Plógur - 20.03.1900, Blaðsíða 5
21
bændurnir sjálfir að vinr a þau. í
fljótu áliti sýnist nú þetta stjórnleysi
húsbændunum að kenna. En ef bet-
ur er að gáð, verður það ljóst, að hér
er um rótgróinn þjóðarlöst að ræða,
sem enginn einstakur getur lagað, svo
að ráði sé. Hjúahaldið er orðið
ffljög þreytandi fyrir bændur.
Pétur;. Þetta er nú satt, sem þú segir,
Páll. Hjúahaldið er orðið óþolandi
bæði til sjós og sveita. Strákar og
stelpur standa uppi í hárinu á hús-
bændunum og bjóða þeim byrgitr,
slíkt er sannarlega þjóðarskömm, sem
þarf að Iaga. Næst þegar við finn-
umst Páll, kem ég með tillögu til
þess að ráða bót á heimilastjórninni.
Páll: Eg hlakka til þess að heyra
þá tillögu.—Þegar Valtýskan og stóri
bankinn eru komin á laggirnar, og
Isl. orðir dátar á dönskum herskipum,
þá lagast alt í landinu, þá getur
danskurinn „dresserað" okkur.(II)
Pétur: Já, þá „dresserar" danskurinn
okkur, og við þuríum þess sannarlega
uieð. Heyrðu Páll! þú meinar þó
þetta? Eg hef núekkert út á Valtýsk-
una að setja. Hún er víst mesta
Rieinleysisgrey. Og stóri bankinn eys
I bændurnar peningunúm óspart, þeg-
ur hann kemur. — Það er ég vissum.
Þá þurfum við ekki að ganga með
tómar buddurnar „lapm“. (E'rh.),
Akuryrkja.
III.
Um kirkjuna á Keldunúpi seg-
lr: Kirkjan á mæli korns eða
Þálfa vætt matar. — — — —
Um kirkjubæ er sagt, að staður-
inn eigi þau ítök á Hátúnum, að
þar sé fóðraðar 4 kýr og vetrungur,
°g svo greiðist þaðan vætt mjöls.
í Bessastaðarbók segir: Viðey
skal eiga þar (á Hólmi) beit utan
túns og akra handa svo mörgum
hrossum, sem Viðeyingar vilja,
hvort sem eftir við er farið o. s. frv.
Wilchin biskup, sem skrifað
hefir þessa máldaga, dó í Björg-
vin 1403. Má af þessu sjá
að allmikil akuryrkja hefir verið
hér á landi alt fram til 15. aldar.
En líklega hefir akuryrkjunni veru-
lega hningað á 13. og 14. öld,
því þá voru styrjaldir og hællæri
í landinu, og biskuparnir kúuðu
þá þjöðina mjög og drápu mestan
dug úr henni.
í æfisögu Guðm. biskups helga,
sem skrifuð er á 14. öld, segir:
Á ísl. eru eigi skógar, nema björk
og lítilsháttar korn vex á fáum
stöðum sunnanland.s, og þó eigi
nema bygg.
Fram á 18. öld hafa víða sést
gömul rnerki akuryrkjunnar í forn-
öld. Bj. Pallsson og E. Ólafsson
segja í ferðabók sinni, að þeir
hafi séð gömul akurstæði og jafn-
vel akurreinarnar og plógsporin.
Á meðal þeirra staða nefna þeir
Munkaþvera, Hlíðarenda, Akurey
á Breiðafirði, Akra á Mýrum og
á Kollsá og víðar. Þeir segja, að
vilt korntegund ein vaxi á Akur-
ey á Breiðafirði og á Munkaþverá.
en ekki sé það melur (Elymus ar-
enarius). Korutegund þessi hefur
að líkindum lifað frá þeim tíma,
að þar var ræktað korn, og mist