Helgarpósturinn - 17.08.1979, Síða 2

2
Föstudagur 17. ágúst 1979—Jl&lQSrpOSturinrL.
Lögreglumenn leita aö liki Geirfinns Einarssonar I Krisuvfkurhrauni. Þaö hefur aldrei fundist þrátt
fyrir mikla og itarlega leit.
Njöröur Snæhólm yfirlögregluþjónn hjá rannsóknarlögreglu rikis-
ins telur mannshvörfin á liönum árum ekki hafa veriö sakamál.
reglan fengju upphringingar frá
fólki sem biður lögreglu um aö-
stoð við að finna tiltekna mann-
eskju. Sem betur fer kæmu
þessar persónur langoftast i
leitirnar af sjálfsdáðum.áður en
lögregla og aðrir aðilar byrja
skipulega leit.
Spurningin er ef til vill, hvað
er i rauninni mannshvarf i þess
orðs fyllstu merkingu. Er það
t.d. mannshvarf ef rjúpnaveiði-
maður villist i 5—6 klukku
stundir? Fjölskylda mannsins -
um að ræða mannshvörf, sem i
raun eru engin mannshvörf.
öllu alvarlegri eru málin
þegar einstaklingar hverfa ó-
foivarandis ai heimilum sinum.
Skilja kannski eftir bréf, þar
sem segir að þeir séu orðnir
þreyttirálifinuoghafi ákveðið að
fyrirfara sér. Þá er gerð leit og
finnast þessir einstaklingar tið-
ast eftir mislangan tima, en þá
yfirleitt látnir.
En hvernig stendur lögreglan
að rannsókn þessara mála? Er
Þeir siðan gerðu alvöru úr hót-
unum sinum og hyrfu. Margir
þeirra sem hyrfu hefðu verið
sjúklingar á Kleppsspitala.
Helgarpósturinn minnir á mál
Guðmundar Einarssonar og
Geirfinns Einarssonar i þessu
sambandi. Allir muna eftir.
þessum mannshvörfum og
þeirri rannsókn sem þar fylgdi i
kjölfarið. Geirfinnshvarfið þótti
strax i upphafi grunsamlegt og
var rannsakað sem sakamál.
Hvarf Guðmundar Einarssonar
var hins vegar ekki rannsakaö á
þann hátt. Hann sást siðast á
dansleik i Hafnarfirði að vetri
til og hafði haft áfengi um hönd.
Þrátt fyrir mikla leit fannst
hann ekki og var talið að hann
hefði sofnað úti, en það er ekki
óalgengt að menn leggi sig til
hvildar úti við, sofni og frjósi
siðan i hel. Engum datt þá i hug
að neitt grunsamlegt væri við
hvarf hans. Löngu siðar kom þó
i ljós, að Guðmundur hafði verið
byggi það fyrir málareksturinn
i Hæstarétti. Þórir sagði einnig
að málið væri eins og stæði ekki
i rannsókn hjá rannsóknarlög-
reglunni; það hefði verið sett til
hliöar i bili að minnsta kosti.
Það væru enn óupplýstir vissir
angar á þvi, t.d. hefði lik
Geirfinns ekki fundist
þrátt fyrir mikla leit.
Þórir tók skýrt fram, að
þótt rannsókn stæði ekki yfir i
augnablikinu, þá væri þaö oft
svo að ný atriði kæmu i ljós
siðar meir og ef sú staða kæmi
upp i þessu tiltekna máli, þá
yrði það tekið upp úr skúffunum
á nýjan leik og frekari rann-
sóknir settar i gang.
Sumir finnast ekki fyrr
en eftir langan tima
Mjög er það misjafnt hve fólk
týnist lengi. Fyrir fáum árum
hvarf íslendingur sem var á
ferðalagi erlendis. Var hans
leitað um alla Evrópu, en gerði
Hafa aldrei fundist
Eins og segir i upphafi eru það
9 manneskiur frá 1965 sem enn
eru ófundnar. Þessi mannshvörf
urðu á eftirtöldum árum:
1965— 2, 1969—1, 1970—1,
1972—1, 1973—2, 1975—1, 1976—1.
Samkvæmt upplýsingum sem
Helgarpósturinn hefur aflaö sér
munu þessi óupplýstu manns-
hvörf helst tengjast sjávarsið-
unni. Nokkrir þessara horfnu
einstaklinga sáust slðast við sjó.
1 nokkrum tilfellum hafa fundist
föt eöa aðrir persónumunir
liggjandi i fjörunni. Þrátt
fyrir mikla leit á sjó og við
sjávarsiöuna hefur þetta fólk
eftir
Gudmund Árna Stefánsson
myrtur.
Er Njörður var spurður um
þetta tiltekna dæmi, svaraði
hann þvi til að þetta mál væri
undantekning að hans mati.
önnur mannshvörf að undan-
förnu hefðu ekki verið sakamál
á þennan hátt.
Njörður Snæhólm bætti þvi
við, að lik manna sem fyndust
eftir leit, væru krufin ef þess
væri kostur. Stundum væri þó
erfitt að koma við krufningu ef
menn fyndust ekki fyrr en að
löngum tima liðnum. Hins
vegar færi alltaf fram likskoð'
un til að fá upplýsingar um
dánarorsök.
1 þessu sambandi hafði
Helgarpósturinn samband við
Þóri Oddsson vararannsóknar-
lögreglustjóra og varpaði fram
þeirri spurningu hvort Geir-
finnsmálið og leitin að liki Geir-
finns væri endanlega lokið hjá
embættinu. Þórir svaraði þvi til,
að máli væri ekki lokið fyrr en
endanlegur dómur væri fallinn.
Hæstiréttur ætti eftir að dæma i
þessu máli. Geirfinnsmálið svo-
kallaða væri nú hjá saksóknara
rikisins og það embætti undir-
Frá árinu 1965 hafa alls 9 einstaklingar horfið sjónum
manna og aldrei fundist — hvorki lifs né liðnir. Talið er að
flestir þessara einstaklinga hafi fyrirfarið sér. Er það hald
manna, að sumir hafi orðiðhafinu að bráð og finnist ekki af þeim
sökum, en aðrir hafa týnst fjarri mannabyggðum og yfirleitt I
hrauni, sem gerir alla leit erfiðari.
Helgarpósturinn gerði á þvi smá könnun hve mannshvörf — I
lengri og skemmri tima — væru tlð hér á landi. Almenningur verður
þess oft var, að auðiýst er eftir fólki I útvarpi og öðrumfjölmiðlum
og slðan gerð mikii leit að þessu týnda fólki. Langoftast finnast
þessar manneskjur, stundum iifandi, en þvl miður allt of oft látnar.
Margir gleyma að láta
vita af sér
Njörður sagði það allalgengt
að lögreglan og rannsóknariög-
gengið að þvl sem visu að fólk
sem hverfur, hafi annað hvort
fyrirfarið sér eða látist af slys-
förum, þá t.d. villst úti á viða-
vangi og siðan sofnað svefnin-
um langa?
Ekki komið fyrir kattar-
nef
Njörður Snæhólm svaraði
þessari spurningu þannig, að
svo lengi sem hann hefði starfað
i lögreglunni myndi hann ekki
til þess að lögreglan hefði talið
hvarf neinnar manneskju af
mannavöldum, þ.e. að viðkom-
andi hefði bókstaflega verið
komið fyrir kattarnef. A hinn
bóginn rannsakaði lögreglan
alla anga þessara mála til hlitar
og ef eitthvað sérstakt kæmi
fram sem gæfi ástæðu til að ætla
að eitthvað gruggugt væri við
málið, þá yrði það að sjálfsögðu
rannsakað sem slikt, — sem
sakamál. En Njörður áréttaði
að sllkar stöður hefðu ekki
komið upp. Yfirleitt lægju þessi
mál tiltölulega ljós fyrir.
Stundum væru hinir horfnu
veikir á sinninu og hefðu haft
lengi á orði að svipta sig lifi.
síöan vart viö sig þá sprelllif-
andi. Hafði einfaldlega verið i
„skemmtireisu” og ekki haft
fyrir þvi að látaneinn vita um
ferðir sínar.
Þá eru þess nokkur dæmi að
látnir menn hafi ekki fundist
fyrr en eftir fjórar vikur eða
meira. Hafa llkin þá kannski
velkst I hafi og siðan rekið á
land.
Njörður Snæhólm sagði frá
einu dæmi frá Noregi I þessu
sambandi. Þar hefði maður,
sem ekki var heill á geðsmunum
horfið frá sjúkrahúsi sem hann
dvaldi á. Þrátt fyrir mikla leit
fannst maöurinn ekki. Síðan
þrjátlu árum slðar á ferðamað-
ur leið um skóglendi I grennd
við sama sjúkrahús. Hann
hrasar um steinhellu og hún
hreyfist eitthvað um leið.
Ferðamaðurinn hreyfir við hell-
unni og kemur þá í ljós að undir
henni er djúp gjóta. Þar ofan i
voru bein geðsjúklingsins sem
hafði horfið þrjátlu árum áður.
Hefur hann þá llklegast skriðið
ofan i þessa gjótu á slnum tima,
dregið steinhelluna yfir og siðan
fyrirfarið sér.
Hvenær er maður týndur,
Hins vegar eru mannshvörf
og eðli þeirra mismunandi. Þess
eru dæmi að maður lendi á
fyllerii og dettur I hug að gaman
væri aðskreppa til útlanda.Hann
lætur verða af þvi i ölæðinu, en
gleymir að láta nokkurn mann
vita um þetta ferðalag. Afleið-
ingin getur þá orðið sú að að-
standendur verða kviðnir,
þegar þeir heyra ekkert frá við-
komandi og vita ekkert um hans
ferðir. Auglýst er eftir mannin-
um og siðan sendir út leitar-
flokkar. Þegar allt þetta er
komið i gang, hringir sá „týndi”
kannski frá útlöndum og segir
til sin. Er við bestu heilsu. Orð
inn „edrú”, kominn meö
timburmenn, og sér eftir öllu
saman. Þetta er dæmisaga af
saklausara taginu.
Hin dæmin eru lika fyrir hendi
að menn hverfi sporlaust. Eftir
mismikla leit finnast þeir siðan
og þá komnir á annað tilveru-
stig. Stundum finnast þó menn
alls ekki eins og greint var frá
hér I upphafi. Tiðast er um
sjálfsmorð að ræða, en þó alls
ekki alltaf. Það gerist, að menn
verði fyrir slysi á heiðum uppi
og verði úti. Nú eða menn falli á
milli skips og bryggju og
drukkni og likið reki frá slys-
stað.
En hve algeng eru dæmi sem
þessi? Helgarpósturinn hafði
samband við Njörö Snæhólm
yfirlögregluþjón hjá rann-
sóknarlögreglu rikisins og leit-
aði upplýsinga um þessi mál. í
ljós kom að engar heildartölur
eru til um það, hve algengt það
er að menn . týnist i lengri eða
skemmri tima. Mannshvörf
geta verið af ýmsum gerðum ,
ef þannig er hægt að komast að
orði, og orsakirnar mismun-
andi. Þannig er um ákveð-
in flokkunarvandamál að ræða
hjá rannsóknarlögreglu sem
gerir það að verkum að heildar-
tölur liggja ekki fyrir.
öttast um afdrif hans, hefur
samband við lögreglu og skipu-
leg leit að manninum er undir-
búin. Þá kemur rjúpnaveiði-
maðurinn skyndilega i leitirnar.
Hann hefur fundið réttu leið-
ina heim að sjálfsdáðum og er
heill heilsu. Vart er hægt að
kalla dæmi sem þetta manns-
hvarf. Sama má segja um dæmi
eins og það, að maður utan af
landi fer einn sins liðs i vinnu til
Reykjavikur. Hann hefur lofað
sinu heimafólki að skrifa eða
hringja, en lætur svo ekki verða
af þvi. Fjölskylda mannsins
biður lögregluna um aðstoð og
maðurinn finnst fljótlega. Hann
hafði þá einfaldlega gleymt að
láta vita af sér. Hér er sem sé