Heildarfjöldi úrtaks var 81 barn,
af þeim fengu 23 blóðskipti, 6 mótefni og 24
blóðgjöf. Einnig voru áhrif mótefnagjafar
sem meðferð við alvarlegri gulu metin.
Niðurstöður
Á árunum 1991­2020 fækkaði hlutafallslega
þeim börnum sem fóru í blóðskipti vegna
Rhesus­blóðflokkamisræmis. Aftur á móti
fjölgaði börnum sem fengu blóðgjafir og
meðalfjöldi blóðgjafa sem hvert barn fékk
jókst. Börn sem fengu ljósameðferð í fleiri en
þrjá daga án blóðskipta þurftu að meðaltali
fleiri blóðgjafir eftir útskrift en börn sem
gengust undir blóðskipti. Meðalhækkun á
styrk gallrauða í blóði fyrir mótefnagjöf var
8,6 µmól/L/klst en eftir mótefnagjöf lækkaði
styrkurinn að meðaltali um 3,9 µmól/L/klst
(p=0,018).
Ályktanir
Blóðskiptum vegna Rhesus­blóðflokka mis­
ræmis á Vökudeild Barnaspítala Hringsins
hefur fækkað undanfarin ár en blóðgjöfum
hefur hins vegar fjölgað. Blóðskipti virðast
fækka blóðgjöfum sem barn þarfnast eftir
útskrift. Mótefnagjöf er nýtilkomin meðferð
við gulu sem dregur úr myndun gallrauða
og minnkar þannig hugsanlega þörf fyrir
blóðskipti. Nýburar á Íslandi fá blóðgjöf
við sama viðmiðunargildi og erlendar
leiðbeiningar kveða um.
Áhrif verkja á meðferðarsvörun
með TNF-hemla-meðferð meðal
hryggiktarsjúklinga á Íslandi
Hildur Ólafsdóttir
Ágrip barst ekki