Freyja - 01.01.1899, Blaðsíða 2

FIÍEYJA, JANÚAR 1899.

2 •
| Endnrminningar frá bernskndögnnnm. |
*
§
<i>
s
<0
<(>
<o
<o
ffc-
'íw£;Æ
GIFTINGIN
Skrifuð fyrir Freyju, ap
O. A. DALMANN.

V
\l/
M/
Frændi ir inn liafði verið að heimau
nokkra daga um vorið, 1869; tíð-
in var óvanalega góð, svo fjarvera
frænda míns var nokkurskonar há-
tíð fvrir mig. Ég gekk við fé með
Bjarna húskarli, er vanalega var
mér góður, svo okkur kom vel sam-
an. Hann kunni talsvert af rímum
og nokkuð af hrikalegum tiöllasög-
urn, sem voru raunar allar líkar
hver annari, neina hvað hann stund-
um gleymdi hvernig hann haíði
sagt frá ýmsunr viðhurðum sögunn-
ar næst áður, svo sögur hans urðu
nokkurskonar skriðjöklar í sálu
hans; voru einlægt að færast til,
undur hægt, en þó með talsverðum
hreytingum, svo þær letu aldrei
eins í eyrum mínum; stundum höfðu
molar dottið úr þeini og horfið í
gleymskunnar haf; aftur hætti hann
inn í nýjum köflunr, nýjum nöfnum
eða mismunandi lröfðatölu á aðal
söguhetjuna; svo ef satt skal segja,
konr mér það oft til hugar, að
Bjarni kynni aðeins eina tröllasögu
en segði hana aðeins mismunandi,
nokkuð eftir því senr á honum lægi
í það eða hitt skiftið. Allt slíkt gat
ég fyrirgefið Bjarna nrínum, því
liann harði mig aldrei og hélt held-
ur hlifðarskyldi yíir nrér þegar
frændi minn færðist í ásmegin eða
Gróa ráðskona geysaði og var
gustill.
Þegar hör var komið sögunni,
var ég alls ekki hrældur við Gróu,
ef frændi nrinn var hvergi nærri,
því þó nrig vantaði orku til að fást
við hana, þegar til burða kom, þá
var ég fljótari að hlaupa en hún, og
svo hafði ég tekið uppá því, þegar
hún elti nrig. að gefa lienni við fót,
fleygja mér svo fyrir fætnr hennar,
þegar hún var á hörðustu ferðinni.
Hún auðvitað datt, og stundum
frenrur ókvennlega. Eittsinn sióst
uþpnrjóa höfuðið á henni við þúfu,
.'tinrod rrnmu «.i.....
svo liún fékk blóðnasir; þá skældi
hún, og ef mér hefur heyrst rétt
þegar ég var að losa nrig úr strand-
inu, þá talaði lrún Ijótt, en mér get-
ur hafa misheyrst, því það var tals-
vert fát á mér, af því þessi hernaðar
aðferd rnín var alveg ný og órevnd,
en senr þó reyndist mér svo vel,
þegar tímar liðu að Gróa liætti að
reka flóttann fyrir fullt og allt; ég
var því talsvert uppivöðslusamur,
þegar frændi minn var ekki heinra,
því ög vissi það uppá mína tíu flng-
ur að ráðskonan myndi láta hann
herja mig, þegar hann kæmi heim;
það hafði aldrei brugðist hvort sem
reikningar mínir stóðu vel eða illa
eftir minni ályktun. Egslapp fullt-
eins vel, þegar ég hafði verið Gróu
sem allra vestur; það vakti því fvr-
ir mér að vera henni sem allra
verstur og gjöra henni allt sem
nrögulegt væri til leiðinda; því ef
ég slapp með vanalega refsingn, þá
fannst mér að hún hefði tapað og
orðið undir í okkar viðskiftum.
En svo fór með þessa burtuveru
frænda rníns, eins og allar aðrar
lífsins sælustundir; þær liðu fljótt,
sérstaklega á vordögum æskunnar;
þá virðast þær svífa franr hjá oss,
með þeinr undra hraða, að vér eig-
unr oft erfltt með að greina hvort
þær hafl eiginlega komið við hjá oss
eða þaö hafl aðeins verið draumur;
draumur, er eitt augnablik hvíldi
þreytta sál, og mýkti tárin svo svið-
inn hvarf um stund. Oss fannst hik-
ar saklausrar gleði vera hallað að
vörum vorum; vér vorum í þann
veginn að draga að oss í stórunr
teigunr, en—- stundin var liðin,
draumurinn var horfinn. Yér rennd-
unr vonaraugum td himins, en
tmnn var falinn drungalegum ský-
hólstrum, vorkunarlausum og voða-
lega köldum. Yér litum í kringum
oss ef ske kvnni að vér sæum spor
gleðinnar einhversstaðar svo vér
gætnm veitt henni eftirför, en það
varð ogárangurslaust, því fellibiljir
viðhurðanna höfðu feykt í sporin.
Vör stóðunr á veglausri sandauðn.
Einn morgun vaknaði ég við það,
að frændi rninn var all-hámæltur;
ég tók ekkert eftir hvað hann var
að segja. Hjartað í mér fór að herj-
ast, svo mér fannst ég heyra það
dumpa á bringuna innanverða; ég
hjóst við að stundin væri konrin,
þegar ráðskonan, í gegnurn frænda
minn gyldi skuld sína. Þá ísvipinn
gat ég ekki gjört mér reikningslega
grein fyrir því, hvoit okkar nryndi
græða eða tapa á viðskiftunum, því
ég var allt of hræddur til að geta
dregið saman þá litlu sálarkrafta
er ög átti og beitt þeim með gætni
og stillingu. Þarna lág ég milli von-
ar og ótta, og þorði nær því ekki að
gjöra nokkra áætlun unr mikilleika
begn ngarinnar; sanrt varð nrér það
eins og ósjálfrátt að nrynda óljósa
áætlun urn hið andlega ástand
frænda míns; væri hann í vígahug
og talaði um ,tyrfíng‘ Angantýs, eða
,sköfnung‘ Hrólfs kraka, uin ,Orm-
inn langa‘ eða hinar fornu uppá-
haldshetjur, þá varenginn efl á því
að hann vrðl þunghentur á mér, því
sorgleg og svíðandi margra ára
reynzla hafði kennt nrér, að þegar
frændi nrinn var í vígamóði, og
liann heitti ,atgjörvi‘ sínn gagnvart
mér, þá var þýðingarlaust að leita
griða eða leggja sakirnar í gjörð.
Frændi hafði oft getið þess að hann
væri maður ekki ,einhama,‘en hvað
satt hefur verið í því, vil ég láta
ósagt, en aðeins geta þess, að þegar
hann fékk það innfall, að hann væri
Grettir Ásmundsson en ég Gísli, þá
var auðvelt fyrir hann að te'ja mér
trú unr að hann ætt-i hágt með að
stjórna kröftum sínum og að hann
væri maður .rainmur að afli.‘ Allt
þetta rann í gegnurn huga minn
með ógurleguin hraða, en samt
urðu augnahlikin löng, og hefði
hárið á inér ekki verið ullhvítt frá
upphafi, þá má vel vera að það
hefði náð þeim lit á þessunr angurs-
augnablikunr; en saint fór ég að
hlurta eftir málrómnum og orðatil-
tækjum, og varð meir en litið frá
nrér nunrinn, þegar ég heyrði að