Plógur - 01.01.1903, Blaðsíða 6
6
ar- og jarðyrkjustörf yðar árlega
Kostar ekkert — en fer miklu bet-
url Glepsur úr þessum skýrslum
ætti svo „Plógur" eða „Búnaðar-
ritið“ að birta árlega.
Stéfán Eiríksson.
Verkafólksskorturinn.
I.
Vinnufólkseklan er nú tilfinnan-
leg orðin í flestum héruðum lands-
ins. Vinnufólksskorturinn stafar af
þessu þrernu. Vistarbandsleysing-
unni, Ameríkuferðuin og auknum
þilskipaútveg.
Vistarbandsleysingin getur aldr-
ei orðið til gæfu og blessunar á
Islandi undir núverandi kringum-
stæðum. Mikið má breytast frá
því sem uú er, ef hún verður ekki
unga fólkinu að fótakefli, og bænd-
unum að stórtjóni. —
Vistarbandið er ófrelsi og ósam-
boðið menntun og menningu, og
jafnréttistilfinningum nútíðarmanna,
segja menn. Þetta er rétt, og
þetta er ekki rétt. Sé gengið út
frá því, að öll þau bönd, sem lög-
in og landsstjórnin leggur íbúum
hvers lands á herðar, til þess að
þjóðfélagsheildin ekki gliðni í sundur
eða rotni sé ófrelsi, þá er þetta rétt.
En á hinn bóginn er það ekki rétt,
svo framarlega sem það er viður-
kennt, að einstaklingarnir verða
að líða, vera í vissum skilningi
ánauðugir, undir lög og stjórn, svo
mannfélagsskipunin ekki gangi úr
skorðum. Án þess að frelsi ein-
staklinganna sé takmarkað á einn
eða annan hátt, getur ekkert þjóð-
félag staðið, engin siðmenning
haldist eða þróast.
Landvarnarskyldan í öðrum lönd-
um er óneitanlegt band, ófrelsi,
en hún er óumflýjanleg undir nú-
verandi pólitísku ástandi hins mennt-
aða heims. Aptur á móti er vist-
arbandið með öllu óþarft í öðruni
menningarlöndum, en á íslandi-
Þar er hún alveg eins nauðsynleg
og landvarnarbandið í öðrum
löndum.
I strjálbyggðu landi, þar sem
samgöngur eru frámunalega erf-
iðar, atvinnuvegirnir í rauninni
einungis tveir, stóriðnaður eng'
inn, og borgaralif þekkist ekki-
þar segi eg, að vistarbandið getl
ekki orðið þjóðinni til heilla, held'
ur þvert á móti.
Þar til menn eru orðnir 28—3°
ára, ættu þeir að vera skyldaðk
með lögum, að vera í ársvistum
eða misseravistum. Þó ætti hið garnla
ákvæði i eldri lögunum að halda
sér, sem sé, að kaupa mætti lausa-
mennskuleyfi. Þeir einir mundn
kaupa það, sem eitthvert ráð vS11
í, og hefðu sjálfir gagn af að stjórna
sér sjálfir. Yngri menn hafa flest'
ir gott af því, að vera undir ann-
ara stjórn fram undir þrítugsárin>
miðað við núverandi menningat'
ástand vort og aðra staðhætti.
Þeir, sem búa hér í Reykjavík
og hafa augun opin fyrir því sem
skeður í þjóðlífinu, hljóta að sja