Alþýðublaðið - 22.07.1937, Side 3

PlMTUDAGINN 22. JúLl 1937.
ALÞÝÐUBLAÐiÐ
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
AFGREIÐSLA:
ALÞYÐUHUSINU
(Inngangnr frá Hverflsgötuj.
SÍMAR: 4900 - 4906.
4900: Afgreiösla, anglýstnga'.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S.Vilhjálmsson(heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima)
4905: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
ALÞfÐUPRENTSMIÐJAN
Ný BreiðWng?
"1J|VAR seni miann hittast og
talið berst að verkfalli þvi,
er :nú stendur yfir, kemur mönn-
uim isaman um, að verkamenn
hafi verið ákaflega nægjusamir
i kaupkröfum sínum, þegar þess
er gætt, að taxti Dagsbrúnar
hefir nú verið óbreyttur í mörg
undanfarin ár, en á sama tíraa
hefir dýrtíðin magnast, húsa-
leiga,n hækkað og sömuleiðds út-
svörin.
Almenningur skilur fullkomlega.
réttmæti þeirrar kauphækkunar,
sem samþykt hefir verið, og
viðurkennir hófsemi verkamanna,
sem lýsti sér í því, að frestaði
var þeirri styttingu vinnutímans,
sem pegar fyrir löngu hefir ver-
ið samþykt i flestum menningar-
lönduin.
Allur aímenningur fordæmir
því neitun Vinnuveitendafélags-
ins, félagsskapar Thorsarauna og
CJaessens, á því að verða við
Jiinum sjálfsögðu kröfum verka,-
hianna. En öll alþýða veit, að
hún á einskis góðs að' vænta úr
þeirri átt, og hún furðar sig ef
'ti'l vill meira á þeirri aflstöðu,
sem ýmsir aðrir aðiilar hafa tekið
í þessari kaupgjaldsdeilti.
Verkamenn skilja ekki hvers
vegna Hcrmann Jónastson forsæt-
íiaráðherra ekki hefir tafarlaust
gengið inn á þeasiar sijálfisögðiu
frjarabætur í þeirri rííkisvinnu, er
jrann ræður yfir, eins og Harald-
tur Guðmundason gerði: þegar i
S'tað. Forsæti.sráðherra sikýrir
nefnd atvinnurekenda s>vo frá, að
'sögn Morgunbí.|ðsms, að hann
muni verða Mutlauisi. Hvemig er
kvo „h,lutleysi“ Hermanns? Verk-
bann segir Morgunblaðið í gær
og smjattar ánægjulega á þ:ess,ari
liðveizlu forsætisráðherra við
tráls.að atvinnurkendaklíku þeirr-
ar, setn stjórnað er af Cliaestsen.
og Thorsurunmn, því eirns og
kuninugt er, standa aðeins þröng-
sýnustu at vimnu rekend urnir að
því, að haldið er uppi þessari
kaupdeiiu; flestir þeirra viður-
kenna réttmæti kauphækkunar-
innar.
Á sama: tíma og blað forsætis-
ráðherrans skrifar um dýrtíðina
í Reykjavík og boðar stórfelda
hækkun. á itmfluttum vörum, um
leið og flokkur forsætisiráðherr-
ans geogur tii samninga við Al-
þýðuflokkinn um stjórnarsam-
K'iniiu, sem áðeins getur tekist, ef
F rams ó kn arf 1 o kk u rinn gengu r
inn á kjarabætur handa, verka-
lýðnum og læ'.ur ekki pólitík sína
ákvarðast af hagsmunum stór-
atvinnurekendanna og skulda-
kónganna í Kveldúlfi, gengur
'forsætisráðherra F ramsókn ar
beinlínis i iið nieð þesisum mönn-
um. Það allra minsta, sem vænta
hefði mátt, er, að hann hefði látið
ríkisvinnuna halda áfrarn upp á
taxta Dagsbrúnar, þar til séð
yrði, hver yrðu ár.slit vimnudeil-
unnar. Minna ,,hlutleysis“ mátti
ekki vænta af forsætisráðherra,
þó hann hefði skort skilning á
sanngimi&kröfum verkamannia.
Verkafólkið á líka erfitt með
að skilja afstöðu Satnbands ís-
lenzkra samvinmáélaga, sem er
stjórnað af Framsóknarmönnum
og þykist fyrst og fremst berja,st
fyrir hagsmunum allrar alþýöu
Og sem mú er a.ð taka á móti
á fjórða þúsund af alþýðufólki i
Reykjavlk og nágrenni sem nýj-
um félagsmönnum. Ætli þeim
þyki þetta ekki kaldar kveðjur
frá forstjórum. Sambandsins?
Þess skal þó getið, að allir for-
stjórarnir eiga hér ekki óskiftan
hlut að máli.
*■ Þessi framkoma Sambandsins
hefir á sér fingráför Jóus Árna-
sonar, sem í vetur opinberaði
bræðrálag sitt við Thorsaran,a í
Kveldúlfsmálinu og í bankaráð-
inu.
J Verkafólkið skilur heklur ekki
afstöðu Ei.mskipafélags Islands,
sem altaf hefir látist vilja vera
LýðrœðisslDnaðnr æskulýður
á allsherjar ceskulýðsmðtL
Uagmennaféiogin á Suðurlandi gangast fyrir
motinu á sunnudaginn kemur.
T TNGMENNAFÉLÖGIN á
Suðurlandi efna til
almenns æskulýðsmóts í
Þrastalundi á sunnudaginn
kemur. Gangast fyrir pessu
móti Ungmennasamband
Kjalarnespings os Héraðs-
sambandið Skarphéðinn,
sem nær yfir félögin í aust-
ursýslunum
Gert er ráð fyrlr mikilli þátt-
töku í þesjsiu merka móti og
miinu félög æskulýðsins hér í
Reykjavík efna tii farar í Þrasta-
lund á sannudag. Mótið hefst kl.
1. Alþýðubláðið hafði i gær lal af
Skúla Þorsteinssyni kennara, en
hann er forseti Ungmennasam-
hiands Kjalarnessþings og hefir
ðskabarn allrar þjóðarininiar, ver-
ið haldið uppi með framlögum
ríkisins og ætti því sízt að gera
opinhert bandalag við vinnuveit-
(endaklíku Thorsaranna, þó svo
vilji til, að því s:é stjórnað af
mági þeirra, fyrverandi Sam-
bandsforstjóra, og í stjórn þess^
sitji sami Jón Árnason, isem
þakkár aukinn Iðsityrk frá alþýð--
unni með fóistbræðr.a],agi við Egg-
ert Claessen einnig í stjórn Eim-
skipafélagsúns.
Afstaða forsætisiráðherrans,
1 ummæli J. J. um æfintýrapólitík
Dagsbrúnar, framkoma Sam-
bandsins og Ei'mskipafélags ís-
lands, sýna, að hér eru enn að
verki sönru íhaldsöflin imnan
Framsóiknar, sem ákvörð-uðu
stefnu flokksins í vetur. Nú á að
ráðast að verkamönnum á nýjum
vettvangi. Framsókn verður að
sikilja, að hún verður að halda
niðri áhrifum.þessara manna, ef
nokkur von á að vera um sam-
'vinnu vinistri f.lokkamna á næstu
landið.“
unnið einna ötullegost að þessn
æskulýðsmóti.
„Tilgangu.ri.nn með æsíkMýðs-
mótin.u er sá, að auka kynningu
méðal unga fölkains hér á Suið-
urlandi og kanna möguleikana
fyrir því, hvort æsikumeinnirhir
geti unnið sátnan að aimennum
menningairmálum, hvað sem líður
sérskoðun þeirra í pólitik. Auð-
vitað verður aðalsikilyrðið fyrir
slíiku sa;ms,tairfi að vera það, að
unnið aé á 1 ýðræöisgrundvel 1 i, —
því án iýðræðisins’ er öllu
glatað, en frelsið er aðalsmerki
ungmennafélagsskapa'rins og fyr-
ir því hefir hann ávailt barist
góðri, baráttu. Mótið á og jafn-
framt að vera útbreiðS'lumót fyr-
ir unigmennafélögin ojg við vit'um
fyrirfram, að hvað það snertir
verður mikill árangur."
— Hvað fer fram á mótimu?
„Aðallega fara þar fram ræðu-
ihöid, og auk þess verður kór-
söngur og hornablásitur. Erindi
og ræður flytja á mótiniu: Aðail-
steinm Sigmundsson forseti U.M.
F.t. Eiríkur Eiríkssoin varaforseti
U.M.F.Í., Þórhallur Bjarnason
— sem var einn af stofnendum
fyrsfa ungmenRafélagsskaparins
fyrir rúmum þrjátju árum, Hall-
dór K. Laxness rithöfundur,
Sleimgrímur Steinþórsson búnað-
armálas'tjóri og ég. Auk þess
verða frjálsar umræður, ef noikk-
ur tími verður tii þes,s. Sönginn
annast Hreppakórinn, vinsæll
söngfl'Oikkur úr hreppnum.
Mótið er aðaillega haldíð í til-
efni 30 ára aímælis. ungmennafé-
lagsskaparins. í fyrstu var ætlaö
að mótið yrði haldið fyr, þar
sem afmælið vair í fyrra, en það
tóksit ekki, enda mun það gera
sama gagn, og satt áð segja von
um viö ungmennaí'él aganíi r, að
þetta æsku.lýðsmót geti mairkað
Itímamót í sögu félagssikapar okk-
ar, að það geti sameinað ísienzk-
an æskulýð um góð mál og orð-
SKÚLI ÞOR3TEINSSON
ið upphaf að nýrri endurreisn
þessa, félagsskapar, sem hefir á
liðnum árum markað svo djúp-
tæk spor meðal þjóðarinnar, þó
áð það hafi verið miklu meira til
sveitánna en við sjóinn, en ég
vil taka það fram, að óg tel
einmitt, að við sjóiinn og ekki
js.íist ihér í Reykjavík, sé þörf á á-
hrifamiklum og voldugum féjags-
skap meðal unga fólksins er sam-
eini það um ýms menningar- o«g
velferðamál heildarinnar af æsku-
mönnum iandsins.“
— Sum hinina pólitisku æsku-
lýðsfélaga vinna og að þesisu.
’ „Já, ég veit þáð, en okkar Mut-
verk á að vera að sameina, um
viss mál, sem á,grein;in;gurkm í
pólitíkinni stendur fyrir þriíum
að nái frara að ganga. Ég vil t.
d. minna þig á hina ágætu bar-
áttu æskulýðsfélaganna dönsku
undanfarið gegn sorpritum. Unt
slík mál eiigum við aö sameina
æskufólkið, og er t. d. ekki hlut-
verk’ fyrir okkur að vimina að'
bættum hókmemntasmekk uniga
folksins hér?“
.— Hefir ungmienna.fél:ags!skap-
uriinin ekki a;ukist mjög u«pp ó
síðkastið?
„Jú, auknmgm er mjög mikil.
Hin eldri félög hafa aukfet mjög
að meðlimafjölda og ný félög.
hafá verið stofnuð. Það var lengi
vel erfitt að halda lifandi hér góö
um ungmeninafél^gsskap, en
Ungmennafélagið Velvakandi, er
nú orðið stórt og voidugt félag
og auknmgin hefir verið mikil
í því. Starf þess er mjög víðtækt
Oig hefir borið mjög góðain ár-
ainguir. Það er Mutverk unga
fódksinis hér i Reykjavik að auka
þaö og efla á næstuinn'i og ég
'voma, að þetta mót okkar á
sunoudagimi kemur, geti einmitl
orðið til jress að vekja unga
'tfóilkið tii samstarfs og hugsjóna
ekki aðeins liér i Reykjavík og
á féíagssvæði U.M.S.K. og Skarp-
héðins, heldur og um gjörvalt'
laindið.
Þórður Ediloneáon
læknir í Hafnarfirði verður
fjarveraridi um tíma. í fjarveru
hans gegna læknarnir Bjami Snæ
björnisson og Eiríkur Björnsson
störfum fyrir han,n.
Vélbáturinn Sindri
kom ífyrrad. til Keflavíkur með
smáhval, sem skotinn var um
40 mílur ves.tur af Garðsjkaga.
Kjötið var fryst til útflutn.imgs.
Hvalurimi var 10—12 metra lang-
úr. (FÚ.).
Örfáa aura
á dag!
Það kostar að
eins örfáa aura 'i
aðnota VIGER T
töflur daglega. -~f\ ,
En ei þér ger- ’ >
ið þaðjáiðþér
fljótlega hreint
og fagurt hör-
und. — Gerlarannsóknarstofa
Alfr. Jörgesens hefir eftirlit með
frainleiðslu VIGER-taflanna, en
pœr fást i öllum lyfjabúðum
ú
^iger töflui*
Verksmiðjan VIGER, Kaupm.h.
aðeins
Loftur.
Valdabaráttan í Moskva
I. Inngangur.
Yfiir Sovét-Rúsislandi ríkír Stal-
ín sem alráður emvaldi. Hamo er
bormin uppi af embættisma:nna-
S'tétti'nini, sem telui’ sérréttinduni
feiinuiin og hag vel horgið í hörni-
iun haris. Þesisi embættismanna-
sáétt er að miklu leyti söanu
menni'rnir, seim eru uppjistaðan í
Ko nnnúni staf 1 okki Sovét-Rúss-
iands., en aðnir stjórnmálaflokkar
eru ekki leyfðir í landimu. Kom-
múnistaflokkuriran er pólitisk
stofnun, en „flokkur" aðeins að
niafni til. Slíkir eiraoikuraarflokk-
ar, meira eða inii-nin«a óaðskiJjan-
iegir ríkiisvaldinu — svo sem í
Sovét-Rússlandi, Þýzkalandi og
ttalíu :— eru yfirráðasaanbönd,
öfiug kúguna'rtæki, nýtízku foran
einræðisinisi. í öllum slíkum yfir-
ráðasamböndum koma upp
vaindamál um, hverjum beri rétt-
'uninin ti'l hirasi æðsta, valds, um
yíirmeran og undirgefna, sivo og
persónuleg vandamál hinna fáu,
sem æðs’ta, valdi liafa náð og á-
kvarðanirnar taka.
Saga Sovét-Rúsis'lanids er ,þró-
unarsaga boilsévíkaifliokksins, sem
greinir frá ummyndun hans: frá
því að hann var raunveruiegur
flokkur «og þangað til hann er
oifðinn skriffinskutæki í höndum
eiras harðstjóra. Skipulag bolsé-
vlkaflokksiras og kenningar hans,
eins oig þær voru, formaðar af
Tenin, báru í sér vfei til þessarar
þróuna,r, En þróuniarbrautin hefir

verið vegu'i’ blóðugrar baráttu
.gegn hinum fyrstu postulum bol-
'séviismanis, serai á skipulagsbund-
jinra hátt hefir verið útrýimt af
valdastreitumömium, studdum af
hagsmunasamb öndu m embæt'tis*
manraastéttarinnair. Saga Sovét-
Rúsislands. er frábærlega lær-
dómsrík um eðli emræðiisinsi og
um þá spillingu, er það Mýtur.
að leiða til, ef pað nær að hald-
ast til lengda'r. Hin svo nefndu
„málaferli“, þegair hi'nir siðuistu
boisévíkar eru fyrst gerðir æru-
iauisir og síðan afmáðir, er loka-
Jiáttur nærri fimtán ára bairáttu
Innan alis. ráðandi eiraokunar-
íloikkis. Þessí barátta hefir verið
háð á bökum hinis. þögla;, óvitandi
fjölda hinnar rússnesku þjóðar í
sveit og bæ. FLokkurinn, sem í
upphafi réttlíetti einræði sitt með
jþví, að hann væri fulltrúi hinna
stéttvísu öreíga og framkvæmdi
viija þeirra, hefir smátt og smátt
fjarlægst fjfildann. Og fjarlægðin
hefir aukist því meir, því fleiri
meðlimi sína sem flO'kkudnn hefir
gert að enybættismönnum og því
meir sem öldur byitingarinnar
hefir iægt, en á hinn stríðandi,
fijölda [jjöðferinnar sigið mók
pólitísks afsjkiftaleysis. Þarfir og
neyð, óskir og skoðanir fjöldans
Sðgnlefflt ytlrUt.
UTÍ um aílan heim hafa verLíaimenn og raunar frjálsLynd-
ir og hugsandi menn af ölftum Siéttum frá því fyrsta
ifylgst af áhu,ga og samúð með þeirri stórkostlegu skipulags-
Ibreytingiu, sem slðastliðin tutt|u,gu ár hefir verið að farafram
aushir á Rússlarjdi. Þeir hafa fagnjað þessari skipulagsareytingu,
Issm þýðingarmlklu spori í áttina, til þess að yfirvinna auð-
valdsskipulagið og hyggja upp sóslalistiskt þjóðfélag í þess
Isiiað, á grundvelli friðar og jafnaðar meðal mannanna.
En enginn hugsíandi maður hefir getað lokað augunuin
(fyrir þeim hættum, sfem þessu uppbyggingarsiiarfi stendur af
leinræðisstjórn kommúnistaflokksi'ms eða réttara sagt einræðis-
®tjórn Stalins þar eystra. I stað þesis, að slakað hafi verio á
henni jafnhliða því, siem ætla imætti að hið nýja skipalag
Ihefði fesit rætur, hefir harðstjóm hans: og ófrelsi allr,a þeirra,
síem öðruvísi hugsa en þeir, sem með völdin fara, farið vax-
landi. Og nú er svo komið, að sjaldan líða nema fáir dagar
milli fréttanna um fan,gels)anirniar og aftökurnar þar eyslra.
Það er því miður síama pólití atka uppliausnin og úrkynjun-
Ini og æfinlega hefir siglt í kjö lfar einræðisstjórnaiina.
I eftirfarandi grein er sagt frá þróun þessarar einræðís-
isltjórnar á Rússlandi síðan Leri’in leið.
hafa ekki náð að hafa. meiri áhrif
á pólitík Kommúnógtaflokksins
en einræðinu þóknaðisf, eða með
öðrum orðum: nákvæimlega svo
mikil áhrif, sem einræöið taldi ó-
hjákvæmilegt til að fá staðist.
Þjáningar þjóðarinnar, sem er
fjarri því að eiga sem heild full-
trúa í Kommúmstaflokluium,
voru hafðar að yfirvarpi í valda-
streitunni, jafnt af stjórnarklík-
unrai; sem stjórnarandstöðunni, en
því fer alls fjarri, að stjórnarand-
stáðan geti fremur gert kröfu til
að vera hæfur fulltrúi þjóðarinin-
ar en stjórnenidurnir. Hin djúpa
o:g breiða gjá, sem myndast hef-
ir á miilli kommúnistafloikks'iins og
sjálfrar þjóðarinnar, er hið ör-
uggasta kenraimerki vmn spillmgu
einræðisins. Eiraokunarflokki tekst
að kúga fjöldann til sýradar-
samræmis og látalætis-einhuga,
til að laga sig hið ytra eftir þeirai
'kröfum, sera gerðar eru tii hans
— en til slíks flokks liggja eng-
ir lífgefandi aflstraumair frá ,
fjöldanum. í slíkum flokki, hættir
þess vegna öllum hugsjónum við
að stirðna, hrörna og deyj:a«. Hug-
sjónirnar ve.rða fyr era varir aöi
þurruni, uianaölærðum fræðisetn-
ingum, og æ þvi meir eftir því
sem iiiiniiir fyrstu flytjendur þeirra
eldast og dofna. En æskan með-
tekur síðan hugsjóniriniar eins og
hverjar aðrar trúargreinir eða
kreddur, sem tilvinnandi sé að
tileinka sér og halda í heiðri til
þess að feomast til vegs í hinum
volduga flO'kki og hafa sig áfram
í lífinu. Þegar barátta or ekki
lengur háð um hugsjónimar, þeg-
ar ekki er lengur leyft að tala Uiira
1 þær, hætta þær að þróas't fyrir
1 eðlilega frjóvgun. Og þegar þær
| loks eru notaðar að vfirvarpi í
: valdastreitu, sem fyrst og freirast
er háð valdsins vegna, þá eru
: Jjær endanlega orðraar að kreddu-
bókstaf og þar með dauðsar.
Á þessum grundvelli hefir hin
mi'Sikunnarlauia valdabarátta inn-
an Konraraúnistafloikks Sovét-
Rússlands verið háö. Deilan snér-
ist fyrst og fremst um það, hvaða
menn ættu að vera öllu ráðanrii i
flokknum. Aldrei hafa leiðtogar
stjómarandstöðunnar ráðist á
einokunaraðstöðu bolsévíka-
flokksins, aldrei á sjálft ein-
ræðið. Aldrei hefir annað vakað
fyrir þeim, en að fá sjálfir ein-
ræðið i sínar hendur. Baráttan
byrjaði uieð deilunni um eftir-
mann Lenins — og eradar nú með
því, að hinir gömlu bolsévíkar
eru afmáðir af jörðunni — raeiraa
Stalin, sigurvegarinn.
Þessar fáu athugasemdir niunu
væntanlega létta lesandamura
skilniraginn á valdabaráttunni inn-
an bolsévíkaflokksins, seni stutt-
lega verður skýrt frá í greiraar-
köflum þeim, er hiér fara á eftir.
Frh.
íþróttamót
var haldið að Húsavik 11. þ. m.
fyrir Suður-Þingeyjarsýsiu og
Múlasýslur. Forgönguiraenn þess
voru þeir Þorgeir Sveinbjamar-
son, iþróttakennari að Laugum,
Jónas G. JónsSion, leikfimiskenn-
ari á Húsavík, og Þórarinn
Sveinsson, íþróttakennari að Eiö-
um. Er hugmynd þeirra áð slík
mót verði haldin árLega til skiftis
í Þingeyjar- og Múla-isýslum.