Helgarpósturinn - 01.02.1980, Qupperneq 9

9
þingi eru eins og hvitir hrafnar,
þar sem konur eru i minnihluta
á öllum sviöum nema i lág-
launastörfum og sem barahtis-
mæöur? Einhverra hluta vegna
eru konur stærsti minnihluta-
hópurinn i þjóöfélaginu — og
þaö er ekki sist skrýtiö vegna
þess aö konur hér á landi eru
fleiri en karlmenn.
Þessi kvenréttindabarátta
sem hér hefur staöiö (og litur
reyndar út fyrir aö vera aö
lognast út af) er kannski alls
ekki mitt mál, en ég verö samt
aö segja eins og mér finnst: Þaö
er tlmi til kominn aö konur taki
sjálfarþann sess i þjóöfélaginu
sem þeim ber og axli þær
skyldur og ábyrgö sem því
fyigja.
Og kannski gæti þessi stærsti
minnihlutahópur á landinu
sannfærstum styrk sinnefhann
sameinaöist um aö kjósa konu i
embætti forseta íslands. Eöa
eru fslenskar konur kannski
ekki menn til þess arna?
Allavega væri gaman aö láta
reyna á þaö.
Ég fyrir mitt leyti sting upp
á Guörúnu Helgadóttur. Og ef
hún ekki þorir fram litég svo á,
aö kvenþjóöin sé hæstánægö
meö þá Albert, Guölaug eöa
tPétur sem sitt sameiningar-
tákn á Bessastööum.
rikur heildsali, hertur i keppnis-
eldistjórnmála og iþrótta sé hin
eina sanna imynd þjóöarinnar.
Og eflaust hafa allir eitthvaö til
sins máls.
En afhverju þarf forsetinn
endilega aö vera karlmaöur?
Er þaö vegna þess aö kona i
forsetatóli gæfi ranga mynd af
þjóöfélagi, þar sem konur eru
hvorki haföar i rikisstjórn né
Hæstarétti, þar sem konur á
—halgarpósturínn
Föstudagur 1. febrúar 1980
Sameiningartáknid
Sé þaö i anda jafnréttisstefnu
aö telja konur nákvæmlega
jafnófullkomnar verur og karl-
menn þá hefur undirritaöur
einlægt veriö hallur undir jafn-
rétti kynjanna.
En nú hefur þaö löngum veriö
best aö koma sér aö efninu:
Nú standa fyrir dyrum
forsetakosningar. Siöasta
sunnudag i júni mun þjóöin (eöa
sá hluti hennar sem kosninga-
rétt hefur) velja sér þann sem
hún telur fremstan meöal jafn-
skuli enginn kvenmaöur vilja
ljá máls á þvi aö gerast tákn
þjóöarinnar.
Auövitaö eru ekki allir á eitt
sáttir um hvernig forseti sé
táknrænastur fyrir þjóöina.
Sumir segja, aö gáfaöur,
hógvær og friösamur fræöi-
maöur sésannasta tákniö. Aörir
aö þrautreyndur, hlutlaus og
veisluvanur embættismaöur sé
besta tákniö. Og enn aörir, aö
Helgi S*mundsson—Hrafn Gunnlaugsson — Jónas Jónasson —
Magnea. J. Matthlasdóttir— Páll Helðar Jónsson — Stelnunn
Sigurðardóttlr — Þráinn Bertelsson
Hringborðið_______________
I dag skrifar Þrálnn Bertelsson
haft á oröi i þessu jafnréttis-
þjóöfélagi okkar, aö sumir séu
jafnari en aörir, til dæmis aö
bara húsmæöur séu jafnari en
flugstjórar, verkamenn jafnari
en heilds alar o g bör n séu j af nari
en fullorö nir — eöa meö öörum
oröum, aö jafnréttiö sé ofurlítiö
misjafnt.
En þaö er kannski smekk-
leysa aö fara aö tala um
misrétti og barahúsmæöur á
þessu Ari trésins og þess vegna
ingja til aö vera sitt
sameiningartákn. Þrír vörpu-
legir menn (karlmenn) hafa
þegar lýst þvi yfir, aö þeir
sækist eftir þessu embætti.
Þaö kemur manni ekki á
óvart, þótt allmargir karlmenn
telji sig þeim kostum búna sem
einn forseta mega prýöa, en hitt
er hálfskrýtiö, aö nú þegar
konur hafa undanfarin ár lagt
allt kapp á aö sannfæra okkur
um aö þær séu Uka menn þá
I SAMNORRÆNUM SELSKAP
Árósum 20. janúar.
Um hátiöarnar brá ég undir
mig betri fætinum og steöjaöi til
Noregs eins og kollega minn á
Þjóöviljanum, Ingó. Ég slapp til
allrar lukku viö aö hanga i 17 tima
á bjórlausum flugvelli eins og
hann mátti þola, en samt held ég
a ð förin hafi gefið tilefni til aö
skrifa stutta feröasögu. Hins veg-
ar ætla ég alveg aö sleppa þvi aö
„horfa um öxl og framávið” eins
og annar hver maður gerir nú ,,i
tilefni timamóta.”
1 sjálfu sér var feröin ekki svo
vkia viöburöarik, hún gekk aö
mestu eftir áætlun og ævintýra
laust. En I Noregi dvaldi ég um
stund i húsi einu ágætu sem ís-
lendingafélagið I Osló hefur kom-
iö sér upp svo sem 100 kilómetra
norövestur frá Osló. Þetta hús er
gamall vinalegur sveitaskóli sem
breytt hefur verið i „hytte” eins
og Norömenn kalla þaö og geta
tugir manna veriö þar - eitt sinn
voru næturgestir hátt i hundrað
taisins. Hús þetta er öllum íslend-
ingum opiö en þeir veröa þó aö
hafa samráö viö félagiö áöur en
farið er af staö.
Um áramótin voru þarna um 40
manns og einn hundur. Flestir
voru búsettir i Osló en nokkrir
komu frá hinum ýmsu byggöum
Suöur-Noregs. Drjúgur hluti
gesta voru stúdentar. Þeir eru
svo sem hver öörum likir hvort
sem þeir stunda sitt nám i Osló,
Höfn eöa Paris.
Afgangurinn var af ýmsu
sauðahúsi en átti þó eitt sam-
eiginlegt: þaö haföi tekiö sig upp
frá Islandi og sest aö erlendis til
aö stunda sfna vinnu. Einn var
ævintýramaöur frá Stafangri.
Hann haföi stundiö tækninám,
rekiö veitingahús og vann nú við
holufóöringar i Noröursjó en
dreymdi um aö komast til Arabiu.
Þarna var verkfræðingur sem
langaöi til aö spreyta sig f útland-
inu og vann á stofu i Osló.
Stærstur hluti þessa fólks var
þó „flóttamenn” i sérislenskum
skilningi þess orös. Saga einna
hjóna gæti veriö sagaþeirraallra:
Þau höföu búiö I smábæ á
Austurlandi þar sem þau leigöu
Ibúö. Svo datt húseigandunum i
hug aö selja ofan af þeim kofann
og þá varum tvennt að velja:
Annað hvort aö kasta sér út i
vixlasúpuna og vinnuþrældóminn
sem fylgir þvi aö kaupa hús, nú
eöa fara úr landi og athuga hvort
til eru þjóöir sem búa viö
manneskjulegra húsnæðisskipu-
lag en þaö sem rikir á Islandi.
Fólk sem hefur þessa sögu aö
segja rekst maöur á hvar sem er
á Norðurlöndum, þaö telur þús-
undir. Þegar viö biöum eftir lest
inni á brautarstööinni I Gauta-
borg rákumstviö t.a.m. á gamlan
kollega úr blaöamennskunni. Hún
haföi flutt til Sviþjóöar þar sem
hún og maður hennar voru viö
störf.
Þaö fólk sem ég talaði viö var
yfirleitt sammála um aö þaö heföi
þaö öllu betra I sinum nýju heim-
kynnum, stressiö er minna, af-
koman yfirleitt örugg án þess aö
yfirvinnan sé aö drepa þaö og
húsnæðismálin bjóöa upp á mun
meira öryggi. Þaö þarf margt aö
breytast uppi á skerinu til þess aö
flóttafólkiö snúi aftur.
Annars voru Norömenn samir
viö sig. Hvaö haldið þiö svo sem
að þeir hafi eytt mestum tima I að
rifast um I þessu skammdegi? Jú,
einn guöfræöiprófessor hafði
dirfst aö véfengja meyfæöinguna.
Og svo var komin fram krafa um
þaö aö lækka áfengisprósentuna i
bjórnum,aöþviermér skildisttil
aö bjarga æskulýðnum frá glötun.
Unnendur almennilegs öls bentu
á reynslu Svia, sem lækkuöu pró-
sentuna fyrir nokkrum árum. Þar
hefur þróunin einungis oröiö sú aö
neyslan færist yfir á léttu vlnin —
unglingarnir eru jafnfullir og áö-
ur.
Þaö var merkilegt aö koma á
ball i Noregi, hafandi búiö viö
danska skemmtanamenningu um
alllagt skeiö. Viö vorum mætt um
áttaleytiö á föstudagskvöldi á
skemmtistaö i smábæ austan viö
Osló. Húsiö og stemningin minnti
okkur mest á islenskt félags-
heimili i sveit. Þarna mátti þó fá
bjór. Svo var gamaniö úti um
miönættið. Okkur varö á oröi aö
Norömenn hættu um llkt leyti og
Danir byrja.
Heimleiöis fórum viö meö ferju
til Frederikshavn á Noröur-Jót-
landi. Þessar ferjur sem
ganga á milli Danmerkur,
Sviþjóöar, Noregs og Þýskalands
eru heimur út af fyrir sig. Þarna
upplifir maður einskonar sam-
norrænt andrúmsloft aö visu meö
þýsku ivafi. Meöan viö biöum
þess aö stiga um borö heyröum
viö talaöa islensku I einu horninu.
Fólkiö sem átti þessar raddir var
þó svo danskt i útliti og klæöa-
buröi sem mest mátti vera.
Farþegarnir á þessari sænsku
ferju voru æöi sundurleitir.
Þarna var stór hópur af
stássklæddu fólki, flestu miö-
aldra, sennilega saumaklúbbur
eöa vinnufélagar sem höföu fariö
saman út aö skemmta sér. Þaö er
mjög vinsælt aö fara svona feröir
i staö þess aö fara á ball. Svo var
slangur af fólki sem greinilega
var aö veiöa einhvern af hinu
kyninu. Fjölskyldufólki var tölu-
vert af og einnig þvi sem nefnt
hefur veriö bakpokalýöur af for-
dómafullum lslendingum.
Allt þetta fólk mættist á dans-
gólfi diskóteksins um borö sem
einnig var svona samnorcún kok-
teill. Frá þvi glumdu nýjustu
diskólögin I bland viö gömlu
dansana. Og til þess aö hleypa lifi
i samkvæmiö lék plötusnúöurinn
nokkur lög meö norskum háö-
fugli, Jan Teigen, sem geröi
óskarpt grin aö sinum eigin lönd-
um, Svium og meira aö segja Is-
lendingum. I einu laginu kemst
hann aö þeirri niöurstööu aö af
öllum löndum sé best aö búa I Svi-
þjóö. Hann haföi aö visu grundaö
þetta lengi, en varö þó ekki fylli-
lega sannfæröur fyrr en eftir
heimsókn sina til Reykjávikur, þá
var mælirinn fullur og hann
ákvaö aö slá sér niöur i Sviþjóö...
VETTVANGUR
Um réttarrannsóknir
22. jan. 1980.
Að undanförnu hefur verið
málflutningur i Hæstarétti, i hinu
furðulega svonefndu Geirfinns-
máli, og komiö er i ljós af mál
flutningi aö dæma, aö ekkert
raunhæft hefur verið sannaö I
málinu. Menn spyrja þvi,? I
hvers konar réttarriki lifum
við? Eitt hefur þó komið i ljós.
Aö glæpurinn hefur afhjúpað
glæp! A ég þar viö glæpsamlega
réttarrannsókn hjá sakadómi,
en þar hefur þróast um áratuga
bil, að rannsóknarmenn hafa
með svivirðilegum aöferðum
reynt aö knýja sakborning til
játningar, ogstaðfestiég þaö hér
á eftir. Ég tel það augljóst, aö
þjóðin geti ekki unaö viö þaö leng-
ur að æösti dómstóll landsins
Hæstiréttur Islands, láti mata
sig á allskyns sögum, og fyrir-
brigöum og dæmi siöan á grund-
velli þeirra.
Brýn nauösyn til eöiilegs
réttarfars, og til þess aö þjóöin
missi ekki trúna á æösta dóm
stól landsins, er aö breyta
réttarfarsreglum Hæstaréttar.
Hæstire'ttur veröur aö leggja
sjálfur spurningar fyrir ákæröa
i réttinum, forseti Hæstaréttar
og meödómendur hans veröa
sjálfir aö heyra þaö frá ákæröa
hvort hann játar sök eöa ekki, aö
öðrum kosti getur Hæstiréttur
ekki fellt dóm. Ég ætla ekki aö
láta mér detta neitt i hug um
hvarf Geirfinns, enginn veit
ennþá hvernig hann hvarf og þaö
er hugsanlegt aö höfuðpaurinn,
sem stóö að hvarfi hans, gangi
ennþá laus. Eitt er vist aö maöur
hvarf i Reykjavik fyrir stuttu og
veit enginn hvað af honum varö.
Ég vil þá færa rök fyrir glæp-
samlegri réttarrannsókn saka-
dómsmanna i ákærumálum,
valdiö gegn einstaklingi. Ég
skrifa þetta ekki sem leikmaöur,
þar sem ég get staöfest frásögn
mina meö eiði. Þaö vill svo til, aö
einn verjandinn i Geirfinnsmál-
inu, var starfsmaöur hjá saka-
dómi um nokkurt árabil.
Fyrir nákvæmlega tuttugu
Hr. ritstjóri.
Eftirfarandi óskast birt i blaöi
yöar.
„Vegna skrifa I „smásagna-
dálki” Helgarpóstsins um
„huldumanninn” Grandvar, sem
stundum sést á prenti i lesenda-
dálki Dagblaösins, vill undir-
ritaöur taka fram eftirfarandi:
Sú „sannfrétt” Helgarpóstsins
aö Grandvarsé enginn annar en
Geir R Andersen, er i mörgu lik
þeirri staöhæfingu sumra, aö
árum haföi þessi maður meö
höndum, sem rannsóknar-
dómari hjá sakadómi, rannsókn
i viöamiklu máli ákværuvaldiö
gegn einstaklingi, sem var
kæröur. Þessi rannsóknardóm-
ari, sem núna er verjandi i
Hæstarétti, fór einn daginn uppi
Hegningarhús við Skólavöröu-
stig og geröi boö fyrir ákærða I
dómsal hússins. Erindiö var það
að ákæröa var boöin allmikil
f jár upphæö til þes s ákær öi gæti
keypt sér ibúö, og svo var
ákæröa boðiö starf i Reykjavik,
ef ákæröi vildi játa á sig þaö sem
hann var ákærður fyrir. —
Akæröi varö ævareiöur og
óskaöi eftir aö fá að vera I friöi,
en ekki heyröi ég ákæröa segja,
Svarthöföi Visis sé nafnkunnur
rithöfundur, en styöst þó hvorki
við rök né heimildir.
Undirritaöur viöurkennir þó, aö
hann er oftar en ekki sammála
skrifum Grandvars, þótt Helgar-
pósti þyki þau „eitthvert svart-
asta afturhald, sem birtist i is-
lenskum dagblöðum.”
Undirrituöum þætti hinsvegar
ekki ósennilegt að „huldumaöur-
inn” Grandvar væri ekki „ein-
liöi” i ritsmiöum sinum.
vik frá mér Satan. Nú skulum viö
segja aö ákæröi heföi bitiö á þetta
glæpaagn glæpamanna og játaö,
þaö heföi ekki veriö auövelt aö
afturkalla játninguna, enda var
þáverandi fulltrúi lögreglustjóra
vitni, sem var i fylgd meö rann-
sóknardómaranum.
Þaö má með sanni segja „upp
komast svik um siöir”, en núna
er veriö aö afhjúpa þessa
ófreskju I Islenskri réttar-
rannsókn fyrir Hæstarétti. Ég
skora á Alþingi, aö taka réttar-
rannsókn til alvarlegrar yfir-
vegunar, og breyta réttar-
reglum Hæstaréttar Islands.
Magnús Guömundsson,
6257-7908
Patreksfirði.
Að lokum skal þökkuö ábending
Helgarpósts á smáauglýsingu
DagblaÖsins um hagkvæma þjón-
ustu, sem undirritaöur hefur þó
ekki tök á aö nýta.”
Geir R. Andersen
Aths. Helgarpósturinn sér ekki
ástæðu til aö draga neitt til baka
af þvi sem stóö um málefni
Grandvars I siöasta tölublaði.
— Ritstj.
Geir R. Andersen:
Grandvar senni/ega ekki „einliði”