Alþýðublaðið - 19.12.1926, Blaðsíða 2

2
^LÞÝÐUBLAÐIÐ
|aliþý©ublaðið[
] kemur út á hverjum virkum degi. >
« Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við :
j Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ;
J til kl. 7 síðd. ^
} Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
3 9»/s—10Va árd. og kl. 8-9 síðd. [
| Simar: 988 (afgreiðsian) og 1294 •
3 (skrifstofan). I
3 Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
3 mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 I
< hver mm. eindálka. ;
3 Prentsmiðja: Alpýöuprentsmiðjan.t
J (í sama húsi, sömu símar). ;
4 _____ ______
MannEegft ellL
Eitt af uppáhalds vígorðum
andstæðinga jafnaðarstefnunnar,
sem þeir slá oftast fram, þegar
öll önnur rök gegn henni eru
þrotin, er það, að til þess að hug-
sjónir jafnaðarmanna geti kom-
íst í framkvæmd, þurfi mannlegt
eðli að breytast, og jafnframt gefa
þeir í skyn, að manneðlið sé ó-
umbreytanlegt.
Nú kemur fyrst til álita, hvort
sú forsenda er rétt, að mannlegt
eðli, — en hér eiga þeir fyrst og
fremst við samfélagstilfinningar
mannanna og samstarfshug þeirra
—, sé óbreytanlegt og hafi alt af
staðið í stað, frá því er sögur hóf-
ust. Athugum það nrál. Hugsa
menn nú á tímum alveg eins og á
Söguöldinni eða á Sturlunga-
öld? Því munu fáir játa í alvöru.
Sautjánda öldin, átjánda öldin,
nitjánda öldín og tuttugasta öldin
hafa hver um sig sínar sögur að
segja um hugsunarhátt mannanna
og aldarfar. Þótt mennirnir séu
alls ekki að öllu leyti ómótaðir
þegar þeir koma í þenna heim
’eða eins og óskrifuð pappírsblöð,
þá skiftir uppeldið og umhverfið
mjög miklu. Hver er sá faðir eða
móðir, sem ekki er gerblindaður
af eigin gróðalöngun, er vill ala
barnið sitt upp í drykkjukrá eða
pútnahúsi? Hvort rnyndi þeim,
sem hæst gala um óumbreyíanleik
manneðlisins, koma til hugar, að
börn þeirra yrðu sömu mennirn-
ir, ef þau ælust upp meðal hala-
negra, eins og á beztu heimilum
hér á íslandi? Varla myndi nokk-
ur þeirra efast eina stund um mis-
muninn, og að hann yrði geysi-
mikill.
Nú er það ekki annað í mann-
legu eð i, sem hér kemur til álita,
hvort umbreytanlegt sé, en fé-
lagshugurinn. Traust á samstarfi
til sameiginlegra heilla þarf að
glæðast. Það er alt og sumt. Nú
er flestum börnum og ungling-
um kent eða haldið að þeim á
einn eða annan hátt, að sam-
keppnin og einstaklings-olnboga-
rýmið séu mönnunum eins nauð-
synleg og hornin hrútunum eða
tófunni vígtennurnar. f jafnaðar-
rí'kinu verður að sama skapi lögð
áherzla á nauðsyn samstarfsins,
á bræðralag l verki, en ekki að
eins á vörunum.
AuÖvitað verður árangurinn all-
ur annar, eins og bam, sem alið
er upp í Reykjavík, verÖur öðru-
vísi en ef það væri alið upp meðal
Búskmanna eða Eldlendinga.
Jafnframt er og þess að gæta,
að til dæmis kennari, sem
er starfsmaður ríkisins, starfar a-
reiðanlega að engu leyti ver, held-
ur en þó að hann kendi í skóla
einstaks manns. Hjá sumum
mönnum er hvötin til að starfa
vel og svikalaust jafnvel enn þá
rikari þegar þeir starfa fyrir þjóð-
arheildina, heldur en ef þeir vinna
hjá einstökum atvinnurekanda.
Gagnið, sem þeir vita, að fjöld-
inn hefir af starfi þeirra, ef þeir
leysa það vel af hendi, notin, sem
samfélagsheildinni verða af verk-
um þeirra, eru þeim aflgjafi, sem
uppörvar þá og veitir þeim auk-
inn rnátt til manndóms í starfi
sínu.
Frá bæjarstjórnarfimdi
þann 16. þ. m.
(Frh.)
Hallbjörn Halldóirsbon kvað
fjárhagsáætlunina koma sér fyrir
sjónir sem ótvíræða íhaldsáætlun.
Þ5 ættu bæjarfulltrúarnir alls ekki
að vera fyrst og fremst varðmenn
eignastéttarinnar gegn greiðslu til
sameiginlegra nauðsynja og fram-
fara í bænum. Þeir ættu að
stjórna bænum þannig, að honurn
færi fram, en ekki láta alt að
eins standa í stað, eins og yrði
með slíkri fjárhagsáætlun. T. d.
þurfi að auka ræktun bæjarlands-
ins og bæta húsakynni bæjar-
manna, — að draga fólkið upp úr
kjöllurunum, en ekki troða því
iniður í þá. Að þvi ætti að stefna,
að enginn þurfi að búa í kjallara.
Hann gat þess hins vegar, að
ýmsum bæjarbúum þætti stjórn
kaupstaðarins orðin nokkuð kostn-
aðarsöm, þegar í hana færu yfir
130 þúsund kr. á ári. Mæltist hann
til þess, að borgarstjórinn athug-
aði, hvort ekki væri unt að lækka
þann kostnað með bættum starfs-
aðíerðum, án þess að sú lækkun
kæmi niður á starfsmönnum bæj-
arins. Þá mintist hann á fúlgu
þá, sem áætluð er í sveitarstyrki.
Á því, hve sá liður er hár, væri
ekki hægt að ráða bót nema með
róttækri skipulagsbreytingu, svo
að hætt verði að framleiða fá-
tækt og gera menn að fátækling-
um, svo sem nú er gert, og að
láta atvinnu fjölda manna vera
ótrygga og bregðast þeim til lang-
frama. Þó gæti bæjarfélagið stutt
að því, að togaraútgerðin væri
með lögum sett undir opinbera
stjórn eða jafnvel, að ríkið eða
bæjarfélagið ræki hana, og að séð
væri við því, að atvinnan við hana
brigðist verkalýðnum. Hann benti
einnig á, að kenslan í barnaskólan-
urn hér er miklu minni á hvert barn
nú en hún var 1910. Því veldur
ónógt húsnæði skólans og fæð
kennaranna að tiltölu við barna-
fjöldann. Þarna er ein afturförin.
Eftir því, sem bæjarlífið verður
fjölb'reyttara, þarf fræðslan, sem
hver og einn fær, einmitt að auk-
ast, til þess að menn verði ekki
að viðundrum. Nú hefði átt að á-
ætla sérstaka fjárhæð áfram til
barnaskólabyggingarinnar, en það
væri nú eitthvað annað. Skólahús
œtti alt af að byggja við vöxt,
svo að það yrði ekki undir eins
fullskipað börnum og svo rétt á
eftir of líiið. Slík fyrirhyggja hefði
verið höfð þegar gamli skólinn
var reistur, en svo væri alls ekki
nú, þegar nýi skólinn loksins
kæmist upp. Þá gat hann þess, að
Alþýðubókasafnið á ekkert hús.
Bæjarstjórnin ætti að láta reisa
myndarlegt hús yfir það. Það
niyndi auka bóklestur bæjarbúa,
og þá sæist, að bæjarstjórninni
væri ant um fræðslu ahnennings;
en þessa sé því meiri nauðsyn,
sem barnaskólinn er minni.
Þá mintist Hallbjörn á þrí-
skiftingu starfstíma kyndaranna í
gasstöðinni. Sú skifting hefði áð-
ur verið samþykt í bæjarstjórn-
inni, en þess sæust engin merki.
Til hvers væri þá bæjarstjórn,
spurði hann, ef samþyktum henn-
ar væri stungið undir stól. Það
væri skammarlegt að þrælka
þannig starfsmenn bæjarins með
12 stunda vinnu alla 7 daga vik-
unnar og auk þess brot á lögum
guðs og kristninnar. Þar stæði:
„Sex daga skaltu verk þitt vinna,
en sjöunda daginn skaltu halda
heilagt“; en það fái kyndararnir
í gasstöðinni ekki að gera. Skor-
aði hann á gasnefndina að kippa
þessu í lag. Eins og nú standa
sakir liti svo út sem tekjuafgang-
ur gasstöðvarinnar væri ágóði af
þrælkun kyndaranna. Fyrsta skil-
yrði til góðs samkomulags milli
vinnukaupenda og starfsmanna sé
það, að vinnukaupendurnir kunni
að meta vinnuna og reyni að gera
vel til starfsmanna sinna. Ef þeir
gera svo, minka deilurnar. Bæjar-
félagið eigi að ganga á undan i
því að breyta vel við starfsmenn
sína. Það eigi ekki að láta vinna
þau verk, sem það vill ekki borga
sæmilega.
(Frh.)
Frá sambandsþinginu.
Stéttardómi mötmælt.
Á sambandsþinginu var gerð
svo feld samþykt:
Sambandsþingið mótmælir
dómi Þórhalis Sæmundssonar,
setts dómara í Vestmannaeyjum, í
málinu H. J. S. Ottósson f. h.
Isleifs Högnasonar gegn verzlun
Gísla J. Johnsons sem stéttar-
dórni, er miði að því að gera
samninga milli verklýðsfélaga og
atvinnurekenda einskis virði. [Að
þeim dómi verður vikið síðar hér
i blaðinu.]
Barnaskóli í Reykjavík.
, Sambandsþingið skorar á sam-
bandsstjórnina að ganga ríkt eftir,
að hraðað verði byggingu fyrir-
hugaðs barnaskólahúss í Reykja-
vík.“
Sáttasemjari fyrir Austurland.
„7. Alþýðusambandsþing í’s-
lands telur nauðsynlegt, að skip-
aður verði sérstakur sáttasemjari
í kaupdeilumálum fyrir Austfirði,
og skorar því á þingmenn Al-
þýðuflokksins að beita sér fyrir:
því á næsta alþingi, að svo geti
orðið.“
Skólagjöld i ríkisskólum.
„Sambandsþingið skorar á þing-
menn Alþýðuflokksins að beita
sér fyrir því, að ríkið veiti ríf-
fyrst úr lögum ákvæði um skóla-
gjöld nemenda í ríkisskólum.
Kvöldskólar verkamanna.
„Sambandsþingið skorar á þing-
menn Alþýðuflokksins að beita
sér fyrir því, að ríkið veiti ríf-
legan styrk til kvöldskóla handa
verkamönnum sem víðast á Iand-
inu.“
Erlendir verkamenn.
„Sambandsþingið skorar á ríkis-
stjórnina að leggja fyrir næsta al-
þingi frv. til laga urn að banna
erlendum verkamönnum og sér-
fræðingum að stunda atvinnu á
íslandi, eins og tíðkast hefir imd-
anfarið á Norðurlandi, þegar völ
er á íslenzkum verkamönnum og
jafnhæfum íslenzkum sérfræðing-
um, og leiti ríkisstjórnin álits
stjórnar Alþýðusambands íslands
í þvi skyni.“
Vélaverkstæði ríkisíns.
„Sambandsþing Alþýðusam-
bands Islands felur þingmönnum
Alþýðuflokksins að beita sér á
alþingi fyrir því, að sú verkstæð-
isvinna, er ríkið þarf að inna af
hendi og Iiggur undir vegamála-
stjóra, vitamálastjóra og land-
símastjóra, sé unnin á vélaverk-
stæði ríkisins, — enn fremur, að
komið verði í veg fyrir það, að
svo miklu leyti, sem hægt er, að
tveir þeir fyrr töldu séu hluthaf-
ar eða framkvæmdastjórar í.
hlutafélögum eða haíi með hönd-
um sérstæða vinnu, er þessir
menn stjórna fyrir ríkissjóð.“
Snndui'lyndi Eieimskautsfara.
Menn eru alment taldir vera
geðríkastir í heitu löndunum. En
ekki virðist heimskautskuldinn
hafa sefað neitt geðslag þeirra
manna, sem í hann komast. Allir
muna, hvert sundurþykki varð út
úr pölför Nobiles. Nú er kominn
kökkur í samvinnu Nansens og
Eckeners, loftskipasmiðsins þýzka.
Þeir ætluðu að fara norður á
skipi, sem Eckener ætlaði að
smíða, en nú er hann búinn að
segja Nansen upp allri hollustu.
En það kólnar ef til vili í honum
blóðið án þess að fara norður í
kuldann.