Kristilegt skólablað - 01.09.1963, Page 28

Borgarmúrar Jeríkó grafnir upp. Enn stendur hluti af elzta
múrnum (neðst í gryfjunni), og er hann 6—7 111 á hæð,
honum mikilsverðar upplýsingar. H'.g sama má segja
um fornleifafræðinginn. Hinir þýðingarminnstu hlut-
ir geta reynzt honum lykillinn að hvcrjum þætti hins
liðna tíma og — þegar allir hafa verið settir í sam-
hengi — gert honum kleift að draga upp mynd af
liðinni sögu hins byggða bóls. Með þcssum nútíma-
nákvæmnisaðferðum hefur teklzt að lesa byggðasögu
borga í Palestínu, og sjást t d. greinilega tímamótin
við landnám Israelsmanna á 13. öldinni f. Kr. Einn-
ig fást markverðar upplýsingar menningarsögulegs
eðlis um líf Israelsþjóðarinnar öld fram af öld. Mik-
ilsverða þekkingu veittu einnig fundir utan Pale-
stinu Þannig mátti . d. lesa söguna um atburði þá,
sem greint er frá í 2. Konungabók í samtímaheim-
ildum Assýríumanna sjálfra, þar sem Sanheríb kon-
ungur greinir frá umsátri sínu um Jerúsalem 701
f. Kr., og voru tilefni sumra prédikana þeirra, sem
geymdar eru í bók Jesaja. Fundur Lakis-„bréfanna“
svonefndu á 4. tug tuttugustu aldarinnar, er Bretar
grófu upp hina fornu Lakís, vörpuðu ljósi á atburð-
ina á tímum Jeremía. Þannig sannaði fornleifafræð-
in á margvíslegan hátt, að hinn sögulegi rammi Bibl-
íunnar var réttur. Vantraust það á sögugildi Bibl-
íunnar, sem varð all-útbreitt um aldamótin síðustu,
þokaði því smám saman fyrir æ jákvæðara mati á
hinu mikla sögugildi Biblíunnar. Geysimikið starf
hefur verið unnið í fornleifafræði Palestínu og fjöl-
margir staðir rannsakaðir og grafnir upp. En merk-
astir og stærstir hafa þessir uppgreftir verið og skil-
að mestu um framþróun hinnar vísindalegu aðferðar:
Uppgröftur Harvard-háskóla í Samaríu (1908-—
1910) og uppgröftur á sama stað undir stjóm Bret-
ans J. W. Crowfoot (1931—1935), uppgröftur Ame-
rican Schols of Oriental Besearch í Tell Beit Mirsim
undir stjóm hins fræga ameríska fomleifafræðings
W. F. Albrights (1926—1932), Austurlandastofnun-
arinnar við Chicago-háskóla í Megiddo (1925—1939),
Háskólasafnsins í Philadelphíu í Beth-shan (1921—
1933), brezka leiðangursins í Lakís (1932—1938),
og hinn mikli uppgröftur í Jeríkó, sem hófst 1951,
undir stjórn hins fræga brezka fornleifafræðings Miss
Kthleen Kenyon. Má geta þess hér til gamans, að
Jeríkó er nú sönnuð að því að vera elzta borg ver-
aldar, sem þekkt er.
Mikilsverðar upplýsingar hafa fengizt við þessar
rannsóknir, er draga upp mynd af baksviði hinnar
biblíulegu sögu. Þannig vitum við gjörla af Nuzi-
töflunum, sem fundust í nánd við Nínéve, að sög-
urnar um Abraham koma heim við háttu manna og
siði á öndverðu 2. árþúsundinu f. Kr., en ekki á næsta
árþúsundi. Em því ættfeðrasögumar mjög fornar. Og
kemur okkur raunar annars staðar frá þekking á
þeirri gerð trúarsiða, sem þar greinir. Sagan um dvöl
ísraels í Egyptalandi hefur fengið á sig nýstárlegan
raunveruleikablæ við það, að lýsingarnar koma heim
við þekkingu nútímans á þjóðlífi þess tíma í ná-
grenni Egyptalands, sér í lagi hinna svokölluðu Ha-
bírú-þjóðflokka. Fomleifasaga borganna í Kanaan
kemur heim við elztu þætti landnámssögunnar í
Jósúabók og Dómarabók, þótt aðrir þættir hennar
hafi aðra framsetningu, en fall Jeríkó er alger gáta
eftir nýjustu niðurstöðum að dæma. Hið róstusama
dómaratímabil og tímaskeið það, er Israelsmenn áttu
hvað nánust skipti við Kanverja, menningu þeirra og
átrúnað, er nú vel kannað m. a. eftir hinar miklu
rannsóknir á kanverskum bókmenntum frá Bas
Schamra, og hin undurfagra leirkera-skreytingalist
Fílistanna er vel þekkt. Menn geta spókað sig í kvöld-
svalanum uppi á Sáls Gíbeu, skoðað rústimar, sem
26 KRISTILEGT SKÓLABLAÐ