Bjarki - 24.12.1902, Síða 2

2
B J A K K I,
Sólar/ag.
Vor blessaða sól er nú hnígin hafs við bnin,
en logagylta’ á himininn ritar hún rún.
Og inndælum kvöldroða’ hún dreifir yfir dröfn,
á smáöldunum dans stiga gullin geislasöfn.
Og aftanblær andar svo yndislega hlýr,
á himni, jörð og hafi guðs helgur friður býr.
En kvöldroðinn dofnar og hverfur ótt, svo ótt,
hin þögla, kyrra, draumhýra nálægist nótt.
Það skyggir, það skyggir, hinn bjarti dagur deyr
og himintjöldin dimmblána altaf meir og meir.
En þá koma stjörnurnar, þúsund sólna fjöid!
Ó, yndislega guðdómleg eru svona kvöld!
Hve ljúft væri' og inndælt að festa feigðar blund
svo fagurlega’ og rótt eins og þessi er aftanstund!
Ben. Þ. Gröndal.
Vinsalan á Seyðisfirði
í 42. tbl. Austra þ. á. hefur síra Björn
Þorláksson á D mrgasteini svarað greininni
með þessari fyrirsögn í 38. tbl. Bjarka í
haust.
Hann mótmælir fyrst og fremst þeim um-
mælum Bjarka, að árángurinn af samtökum
kaupmanna hjer í fyrra, um að hætta áfeingis-
sölu, hafi orðið allt annar en til var ætlast,
og segir bæði áfeingisnautn hjer í kaupstaðn-
um og áfeingissölu til nærsveitanna hafa verið
mun minni þetta ár en undanfarandi
Jeg skal ekki um þetta þrátta. En að þv>
er snertir áfeingisnautnina hjer í bænum, þá
verð jeg að segja, að jeg sje ekki muninn, sje
ekki, að hún sje minni en áður. Hinu er jeg
ekki kunnugur, en bygði ummæli mín um það á
trásögn ýmsra Hjeraðsmanna. En þótt potta-
talan hefði verið nokkru lægri, þá vegur það
í mínum augum ekki upp á móti því, að
áfeingið, sem nú hefur verið selt, er dýrara
og verra en áður og verslunin með það leyni-
leg, eða ólögleg.
Annað það sem sjera Björn mótmælir í
grein Bjarka er tillagan um fyrirkomulag vín-
sölunnar framvegis.
En ágreiníngurinn er þar fólginn í því, að
hann er bannlagamaður, en jeg mótfallinn
bannlögunum.
Hann segir fyrst og fremst: Af því að
það er rángt hjá Bjarka, að árángurinn af
samtökum verslananna í fyrra, um að selja
ekki áfeingi, hafa orðið allur annar en til var
ætlast, þ. e: af því að minna hafi verið selt
næst undanfarið ár en áður, — þá sje ekki
ástæða til að hverfa frá þeirri aðferð sem upp
hefur verið tekin.
Þetta er mjög athugaverð vörn fyrir mál-
stað hans. Því þar er aðeins tekið tillit til
þess sem unnist hefur við samtökin f eina
átt, en ekkert til hins, hvað illt hefur af þeim
hlotist í aðra átt.
Setjum nú svo, þótt jeg telji það ekki rjett,
að vínkaup hefðu minnkað að miklum mun
hjer í kaupstaðnum eftir samtök kaupmann-
anna, en að megnið af því víni sem síðan I
hefði verið keypt hefði verið selt með ólög-
legri verslun. Því sú mundi verða reyndin á,
ef sölubanninu yrði framgeingt.
I hans augum ætti þá þetta einga þýðíngu
að hafa, eða, það væri vel ti! þess vinnandi,
úr því að vínnautn og vínkaup minnkuðu um
leið.
I mínum augum horfir þetta mál allt öðru-
vísi við. Jeg játa, að það sje gott og æski-
legt að vínkaupin minnki sem mest. Og með
þessu getur unnist að hefta þau nokkuð, en
það vinnst með því, að leiða inn annan ósið
og miklu verri.
»Er það t. d. sama, hvort tollur er goldinn
til landsjóðs eða ekki af vmi því sem keyft
er og se!t í landinu, úr því að víníð er á
annað borð tollað ? Er það sama, hvort vín-
salarnir komast hjá að borga lögboðið gjald
fyrir vínsöluleyfi sitt, eða ekki?
Og loks : Er það einskisvirði fyrir bæjaríjelag
kaupstaðarins, hvort ágóðinn af þeirri ví nsölu
og vínnautn, sem á annað borð fer fram í
bænum, lendir í honum, eða utan hans ? Þessu
öllu verð jeg að svara neitandi.
Jeg tek þetta fram til að vekja athygli
manna á því, að eftir skoðun þeirri se m fram
kemur i grein síra Björns í Austra, er allt
þetta lítilsvirði, ef aðeins hefði tekist með
samtökum kaupmanna að færa niður pottatöl-
una sem seld hefur verið af áfeingi í kaup-
staðnum,
Og einmitt út frá þessu sjónarmiði berjast
formælendur sölubannsins fyrir því. Það liggur
í augum uppi, að komist sölubann á, þannig,
að bannað verði með öllu að selja vín í Iand-
inu, þá verður afleiðíngm óheftanleg og óvið-
ráðanleg leynisala.
Það er nokkurnveginn hægt að gerasjer
grein fyrir því fyrirfram, hvernig sú leynisala
mundi koma upp og magnast. Allir eiga
að hafa leyfi til að panta vín. Og þeir hafa
einnig leyfi til að panta vín fyrir aðra. Nú
er ekki ólíkiegt, að í kaupstöðum landsins, t.
d. hjer á Seyðisfirði, tæki einhver viss mað-
ur eða vissir menn, einkum að sjer að ann-
ast um þessar vínpantanir fyrir náúngann.
Og þegar svo er komið, hefur maðurinn allt-
af vín til. Þeir sem koma til hans til þess
að biðja hann að panta fyrir sig geta þá feing-
ið það að láni hjá honum þángað til pöntun-
in kemur. Lögin geta ekki bannað einum að
lána öðrum af því sem hann hefur pantað fyr-
ir sjálfan sig. Og þau geta ekki bannað
honum að taka um leið og hann lánar þetta
við peningum fyrir pöntuninni, peníngum sem
eftir samkomulagi milli kaupanda og seljanda
eru fyrir það sem látið er úti jafnframt og
vínið er afhent. A þennan hátt verður vín-
pöntunin að vínsölu, leynilegri og ólöglegri
sölu.
Síra Björn segir, að til þess að komast al-
veg hjá leynisölunni sje ekkert annað ráð, en
að gera vínsöluna alveg frjálsa; gjaldið fyrir
vínsöluleyfið sje nægilega hátt til þess, að
allir vilji gjarnan komast hjá því, og þetta sje
þeim því alltaf hvöt til leynisölu.
Þetta getur verið að nokkru Ieyti rjett, en
að öllu leyti er það ekki rjett. Það er sjálf-
sagt rjett, að vínsölugjaldið síðasta hefur skap-
að leynisölu í smáum stíl, einkum í þeim kaup-
stöðum þar sem einginn verslun hefur keyft
vínsöluleyfi. En algert vínsölubann mundi
skapa leynisölu í stórum stíl. Jeg tel víst, að
meiri hluti manna kaupi miklu síður hjá þeim
sem þeir vita að selur ólöglega, en hjá öðr-
um við hliðina á honum, sem selur með fullu
lagaleyfi.
Leynisala magnast einkum þegar menn finna
að óeðliieg bönd eru lögð á frjálsa sölu vör-
unnar. Og sú mundi verða ástæðan til þess
að leynisalan yrði óheftanleg og óviðráðanleg,
ef bannlagamönnunum tækist að koma sölubanni
á. Hún mundi þroskast í skjóli þeirrar skoð-
unar hjá fjölda manna, að það væri rjett og
sjálfsagt að fara allt hvað unnt væri í kríng-
um lög, sem, eins og þessi, væru knúin fram
í trássi við alla sanngirni.
Það er þetta sem skiftir mönnum í tvo
flokka þegar um bindindismálið er að ræða.
Því allir viðurkenna starf bindindismannanna
meðan þeir láta sjer nægja að vinna í þá átt,
að hafa áhrif á sannfæring og sómatilfinning
manna að því er snertir nautn á víni. En
þegar þeim tekst að fá lagavaldboð með sjer
til þess að þraungva kosti þeirra sem ekki
geta fylgt þeim að öllu leyti, þá er sigurför
þeirra á enda. Þá hafa þeir vakið rjettmæt-
an mótþróa gegn málefni sínu, sem uppruna-
lega var gott.
Vínsölubannlög mundu hafa íllar afleiðingar
en ekki góðar og ættu aldrei að komast á.
En hitt er rjett, að reynt sje á allan eðlilegan
hátt og með sanngirni, að draga sem mest
úr vínkaupum og vínnautn. Og í þessa átt
fór tillaga Bjarka um að bærinn tæki að sjer
vínsöluna. Því þá væri það alltaf í höndum
bæjarstjórnarinnar að setja henni þær reglur
og þau takmörk sem hún álítur að heppileg-
ast sje.

JCeimastjórn - þjóðræði.
-0-
Hvað er þessi „heimastjórn"? —
Heimsku vorrar dreypifórn;
niðurskurður níðs og rógs;
not hins sanna menntaplógs;
fjörbaugsgarður fólskujags,
fyrirmunun stundarhags;
sveitadráttar dauðasök;
Drottins nýu stjórnarrök!
Hvað er þings og þjóðræði?
Það er fólksins rjettvísi.
Siðabót þess betri manns,
byggð á rökum sannleikans;
eiginviljans fúsa fórn
fyrir rjetta lagastjórn —-
fyrir allt, sem ljettir lýð
líf og dauða, rúm og tíð!