Læknaneminn - 01.04.2022, Side 126

LÆKNANEMINN124
Lífmerki í segulómmyndum af heila
fyrir snemmbúna greiningu á tauga-
hrörnunarsjúkdómum
Hugrún Lilja Ragnarsdóttir1, Magnús
Magnússon2, Anna Björnsdóttir3, Áskell
Löve4, Lotta María Ellingsen2, Steinunn
Þórðardóttir5
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Rafmagns-
og tölvuvekfræðideild Háskóla Íslands,
3Heilsuklasinn, 4Sjúkrahúsið á Akureyri,
5Landspítali
Inngangur
Rannsóknir hafa sýnt að einstaklingar
með progressive supranuclear palsy (PSP)
og multiple system atrophy (MSA) hafa oft
einkennandi hrörnun í heilastofni. Óljóst er
hvort slíkt eigi einnig við einstaklinga með
dementia with Lewy bodies (DLB). Rann­
sóknarteymi okkar við Háskóla Íslands
hefur þróað myndgreiningaraðferð fyrir
segul óm myndir af heila, sem merkir þessi
heilasvæði á sjálfvirkan og nákvæman
hátt. Aðferðirnar eru byggðar á gervigreind
og er markmið þeirra að geta magngreint
hrörnun í heilastofni og þannig stutt
snemm búna greiningu á DLB, PSP og MSA.
Efniviður og aðferðir
Heildarfjöldi sjúklinga í þýði var 16 (8 DLB,
4 PSP og 4 MSA). Klínískar upp lýsingar
voru sóttar í sjúkraskrá Land spítala.
Mynd greiningaraðferðin var keyrð á
segulómmyndum sjúklinganna sem gaf
tölulegar upplýsingar um rúmmál undir­
svæða heilastofnsins. Tölfræði greining
var gerð á breytileika stærðar heilastofns
milli sjúkdóma og saman burðarhóps,
sem innihélt 21 heilbrigðan einstakling
úr gagnagrunni Alzheimer‘s Disease
Neuroimaging Initiative.
Niðurstöður
Niðurstöður benda til að brú sé marktækt
minni í MSA miðað við samanburðarhóp
(14%, p=0,007) og miðað við DLB (12%,
p=0,026), og marktækt minni í PSP miðað
við samanburðarhóp (18%, p=0,026). Miðheili
var marktækt minni í MSA (19%, p=0,014)
og PSP (25%, p=0,001) miðað við saman­
burðarhóp og marktækt minni í PSP miðað
við DLB (21%, p=0,014). Efri hnykilstoðir
voru marktækt minni í PSP miðað við
samanburðarhóp (62%, p=0,003) og miðað
við DLB (56%, p=0,025). „Miðheila­brú“
hlutfallið í PSP var marktækt frábrugðið
samanburðarhópnum (p=0,016). Stærðin
„efri hnykilstoðirmiðheili“ var mark­
tækt frábrugðin í MSA (p=0,010) og í PSP
(p=0,001) miðað við samanburðarhóp og
í MSA miðað við DLB (p=0,029). Stærðin
„mænukylfamiðheili“ var frábrugðin í PSP
miðað við samanburðarhóp (p=0,014), og í
PSP miðað við DLB (p=0,027). Tvö tilfelli þar
sem greiningin var PSP, áttu segulómmynd
af heila sem var tekin fyrir greiningu og
gaf til kynna möguleika á snemmbúinni
greiningu með myndgreiningaraðferðinni.
Annað tilfellið átti fleiri en eina segulóm­
rann sókn sem sýndi aukna rýrnun á undir­
svæðum heilastofns á milli rannsókna.
Ályktanir
Þessar niðurstöður benda til þess að
sjálfvirk myndgreining á hrörnun
heilastofns styðji við greiningarnar PSP
og MSA. Erfitt er að draga þá ályktun að
hægt sé að greina þessa sjúkdóma fyrr en
hægt er í dag vegna lítils sjúklingaþýðis í
rannsókninni.
Ífarandi pneumókokkasýkingar á
Íslandi 2001-2009 með samanburði við
árabilið 1975-2000
Hörður Tryggvi Bragason1, Kristján Godsk
Rögnvaldsson1, Agnar Bjarnason1,2, Helga
Erlendsdóttir3 og Magnús Gottfreðsson1,2,4
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Smitsjúkdómadeild, 3Sýkla- og veirufræðideild og
4Vísindadeild Landspítala
Inngangur
Sjúkdómsbyrði lungnabólgu og annarra
ífarandi sýkinga af völdum Streptococcus
pneumoniae er umtalsverð enda um
algengar og alvarlegar sýkingar að ræða.
Horfur sjúklinga með ífarandi pneumó­
kokkasýkingar virðast ekki hafa breyst
verulega í áranna rás en lýðgrundaðar lang­
tíma rannsóknir á faraldsfræði og klínískri
birtingarmynd þessara sýkinga skortir.
Efniviður og aðferðir
Framkvæmd var lýðgrunduð og afturskyggn
rannsókn á öllum sem greindust með
ífarandi pneumókokkasýkingu á Íslandi
árin 2001­2009. Upplýsingum var safnað
um heilsufar, meðferð og afdrif sjúklinga
en alvarleiki sýkinga metinn með APACHE
II og PRISM III kvörðum. Af 214 tilfellum
sem farið var yfir voru 42 sjúkraskrár
óaðgengi legar og samanstóð úrtakið því af
gögnum 172 sjúklinga. Gögnin voru skráð
í gagna grunn um pneumókokkasýkingar
með upplýsingum um 933 sjúklinga sem
greindust 1975­2005 og byggir seinni hluti
rann sóknarinnar á samanburði við þau gögn.
Niðurstöður
Algengasta greining bæði fullorðinna og
barna var lungnabólga (72,1%) og nánast
allir höfðu jákvæða blóðræktun (97,1%).
Hjarta­ og æðasjúkdómar voru algengustu
undirliggjandi sjúkdómarnir (34,9%).
Nýgengi sýkinga var hæst meðal yngstu og
elstu sjúklinganna og það lækkaði miðað
við árabilið 1993­2000 (P<.001). Hvað klíníska
birtingarmynd lungnabólgu varðar var hiti
algengasta einkennið (78,6%) og þá einkum
meðal barna (96,5%), sem annars sýndu
ekki mörg algeng einkenni fullorðinna.
Nýrnabilun var algengasti fylgikvilli
meðal fullorðinna lungnabólgusjúklinga
(12,9%) en krampar meðal barna (10,6%).
Penisillínlyf voru algengustu aðalsýklalyf
á rannsóknartímabilinu öllu (53,0%).
Algengasta hjúpgerðin var hjúpgerð 7F
(15,8%) en hjúpgerð 6B var oftast ónæm fyrir
penisillíni. 30 daga dánarhlutfall var hæst
meðal heilahimnubólgusjúklinga (19,8%)
en dánarhlutfall lungnabólgusjúklinga var
11,6%. Þeir sem létust fengu marktækt fleiri
stig á APACHE II og PRISM III kvörðum
(P=<.001). 30 daga dánartíðni var hærri á
fyrsta áratug tímabilsins miðað við síðari
árabil (P<.03) en tók ekki marktækum
breytingum eftir það.
Ályktanir
Nýgengi ífarandi pneumókokkasýkinga á
Íslandi árin 2001­2009 lækkaði miðað við
fyrri tímabil og var mjög tengt aldri. Klínísk
birtingarmynd lungnabólgu er ólík meðal
barna og fullorðinna. Algengi hjúpgerðar 7F
er óvenjuhátt á Íslandi. APACHE II og PRISM
III stigunarkerfin má nota til að spá fyrir
um afdrif sjúklinga. Horfur sjúklinga með
ífarandi pneumókokkasýkingar hafa ekki
batnað marktækt síðustu áratugi þrátt fyrir
framfarir í greiningu og meðferð fjölveikra.
Taugaviðbrögð þungaðra kvenna
Ísold Norðfjörð1, Þóra Steingrímsdóttir1,2,
Ágúst Hilmarsson3, Haukur Hjaltason1,3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Kvennadeild
Landspítala, 3Taugalækningadeild Landspítala
Inngangur
Taugaviðbrögð heilbrigðra, þungaðra
kvenna hafa lítið verið rannsökuð en aukin
taugaviðbrögð á meðgöngu hafa verið
tengd við burðarmálskrampa (eclampsia).
Markmið þessarar rannsóknar var að
skoða hvort taugaviðbrögð (sinaviðbrögð
og Babinski viðbragð) séu öðruvísi á
meðgöngu en annars og hvort þau breytist
þegar líður á meðgönguna. Annað mark­
mið rannsóknarinnar var að athuga sam­
ræmi tveggja taugalækna í mati á tauga­
viðbrögðum. Þar að auki var kannað hver
skoðun sérfræðilækna fæðingateymis og
sérnámslækna kvennadeildar Landspítala
var á breytingu taugaviðbragða í þungun.
Efni og aðferðir
Framskyggn, einblind, þverskurðar­
rannsókn á þremur hópum kvenna,
óþunguðum, gengnum 14­18 meðgöngu­
vikur og gengnum 34­38 vikur. Tveir tauga­
læknar, sem vissu ekki hvort konurnar voru
þungaðar, skoðuðu hnéviðbragð, ökkla­
við bragð og Babinski viðbragð þeirra og