Læknaneminn - 01.04.2022, Side 135

Rannsóknarverkefni 3. árs nema 2021133
tækt hærra hlutfall barna var með erfðagalla
sem orsök eða líklega orsök heilalömunar á
seinna tímabilinu (2004­2017) en á því fyrra
(1990­2003) (p<0,001). Einnig var marktækt
lægra hlutfall barna með byggingargalla
á heila á seinna tímabilinu en því fyrra
(p=0,037).
Ályktanir
Nýgengi heilalömunar meðal fullburða
barna á Íslandi lækkaði marktækt árin 1990­
2017. Nýgengið var ómarktækt hærra meðal
barna fædd eftir ≥42 vikna meðgöngulengd
en meðal barna fædd eftir 37­41 vikna
meðgöngulengd. Spastísk heilalömun var
algengasta gerð heilalömunar og algengast
var að börnin væru í GMFCS flokki I.
Marktækt hærra hlutfall barna greindist
með heilalömun af völdum erfðagalla á
seinna tímabilinu en því fyrra sem líklega
útskýrist af framförum í erfðarannsóknum.
Þróun bólgusvars í COVID-19
sjúkdómi
Þóra Óskarsdóttir1 , Elías Sæbjörn Eyþórsson2
, Runólfur Pálsson1,3 , Martin Ingi
Sigurðsson1,2
1Læknadeild Háskóli Íslands, 2Svæfinga- og
gjörgæsludeild og 3Lyflækningasvið Landspítala
Inngangur
COVID­19 vegna SARS­CoV­2 veldur í
sumum tilfellum alvarlegum einkennum
sem þarfnast meðferðar á sjúkrahúsi og
geta valdið dauða. Alvarlegustu form
sjúkdómsins tengjast yfirdrifnu bólgusvari
líkamans. Markmið þessarar rannsóknar
er að lýsa myndrænt þróun lífmerkja sem
tengjast bólgusvari miðað við tíma frá
upphafi veikinda hjá sjúklingum sem hafa
mismunandi klíníska útkomu.
Efni og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn lýsandi
rannsókn sem náði til allra Íslendinga sem
voru SARS­CoV­2 jákvæðir frá 28. febrúar
til 31. desember 2020 og þurftu klínískt mat
umfram símaeftirfylgd. Þátttakendum
var skipt niður í þrjá hópa eftir útkomu;
eingöngu koma á göngudeild, innlögn
á sjúkrahús og innlögn á gjörgæslu/
andlát. Notuð voru blóðprufugögn og
gögn um klínískan gang sýkingarinnar
frá sjúkraskrárkerfi Landspítala. Þróun
bólgusvars var borin myndrænt saman
milli hópanna með skilyrtu meðaltali
blóð mælinga sem fall af tíma frá upphafi
einkenna, og dreifingu hæstu og lægstu
gilda milli hópanna með kassariti.
Niðurstöður
Alls voru 509 þátttakendur í rannsókninni.
Samtals komu 308 á göngudeild (60,5%), 167
(32,8%) lögðust inn á sjúkrahús og 34 (6,7%)
lögðust inn á gjörgæslu eða létust. Miðgildi
aldurs var 54 ár (fjórðungsmörk 40­67 ár) og
meirihlutinn voru konur (n = 287, 56.4%).
Miðgildi hæstu gilda hvítra blóðkorna
(HBK), daufkyrninga, C­virks próteins
(CRP), prócalcitoníns (PCT), ferritíns,
D­Dímers og blóðsökk hækkuðu með
versnandi klínískri útkomu, en miðgildi
lægstu gilda eitilfrumna lækkuðu með verri
klínískri útkomu. HBK og daufkyrningar
hækkuðu hjá öllum hópum eftir fyrstu
vikuna og hækkuðu mest hjá sjúklingum
sem lögðust inn á gjörgæslu eða létust.
Magn eitilfrumna var frábrugðið milli
einstaklinga með mismunandi útkomu
á fyrstu tveimur vikunum. Blóðflögur
hækkuðu eftir fyrstu vikuna hjá öllum
hópum en óverulegur munur var á magni
milli hópanna. CRP og ferritín hækkaði í
fyrstu vikunni hjá öllum hópum og varð
hækkunin meiri með versnandi klínískri
útkomu. Gildi PCT, D­Dímers og sökks voru
lítt aðgreint milli hópanna þriggja á fyrstu
vikum sýkingarinnar, þó að hæstu gildi
þeirra tengdust verri útkomu.
Ályktanir
Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til
þess að aukið bólgusvar og mikil bólgu­
svörun yfir langan tíma tengist verri
klínískri útkomu í COVID­19. Einnig gefa
niðurstöður vísbendingu um hvaða blóð­
prufu mælingar eru gagnlegastar í klínísku
mati hjá sjúklingum með COVID­19.
Ofstarfsemi skjaldkirtils í börnum
og unglingum á Íslandi á árunum
2001-2021
Þórbergur Atli Þórsson1, Ragnar Grímur
Bjarnason1,2, Soffía Guðrún Jónasdóttir2,3,
Berglind Jónsdóttir2
1Læknadeild, Háskóli Íslands, 2Barnaspítala
Hringsins, 3Domus Medica
Inngangur
Skjaldvakaofseyting (e. thyrotoxicosis)
er sjúkdómsástand sem einkennist af of
miklum áhrifum skjaldkirtilshormóna
í líkamanum. Algengasta ástæða þess í
börnum er Graves sjúkdómur. Einkenni
sem börn upplifa eru fjölbreytt og jafnan
óljósari þeim er sjást í fullorðnum.
Markmið rannsóknarinnar var að meta
nýgengi skjaldvakaofseytingar í börnum
og unglingum á Íslandi síðastliðin tuttugu
ár og rannsaka hvort nýgengi hafi aukist
á tímabilinu, einnig að gera grein fyrir
meðferðarúrræðum og rannsaka endurkoma
sjúkdómsins.
Efniviður og aðferðir
Framkvæmd var afturskyggn lýsandi
rann sókn. Rannsóknin náði til allra barna
og unglinga sem greindust með skjald­
vakaofseytingu og fengu útskrifuð lyf
við því á árunum 2001­2021. Upplýsingar
voru fengnar úr lyfjagagnagrunni Land­
læknisembættisins og úr lista yfir ICD­10
greiningar á Landspítalanum. Sjúkraskrár
voru skoðaðar og upplýsingar skráðar í
gagnagrunn rannsóknarinnar.
Niðurstöður
77 börn og ungmenni greindust með
skjaldvakaofseytingu á árunum 2001­2021 og
af þeim voru 55 með Graves, það jafngildir
4,6 fyrir skjaldvakaofseytingu og 3,5 fyrir
Graves á hverja 100,000 einstaklinga yngri
en 18 ára. Graves sjúkdómur var orsök hjá
55 einstaklingum (77,5%), Hashitoxicosa
hjá 13 einstaklingum (18,3%), tveir fengu
nýbura sjaldvakaofseytingu (2,8%) og einn
þróaði sjúkdóminn eftir skurðaðgerð á
heiladingli (1,4%). Kynjahlutfall strákar á
móti stelpum í rannsóknarþýði var 1:2,8
og meðalaldur við greiningu var 13,7 ár hjá
strákum en 14,2 hjá stelpum. Af sjúklingum
með Graves sjúkdóm er lyfjameðferð í
gangi hjá átta einstaklingum (14,5%),
hjá þrettán náðist að koma á eðlilegri
starfsemi með lyfjum (23,7%), fjórir fengu
sjúkdómsendurkomu og eru á lyfjameðferð
(7,3%), tuttugu og fimm fengu meðferð með
geislavirku joði (45,5%) og fimm undir­
gengust skurðaðgerð (9,1%). Strákar fengu
að jafnaði sjúkdómsendurkomu fyrr en
stelpur. Ekki náðist að koma á eðlilegri
starfsemi skjaldkirtils með lyfjameðferð hjá
36,4% sjúklinga og sjúkdómsendurkoma á
tímabilinu var 25,5%.
Ályktanir
Nýgengi Graves sjúkdóms jókst ekki á
rannsóknartímabilinu. Sjúkdómurinn var
algengari í stelpum en þó var kynjahlutfall
lægra en búist var við. Skjaldkirtilsbælandi
lyf var fyrsta val í meðferð. Sjúkdóms endur­
koma var algeng líkt og búist var við og
meðferð með geislavirku joði var algengasta
varanlega meðferðarúrræði. Í framhaldi
rannsóknarinnar væri hægt að kanna
mögulegt samband á milli tímalengdar
lyfjameðferðar og sjúkdómsendurkomu.
Grenndarbrot á lærbeini við
mjaðmargervilið á Landspítala
2010-2019
Þórhallur Elí Gunnarsson1, Ásgeir Guðna­
son2, Maria Tsirilaki3, Halldór Jónsson jr1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Bæklunarskurðdeild og 3Myndgreiningardeild
Landspítala

Inngangur
Þjóðin er að eldast, öldrunarbrotum og
gerviliðum að fjölga svo að grenndarbrot
í lærbeini hjá fólki með mjaðmargervilið
kemur líklegast til með að vera vaxandi