Alþýðublaðið - 24.12.1926, Blaðsíða 6

6
ALEÝÐUBLAÐIÐ
stunduð af Löppum, Eskimóum og
norðurförum. Og eftir einn manns-
aldur — og kann ske ekki það
— verða menn á ferðinni um
hávetur um allar óbyggðir lands-
ins — líka Vatnajökul þveran
— bara til þess að storka vetr-
inum og finna kraftinn í sjálfum
sér. Verður þá Reynistaðabræðra
hefnt og óhugnum, sem sló á
landsmenn, er þeir urðu úti, og
ómenskunni, er af óhugnum leiddi.
Og hverjum dettujr í hug, að æsku
landsins myndu þá duga jöklar
Islands að fást við? .
III.
Pessar sleða- og skíða-ferðir
myndu hafa margs konar áhrif á
þjóðlífið. Þær myndu hafa áhrif
á búning bæði karla og kvenna,
sérstaklega kvenna. Þar, sem
vetraríþróttir eru iðkaðar í Nor-
tegi, í Sviss, i Svíþjóð, í Kanada
o. s. frv., klæðist kvenfólkið eink-
ar-hentugum búningi, ekki ósvip-
uðum karlmannsbúningi, en þó
mjög tilbreytilegum. Myndu svip-
ljkir búningar vafalaust verða not-
aðir hér, og enginn þarf að ótt-
ast, að fegurð fari forgörðum, er
kvenfólkið tekur upp notkun
þeirra, — siður en svo, því að
það þarf ekki að efa, að kvenfólk
erlendis hefði ekki tekið upp bún-
ing, þó hentugri væri, ef hann
væri ljótari, enda rétt það, þar
sem engin nauðsyn knúði.
Kvenfólkið myndi læra að búa
sig eftir veðrinu og þó snyrtilega,
en silkisokkarnir myndu útrýnr-
ast sjálfkrafa, nema þar sem þeir
eiga við.
Á búning karlmanna hefðu vetr-
aríþróttirnar líka áhrif til hins
betra og sérstaklega á útbíinul)
bæði karla og kvenna til ferðalaga
bæði vetur og sumar. Þær myndu
lika hafa alveg sérstök áhrif á
sumarferðalög, auka þau að stór-
um mun. Þeim, sem væru búnir
að fara til skíða- eða sleða-ferða
nokkrum sinnum, þætti ekki mik-
ið fyrir að ganga á fjöll og um
óbyggðir um sumardag, — fyndist
það létt verk.
Á veðráttu landsins myndu þess-
ar vetrarferðir hafa einkennileg
áhrif; —- þær myndu bæta hana,
því að þeim, sem þeim vendust,
myndi þykja alt sumarveður gott.
Það er hvort eð er ekki. nema
vani, hvað menn kalla gott veður.
Einu sinni hélt ég, að það væri
mont hjá sjómönnum á rnil'iferða-
skipum, þegar þeir vildu ekki
heyra annað en að veðrið væri
gott, þegar við voruni að kvarta
undan því, farþegarnir. Seinna sá
ég, að þeint var alvara. Ég sá
'það í veðrinu, þegar hafnargarð-
inn okkar braut, og þegar ég var
búinn að reyna, hvernig veðrið
er, þegar maður þarf .að vera á
fótum, af því að ekki er hægt
að liggja kyr í bólinu, en veltur
með skipinu. Þá sá ég, að þeir
höfðu rétt fyrir sér, að vont veð-
ur er alt öðru vísi en ég hélt,
og að mest af því veðri, sem
við köllum vont, er það ekki. Við
eigum eftir að læra það um veðr-
ið á íslandi, að minsta kosti við,
sem ekki erum sjómenn, að það
er ekki annað en ávani og óvatji
að ;kalla alt annað en blíðviðri
vont veður.
Nú þykir mér gutl og skvamp
brimöldunnar hljómfagurt, og
vildi eiga heima þar, sem ég
heyrði það alt af. En ég er al-
inn upp við innfjörð, þar sem
aldrei var brim, og þótti því í
fyrstu alt annað en vistlegt, er
ég kom þangað, sem brim var.
Mér þótti arg þess og sog geig-
vænlegt, en smám saman vandist
ég því, þar til hugur minn til
þess var svo snúinn, að mér fanst
návera þess skemtileg.
Maður, sem seinna varð ágætis-
ferðamaður, en dvaldi erlendis
æskuár sín, hefir sagt frá geig
þeim, er greip hann, er hann var
fyrst á ferð í íslenzkri stórhríð.
Hann vissi sjálfur, að það var
ástæðulaus geigur, því að engin
hætta var á því að villast, þar
eð ferðin var að eins úr einum
enda kaupstaðarins í annan. Það
var að eins hið óvanalega eða ó-
þekta, sem gerði hann órólegan.
Ég man, að mér þótti um eitt
skeið óvistlegt úti á dimmum
kvöldum, er vindurinn þaut í
mænum og reykháfum, og ekki
datt mér annað í hug þá, en að
öllum hlyti að finnast hið sama,
— sízt, að sá tími inyndi koma, að
mér fyndist sjálfum annað. En
samt fór það svo. Eitt sumar,
er ég gérði dálítið að því að
sigla báti — en það er oft býsna-
mikill hvinur í siglu og seglurn
—, þá hvarf alveg þessi óþægi-
lega tilfinning fyrir hvin vinds-
ins. En ég er oft mintur á þetta
af mönnurn, sem eru að kvarta
yfir því, er mér fanst einu sinni
sjálfum, og minnist þá, hvernig
nokkrar ferðir á seglbát urðu til
þess, að nrér nú finst veðrátta
landsins mun betri en áður.
íslendingar þurfa að verða úti-
þjóð; — það renna margar stoðir
undir þá kröfu, — og ein er sú,
að þá hættir okkur að þykja
veðrið vont, eða það mætti eins
ségja, að veðráttan í landinu batn-
aði við það. Sjálfur hefi ég
fengið nóga reynslu um það,
hvernig útiveran breytir skoðun-
um á veðrinu, þannig, að það
virðist gott, er áður virtist ilt.
Eitt sinn lá mér á að nota spor-
snjö til þess að komast að, hvar
tófa héldi til. Mér fanst veðrið
kalt um morguninn, og mér virt-
ist alt annað en skemtilegt úti
þá. Leiðin reyndist afarlöng; hún
var svo krókótt, þó hún væri ekki
yfir sérlega stórt svæði. Það var
og mjög erfitt að rekja sporið,
því að snjórinn var víða svo lítill,
að oft voru margir faðmar milli
þess, að spor sáust, svo að leita
þurfti í hring út írá seinasta spori.
Svona Ieið klukkutími eftir
klukkulíma, og að lokunr gekk
vindurinn til útsuðurs, og rak þá
á hvert élið eftir annað, og að
lokum tapaði ég sporinu alger-
lega; — verkið var ónýtt þann
dag. Ég var því í alt annað en
ánægðu skapi, þegar ég sneri
heim á leið, því að okkur hættir
alt af við að meta verkin eftir
árangrinum, en ekki eftir því, hve
vel starfið er unnið.
Einu élinu var einmitt að létta,
er ég var staddur ekki langt frá
sjó, en milli mín og hans var
hafraslétta; — hún skein gul
gegnum hinn gisna snjó og mynd-
aði einkar-hugnæma litarandstöðu
við blágrænt hafið. En úti yfir
Faxaflóa voru hin dularfullu eða
eins og töfrakendu litarbrigði, er
útsynningurinn svo oft tjaldar,
einkum þegar hann færir
okkur él eftir él vestan úr At-
lantshafi, svo þétt, að ekki birt-
ir fyllilega á milli. Ég hefi oft
lesið lýsingar ferðamanna af töfr-
andi fegurð Miðjarðarhafsins og
hafsins í hitabeltinu, og þó ég
hafi ekki sjálfur séð það, finst
mér, að ég geti fullyrt, að þar
sé ekki um fegurri sjón að ræða
en þá, sem ég sá þarna. Ég var
þreyttur af margra tírna göngu,
þreyttur af margra tíma andlegri
áreynslu, sem það er að hafa
hugann allan við að tapa ekki
ógreiniiegu og stundum ósýnilegu
spori, og svo var þreytan í mér,
sem læðist inn í okkur alla, [>egar
við finnum, að við höfum unnið
til einskis, — alla nema einstaka
kaldhamrara, útvalda syni guð-
anna. En þrátt fyrir þreytuna
fanst mér þarna óumræðilega fag-
urt; — ég fann alt í einu, að
þreytan var fullborguð. Ég hefði
viljað fara langt urn lengri leið
til þess að sjá þessa sjón, sem
þó sennilega mátti sjá svipaða
heiman úr borginni.
Ég sá Reykjavík langt burtu.
Ég hugsaði til þess, að ef ég
hefði ekki átt brýnt erindi út,
heíði ég veriö einn af þeiin milli
tíu og tuttugu þúsunda fullorð-
inna, sem annaðhvort héngu inni
eða skutust milli húsa með ófögur
orð um veðrið á vörunum, en
með enga hugmynd um, hvað fag-
urt var rétt í kring um okkur.
Ég minnist þess nú einnig,
hvernig ég eitt sinn í alihvössu
norðanveðri en björtu, þegar ég
og aðrir kvörtuðu sáran undan,
hve kalt væri, flýtti för minni
þangað, sem ég átti erindi, í
Landsbókasafnið. Þegar ég leit
þaðan á sjóinn og Esjuna, sá ég
undrasjónina, er skammdegissól-
in skapar þar, um leið og hún
hnígur, en að eins með bjartri
norðanátt og að eins, þegar snjór
íir í Esjunni. Mér datt í hug, hve
mikil tilviljun það var, að ég sá
þetta, og hve ólíkt betur ég hefði
notið þessarar sjónar, ef ég hefði
komið af göngu, — verið búinn
að vera nógu lengi úti til þess
að þykja veðrið gott. En til þess
heíði ég — hæfilega búinn —
ekki þurft að ganga nema eina
eða tvær rastir.
Þegar vetraríþróttir verða iðk-
aðar hér í Reykjavík, hljóta þær
einnig að hafa mikil áhrif úti
um Iand, þar sem betur hagar.
til en hér um snjóíþróttir, því
að víða er það fámennið, deyfðin
og vanafestan, sem veldur, að
ekki er hafist handa og verður
ekki gert fyrr en það tíðkast ann-
ars staðar. Afarvíða hafa menn
ekkert að gera á vetrin, en hreyfa
hvorki skíði eða sleða, álíta það
ósamboðið fullorðnum, en hitt vel
sæmilegt að spila á spil allan
daginn.
Það er ekki úr vegi að drepa
á það hér, að sleðaferðir eru ekki:
síður stundaðar erlendis af full-
orðnum en skíðaferðir. Það eru
vanalega sleðar, sem margir geta
setið á, og þeir hafa þann kost
fram yfir skíðin, að óvanir geta
strax lagt í hæstu brekkurnar, ef
þeir eru með vönum.
IV.
Eitt mikilvægasta atriðið við-
víkjandi þessum vetraríþróttum er
það, hvað kosti að stunda þær.
Það má ekki vera dýrt, ef þær
eiga að vera alinennar, en ef þær
eru það ekki, koma þær ekki að
haldi. En þær þurfa heldur ekki
að vera dýrar. Kostnaðurinn verð-
ur auk áhaldanna bifreiðaferðir
fram og aftur, sem geta verið ó-
dýrar, þegar um mikla flutninga
er áð ræða. Svo er gisting fyrir
þá, sem verða næturlangt burtu,
og rnatur. Ef hverahiti er notaður
til þess að hita með gistiskála,
svo að nóg hlýja verði, þarf út-
búnaðurinn ekki að vera fullkom-
inn fyrir þá, sem að eins dvelja
næturlangt, því að ekkert virðist
til fyrirstöðu, að legið sé í föt-
um, svona á fjöllum uppi.
En mat munu vafalaust flestir
hafa með sér. Það virðist óþarfi,
að það sé dýrari matúr þarna
í skálanum en í borginni, því að
hafa má þeim mun óbreyttara
mataræði, ef ekki er hægt að
selja mat jafnódýrt á fjöllunum
eins og niðri á jafnsléttu.
Þegar ég var unglingur, fórum
við nokkrir saman í fjallgöngur
á sunnudöguni og höfðum þá
ýmsar búðarkræsingar með okkur.
Seinna, er kom að því, að við
gátum ekki veitt okkur þær, lá
við, að við hættum þessum ferða-
lögum. Það varð þó eklu, enda
komumst við fljótt að þeirri nið-
urstöðu, að ferðalagið var alveg
eins skemtílegt, þó við hefðum
ekki annað með okkur en smurt
brauð.
Þetta sama hefi ég reynt tvis-
var síðar, að útilífsins má njóta
alt eins vel við einfalt. viðurværi.
Ég var eitthvað yfir fermingar-
aklur, þegar ég eitt sumar sigldi
hvern sunnudág allan daginn með
jafnöldrum mínum á litlu þil-
skipi. Höfðum við þá alt af í
fyrstu með okkur nokkrar birgð-
ar af áfengu öli. En þar kom,
að við einn dag höfðum ekkert
öl, hvort sem það nú var af al-