Alþýðublaðið - 24.12.1926, Blaðsíða 4

4
ALEÝÐUBLAÐIÐ
frú María hafði fengið í hugskoti
hans. Skapleysi langrar a'fi byrgði
'fyrir honum sýp, svo að
honur.i varð ekki auðfundin Mar-
íumyndin. En loks fann hann
hana. Bjarthærð, brúnalétt og
geðföst reis mynd Guðrúnar
Bjarnadóttur upp úr kafi deyfðar-
innar, eins og hann svo oft hafði
séð hana á æskudögunum. Það
var vor frú, — hans frú.
Og nú miðaði líkneskjusmíðinni
áfram. Hann telgdi og skar, eins
og hann ætti lífið að leysa. Hann
þorði ekki að hætta eitt andartak;
svo var hann hræddur um, að
hann myndi glopra myndinni úr
huga sínum. Hann feldi niður
tíðasöng og neytti varla svefns
né matar, fyrr en líkneskjan var
fulltelgd.
Hann virti hana fyrir sér í krók
og kring. Hann skoðaði hvern
drátt og athugaði hverja línu. Það
var ásjóna Guðrúnar, mótuð í mó-
brúna eikina. Og ]>ó var pað alt
eins og ókunnugt fyrir honum.
Það eru litirnir, sem vantar,
hugsaði bróðir Björn.
Og hann lagði sterkan plástur
af líni yfir samskeytin á líkneskj-
unni og bar yfir lím, unz jafnslétt
var alt. Svo malaði hann bein og
stein með olíu og steindi myndina
með pensli og sléttaði með hes-
forði. En þar sem gylla skyldi,
bar hann á stempur og lagði á
silfur og gætti pess vandlega, að
ekki tjarnstæði í kyrtilföllunum.
Síðan gljáði hann með vargstönn
og dreif svo á gullfargi og stapp-
aði niður með fingrunum, svo að
sem jafnast lægi.
Bróðir Björn virti enn fyrir sér
líkneskjuna. Nú var alt rétt, and-
litslag, holdafar, hörundslitur og
hárið gullna. Það var Guðrún, —
vor frú, — hans frú. Og þó kann-
aðist hann ekki við það; það vant-
aði eitthvað; — það vantaði geð-
festuna; — það vantaði sjálft lífið.
En lífsandann gefur enginn nema
guð. Það er ekki meðfæri bróður
Björns.
Bróðir Björn gekk hryggur til
Eysteins ábóta og laut honum.
„Yðvart faðerni!“ sagði hann.
„Maríulíkneski það, er þér skip-
uðuð mér að gera, er fullbúið."
Herra ábóti gekk með bróður
Birni og virti fyrir sér líknesk-
ið.
„Bróðir Björn! Líkneski þetta
er gert af sannri andagift. Það
lýsir fegurð hreinnar sálar. Það
er meyjan, en ekki móðirin.“
„Yðvart faðerni!“ anzaði bróðir
Björn. „Það hefir hvorki verið
sparað gullfarg né steinn, en það
brestur lífið, og það gcfur guð
einn.“
Herra Eysteinn var spakur öld-
ungur. Hann virti fyrir sér bróður
Björn, og hann las út úr sviplausu
andlitinu alla sögu bróður Björns
og líkneskjunnar. Hann brosti.
„Kannast þú við Pygmalion?"
spurði hann. „Það var konungur
á Austurlöndum til foma, sem
gerði svo undurfagra meyjar-lík-
neskju, að hann varð hugfanginn
af henni. Og hann elskaði lík-
neskjuna svo heitt, að henní var
gefið líf, og hann gekk að eiga
hana.“
„Var það heilagur maður?“
spurði bróðir Björn. „Hann finst
ekki í dýrlingatalí Beda munks.“
„Því skyldi hann ekki hafa ver-
ið heilagur?“ sagði ábóti, mildur í
rómi. „Fékk ekki andaður líkami
Lazamsar lífið aftur fyrir elsku
vors herra Kristí?“
Bróðir Björn þagði. Hann var
hugsi.
„Verkið lofar meistarann," sagði
ábóti, „og viljum vér nú, að lík-
neskjan sé sett yfir Maríualtari
og að sungin verði messa íyrir
henúí i fyrsta sinni á jólanótt. Og
em það verkalaun þín, að þú
gerir það fyrstur."
Bróðir Björn varð glaður við.
Eftir samtalið við ábóta var
bróðir Björn annar maður. Hann
var sí og æ að hugsa um hinn
blessaða Pygmalion; — svo kall-
aði hann hinn heiðna konung, sem
gaf Hkneskjunni líf meö elsku
sínni.
Hann sá það, að öll Iist var ekk-
ert nema aumleg eftirmynd lífsins,
þar sem höfuðþáttinn, lífið sjálft,
vantaði. Og þegar hann hugsaöi
til hins blessaða Pygmalions,
fanst honum eins og það myndi
vera listamönnunum að kenna, að
verk þeirra brysti lífið, af því
að þeir elskuðu þau ekki nógu
heitt. Og hann óskaði þess heitt
og innilega, að Maríulíkneskið
hans mætti fá líf. Það var æskan
hans, — æskuástin hans, sem hann
var að biðja úr helju.
Og þegar hann las lítaníuna,
bætti hann hinum nýja dýrlingi
inn í: Heilagi Pygmalion! Bið þú
fyrir oss. Hann sárbændi Pyg-
rnalion helga að liðsinna sér og
veita sér afl elskunnar til að
kveikja líf í dauðri myndinni. Og
hann bað og bað, að myndin, —
vor frú, — Guðrún, ung og lif-
andi, mætti ganga til hans og
fyrirgefa honum, taka hann i sátt
aftur og taka hann undir sína for-
sjá af nýju.
Hann knúÖi og knúði hurðir
hins heilaga mans, en myndin stóð
enn hreyfingarlaus og andvana.
En það gerðist annað. Hinn mó-
brúni eikarbolur óskarinnar um,
að líkneskjan fengi líf, fékk á sig
litskrúð og gullfarg vonarinnar.
Og bróðir Björn knúði og knúði.
Og þegar hann á aðfangadaginn
var búinn aö setja líkneskjuna
yfir altarið með hjálp bróður Roð-
bjarts, þá var lífsandi fullviss-
unnar um þaÖ, að ósk hans rnyndi
rætast, blásinn í nasir hinnar
ljómandi vonar. Bróðir Björn vissi
nú, að vor frú myndi á jólanótt-
ina, þegar hann syngi messuna,
rétta honum höndina, lifandi og
ung, svo að hann gæti sæzt við
æsku sína.
Það var miðnætti nóttina helgiu.
Herra ábóti og bræður sátu í
formum sínum í kóri, en inn í
kírkjuna streymdí fólkið og færði
sig eins nærri lektaragrindunum,
eíns og hægt var, og nam þar
staðár, svo að það sæí betur, —
en flestir voru með strúta sína
eða kapun á höfðurn. Og marg-
ir hugsuðu heim til þess, sem
gæta skyldi bús og bæjar, og
báðu fyrir honum, að ekki tæki
hann tröll eða huldufólk.
En í skrúðhúsi hjá almaríu
stóðu þeir bróðir Roðbjartur og
annar djákn, skrýddjr snjóhvítum
baldursskinns-dalmatíkum ogvoru
að skrýða bróður Björn.
Bróðir Björn var kominn á serk-
ínn, búinn að gyrða sig og var
að leggja stóluna um háls sér og
bregða blöðunum undir lindann.
Þá varð honum IiHð á hökulinn.
Hann var hvítur og af baldurs-
skinni, og var á aðra krossálm-
una með kolneskum saumi saum-
uð mynd af guði, þegar hann blæs
lífsanda í Adam.
Bróðir Björn leit á myndina um
stund og þakkaði svo hinum heil-
aga Pygmalíon fyrir vísbending-
una. Síðan steypti hann yfir sig
höklínum, feldi höfuðlínið ofan á
herðar, greip punginn með kaleik
og patínu og sneri sér að bróður
Röðbjarti og djáknanum og sagði
á latínu: „Stoð vor er í nafni
drottíns," og sígndi sig um leið,
en þeir önzuðu: „sem skóp him-
in og hauður.“
Bróðir Björn gekk til kórs, og
þegar bróðir Roðbjartur hringdi
söngmeynní, hóf hann messu, en
bræður tóku að syngja intróitus.
Það var titrandi órói á bróður
Birni, þegar hann gekk upp gráð-
urnar að altarinu. Það var eins
og vissan hans væri að hjaðna.
Hann hafði orðið fyrir vonbrigð-
um. Hann hafði búist við því, að
nú myndi undrið gerast, — núna,
— cgaðvorfrú, sankti María,hefði
gengið af staliinum og til móts
við hann, er hann sté á kórinn.
Bróðir Björn var fölur sem nár.
Bróðir Roðbjartur sá það og fann,
hvað hann titraði.
Bróðir Björn hóf upp hendur
sínar til himins, og þeir bróðir
Roðbjaríur gengu undir hendur
honum.
..Dýrð sé guði á hæðum!“ söng
hann, „og friður á jörðu með
þeim mönnum, sem hafa góðan
vilja.“
Bróðir Björn hætti hér söngn-
um. Hann horfði á líkneskið. Það
stóð þar, ljómandi af gulli, en
andvana. Bróðir Björn varð hugsi.
Friður! Já, hann þurfti friðinn.
En hann gat ekki fengið hann,
nema hann sættist við vora frú,
— sína frú. Var það ekki góður
vilji? Og hvernig gæti hann sæzt
við hana, nema hún kæmi til hans
sjálf, lifandi? Það vildi hann! Var
það ekki góður vilji?
Hann starði á líkneskið. Og það
þrútnaði hver æð á hálsi hans,
og hann varð í framan sem blóð.
Hann vildi, — vildi, að líkneskjan
fengi líf og anda.
Og sjá! Dýrðarbaugurinn um
höfuð henni fór að braga eins ogi
norðurljósahringur; — hún brostí
og rétti honum báðar hendur.
„Hún hrærist! — Hún réttir mér
hendurnar! — Hún sættist við
mig!“ kallaði bróðir Björn, svo.
heyrðist um alla kirkju, og hneigi
svo aflvana fram á altarið.
„Hin blessaða ungfrú hefhfi
birzt honum,“ sagðii herra ábóti,
og fréttin fór um kirkjuna frái
munni til munns.
Svo báru bræður bróður Bjöm
til klausturs.
Á jóladagsmorgun, þegar herra
ábóti hóf upp kredó í messunni,
fór sál bróður Björns fram af
þessum heimi.
En trúin á helgi bróður Björns
lifði og dafnaði, unz siðaskiftin
komu. Þá gleymdist hún.
Hvað orðið er af Maríulíknesk-
inu, veit nú enginn. í máldaga
Þingeyraklausturs frá 1525 er sagt,
að það eigi „Maríulíkneski þrjú;
eru tvö með alabastrum.“ Vars
þriðja Hkneskið Maríumynd bróð-
ur Björns Sveinssonar, og er þess.
aldrei getið síðan.
Jólahugleiðingar 1926.
Jólin eru óðum að nálgast. Bæði'
ungir og gamlir hugsa með lotn-
ingu til þessarar stóru hátíðar,
sem er samtengingar-hátíð millí
guðs og manna þannig, að hrif-
bylgja guðdómlegrar eilífðar
streymir um hjörtu allra þeirra,
sem hafa átt því láni að fagna
að þekkja aflvaka eilífðarinnar,
sem er hinn sanni guð. Sálardjúp
mannanna verða að glitrandi
geislahafi frá endurskini guðs.
Friður og ró færist yfir hauður og
haf. Samstiltar raddir, sem skifta
þúsundum og milljónum, hljóma
frá íbúurn jarðarinnar, er þeir
syngja hinum mikla alvaldsmeist-
ara lof og dýrð fyrir vísdóms-
ríka handleiðslu hans í gegn um
skin og skugga í táradal mannlífs-
ins. Ylríkar hugsanir vakna til
bágstaddra meðbræðra, að reyna
að líkna þeim á einhvem hátt og
létta þungum krossberum byrði
þeirra í minningu hans ,sem bor-
ið hefir friðþægingarkross mann-
kynsins með þeirri hugsun, að
guðsneisti mannlífsins sé morgun-
roði eilífðarinnar, sem hvert eitt
mannsbarn þráir að öðlast fyrir
guðdómlega gæzku frá meðlíðara
mannkynsins, Jesú Kristi, er fædd-
ist á jólanóttina með himinljóma
að höfði sér, en óteljandi huldu-
raddir himneskra herskara hljóm-
iuðu úti í geimdjúpúnum, og leift-
íUrbogar guðdómlegra stjörnu-
ljóma lýstu upp algeimsdjúpin.
Svifteikn himnanna birtu þá lif-
andi mönnum fæðingu sonarins,
sem tekið hefir sér bústað í hjört-
um þeirra og einnig á þessum
jólum mun endurfæðast í sér-
hverju mannshjarta. S. J. S.