Helgarpósturinn - 11.06.1982, Qupperneq 8

8
Neytendasamtökin
neita engum - og þó
Hva6 gera bændur ef þeir
kaupa gallaða eldavél og elda-
vélabúöin neitar aö taka hana til
baka eöa gefa afslátt?
Þaö er spurning.
Gáfulegast er áreiöanlega aö
leita til Neytendasamtakanna.
Og samkvæmt þvi sem Guö-
steinn V. Guömundsson starfs-
maöur samtakanna hefur aö
segja, þá er allur almenningur
hér á landi sammála. baö er
nefnilega talsvert mikiö um aö
fólk leiti til Neytendasamtak-
anna einmitt þegar þaö hefur
keypt gallaöa vöru, og það á
sérstaklega viö um fatnað,
heimilistæki allskonar og mat.
Samt sagöi Guðsteinn það
skoöun sina aö fólk almennt
geröi sér ekki grein fyrir rétti
sinum. „Fólk er dálitiö illa að
sér i þessum efnum, og þaö eru
reyndar verslunareigendur
lika. Hinn almenni borgari hef-
ur býsna mikinn rétt samkvæmt
lögum, og meiri en hann gerir
sér i flestum tilfellum grein fyr-
ir. bvi er hinsvegar ekki aö
neita aö iögin um þessi mál eru
oröin ansi ófullkomin, enda eiga
þau 60 ára afmæli á næsta ári”,
sagði Guðsteinn.
En þaö er eitt sem fæstir átta
sig á. Neytendasamtökin eru
ekki samtök allra. Þau eru fé-
lagsskapur meö félagaskrá og
þar sem félagsgjöld eru borguö.
Og þótt allir fái almennar upp-
lýsingar sem leita til þeirra þá
fá aöeins félagsmennirnir þjón-
ustu ef hún kostar vinnu og fé,
Guösteinn var spuröur hvort
hann teldi aö þaö borgaði sig að
ganga i Neytendasamtökin.
Hann sagöi já. „baö þarf ekki
stórt mál til þess aö þetta borgi
sig fyrir fólk. Ef fólk ætlar yfir-
leitt aö kaupa sér eitthvaö,
hvort sem þaö er matur, fatnaö-
ur, eöa bara hvaö sem er, aö þá
borgar sig aö vera I neytenda-
samtökunum. Þaö skilar sér
áreiöanlega”, sagöi Guösteinn.
Simi Neytendasamtakanna er
21666 og viötalstiminn er á milli
klukkan 15 og 17.
Fáir gera sér fulla grein fyrir
réUi sinum, segir Guösteinn.
Niður með ritskoðunina
Kóreanskir kvikmyndahand-
ritahöfundar hafa nýlega skoraö
á stjórn landsins (S-Kóreu) aö
slaka á ritskoöun á verkum
þeirra, þar sem þau séu langt á
eftir timanum af þeim sökum.
Þaö voru um 90 félagar i Samtök-
um höfunda kvikmyndahandrita,
sem báru fram þessa áskorun.
Handritahöfundarnir héldu þvi
fram, aö yfirvöid ættu aö slaka á
ritskoöuninni vegna þess, aö
handrit væru grundvöllur kvik-
myndalistarinnar. Þeir sögöu, aö
ritskoöun ætti aöeins aö ná til
efnisþátta, sem væru andsnúnir
ríkisstjórninni og andfélagslegir.
Handritahöfundar bættu þvi
við, að þessi tilslökun væri nauö-
synleg, þar sem búast mætti við
aukinni eftirspurn eftir kóreönsk-
um kvikmyndum eftir sumar-
ólympíuleikana i Seoul árið 1988. í
máli þeirra kom fram, að af 31
handriti, sem skoöuöhafa verið á
þessu ári, hefur 15 verið breytt, 11
hefur verið skilað aftur og þeim
fimm, sem eftir eru, var litillega
breytt. Handritahöfundar telja
sér ekki lengur fært að skrifa
fleiri handrit vegna ritskoðunar-
innar.
Ekki ást,
heldur
hóglífi
Bandariska leikkonan LiIIian
Gish var ein skærasta stjarna
þöglu myndanna. Sá sem kom
henni á framfæri viö umheiminn
var einn fremsti kvikmyndaleik-
stjóri sögunnar, D.W. Griffith. Á
árunum 1912—1921 lék Liilian
Gish i 45 myndum undir hans
stjórn, og m.a. i stórmyndunum
tveim, Birth of a Nation og
Intolerance, en sú sfbarnefnda
var einmitt opnunarmynd kvik-
myndahátiöarinnar í Cannes i
fyrra mánuði.
Meö tilkomu talmyndanna
hnignaöi frægöarsól Liliian Gish,
eins og svo margra annarra
stjarna þögla timans. Hún lék þó i
kvikmynd Roberts Altman
„Brúökaup” áriö 1979. Hún virð-
ist þó ekki hafa mikið álit á
honum, þvi nýjasta mynd hans
um Stjána bláa er heimskuleg aö
hennar áliti. En hvaö finnst henni
þá um kvikmyndageröina eins og
hún er i dag?
„Hún er eins og barn, sem ekki
hefur enn lært aö ganga. Tækn-
inni hefur fleygt mjög fram siðan
á dögum Griffiths, en hvar eru til-
finningarnar og feguröin? Eru
þeir til, sem falla i ómegin i kvik-
myndahúsum okkar tima? Þaö er
ekki lengur talab um ást, heldur
hóglifi”.
Siðan bætir hún þvi viö, aö Walt
Disney sé eini maöurinn, sem hafi
komiö meö eitthvaö nýtt i kvik-
myndageröina frá þvi aö Griffith
var og hét.
Þetta er þungur dómur og
kannski ættu kvikmyndagerðar-
menn dagsins i dag og nánustu
framtiðar aö hugleiða þessi orð,
áður en þeir ráðast út i þetta
háskalega fyrirtæki, sem kvik-
myndagerö er.
skærasta stjarnan i italska fót-
boltanum, en er nú kominn vel yf-
ir þritugt og svolitiö farið aö förl-
ast i fótmenntinni, auk þess sem
honum hefur veriö illt í fæti um
skeiö.
Þaö viröist samt ekki ætla aö
koma i veg fyrir aö Enzo
Bearzot, þjálfari ítalanna
velji hann i 22 manna
landsliöshópinn sem tekur
þátt i Heimsmeistara
keppninni á
BETTEGA ER
GÓÐUR GREYIÐ
ttalski knattspyrnumaöurinn
Roberto Bettega hlýtur að vera
nteö skemmtilegri mönnum.
Hann hefur i mörg ár veriö ein
Spáni. Bearzot vill gjarnan hafa
Bettega meö sem einskonar mór-
alskan uppbyggjara. Hann hefur
svo góð áhrif á hina.
" FöstDdagur 11. j úní T982'^p^sfLJrÍhri
Fyrsti umferðar-
skóli Kóreu
Börn i höfuöborg Suöur-Kóreu
munu á þessu ári fá tækifæri til aö
læra umferöarregtur i fyrsta um-
ferðarskóla landsins. Umferöar-
skóli þessi verður á stóru svæöi,
þar sem veröur komiö upp öllum
heistu umferöarmerkjum, göngu-
brautum, umferöarljósum og
fleiru sem til þarf. Þá veröa smá-
bilar á svæöinu, sem börnin fá
lánaöa endurgjaidsiaust. Auk
þess veröa h vildarstaöir og annaö
til aðskemmta börnunum.
Sérstakir umferöarráöunautar
veröa i umferöarskólanum og
munu þeir halda námskeið reglu-
lega. Aö sögn lögreglunnar er ætl-
unin aö fjölga slikum skólum i
nánustu framtið.
í Seoul eru nú 475 leikvellir á
vegum borgarinnar og 749 einka-
leikvellir, en mörg hinna einnar
milljónar barna höfuðborgarinn-
ar hafa ekki tök á aö nýta sér þá.
Þaö er von okkar hér, að þessi
skóli reynist kóreönskum börnum
jafn vel og umferöarskólar hafa
reynst islenskum börnum.
Verði Ijós?
Fyrir tuttugu árum , eöa
1962, bannaöi hæstiréttur i
Bandarikjunum aö flutt væri
morgunbæn i skólunum þar i
landi. Þetta var gert i samræmi
við lögin sem kveöa á um al-
gjöran aðskilnað rikis og kirkju i
Bandarikjunum. En nú vill Rea-
gan breyta þessu. Þaö er hinti
magnaöi félagsskapur „The
Moral Majority” (sem m.a. kom
Löðri fyrir kattarnef) sem hefur
gert kröfu um þetta, og Reagan á
erfitt meö aö nei.ta þessu fólki um
nokkurn skapaðan hlut, þvi það
borgaði svo feikivel i kosninga-
sjóði hans. Formaöur hins mór-
alska meirihluta Jerry Faldwell,
segir: „Nú þegar hinn eini og
sanni Gub hefur veriö burtrækur
úr Tiandariskum skólum i 20 ár sé
ég loks ljós við hinn endann á
dimmum göngum”.
Og þar hafiöi það.
Aldeilis er hún
ferleg ótíðin
Alltaf bölva menn veðrinu jafn
mikiö. Siöastliöinn vetur var t.d.
alveg ferlegur, voriö skitkalt
enda meðalhitinn fyrir neöan
meöallag. Sumir tala um aö ísöld
sé i nánd.
En okkur er ekki vorkunn. Þaö
sést best ef fariö er akkúrat
hundrað ár aftur i timann. Fyrri
hluta júnimánaöar áriö 1882 var
nefnilega stórhriö um allt land.
Gripum niöur i öldinni sem leiö:
„Á Vestfjöröum stóð hrlðar-
veðrið lengst. Þar var hvildarlaus
hrið allan timann frá 10. april og
allt til 6. mai. Slotaði þá óveörinu
I bili, til 23. mai. Þá dundi aftur
yfir frost og fannkoma og hélst
vestra allt til 15. júni, en nyröra
var það ekki alveg eins lang-
vinnt. Svo má heita aö þessi
timi, frá 10. apríl til 15. júni, væri
einn samfelldur stórhriöarbálk-
ur, sem aldrei linnti nema i fáa
daga i mai. Syöra var vorið ekki
eins snjóasamt, en þar voru si-
felldir norðannæöingar, sem
spilltu öllum gróöri. Hafis lá frá
Straumnesi viö Aðalvik, allt aust-
ur meö Norðurlandi, samfrosta
uppi hverja á og hvern lækjarós,
og suöur með landinu að austan,
allt vestur undir Dyrhólaey”.
Afleiöingar alls þessa voru eins
og vænta mátti aö tugþúsundir
fjár drápust auk hundruö kúa og
hesta, og fólk flosnaði upp af jörð-
um sinum. Og ekki nóg meö þaö.
Fyrir sléttum hundrað árum, I
júni 1882,barst þar að auki skæð
mislingasótt um landið, sem varö
fjölda manns aö bana. Flettum
aftur upp i öldinni sem leiö:
„Brátt fór fólk aö leggjast
hrönnum saman i Reykjavik og
nágrenni hennar. Lágu flestir
fyrri hluta júnimánaðar, um 1100
manns i bænum og i grennd viö
hann. Nær allir þeir, er yngri
voru en 36 ára, lögðust margir
þungt haldnir, og margir dóu. í
Reykjavikursókn einni munu
hafa látist um 120 manns úr veik-
inni og afleiðingum hennar.
Flestir þeirra létust i júnimánuði.
Gekk þá eigi á ööru en stööugum
likhringingum dag eftir dag”.
Og svo eru menn að kvarta
núna!
Hjörleifur
var ekki
beint
hrifinn
Hjörleifi Guttormssyni iön-
aöarráðherra skautbýsnahratt
uppá stjörnuhimin islenskra
stjornmála. Hann kom ekki inná
þing fyrr en i kosningunum 1978
og hefur aldrei veriö óbreyttur
þingmaður — alltaf ráöherra
llka. En það er önnur saga. Aður
en hann varö stjórnmálamaöur
stóö hann framarlega I flokkiis-
lenskra náttúruvísindamanna,
einkum i vistfræðinni. Og 1974
kom út eftir hann bók „Vist-
kreppa eða náttúruvernd”, sem
innihélt hugleiðingar um akkú-
rat það efni. Meöal þess sem
Hjörleifur tekur til umræöu i
bókinni er stóriðja. Það gerir
hann i einum kafla sem byggir á
blaöagrein frá 1971. Og á honum
sést aö ást hans á álverinu og
Ragnari Halldórssyni var ást
við fyrstu sýn:
„Viö skulum ekki láta háar
tölur og stórkarlalegan belging
um möguleika erlendu stóri öju-
stefnunnar á íslandi villa okkur
sýn. Eflaust myndi hún fóstra
Hjörleifur fyrir ellefu árum:
Stóriöjan fóstrar upp dágóöan
hóp feitra þjóna.
upp dágóöan hóp feitra þjóna,
sem alltaf og allsstaðar eru
reiöubúnir aö skriða aö kjötkötl-
unum, og nokkrir eru þegar i
uppvexti. En fyrir allan þorra
fólks á Islandi væri til hennar
ekkert að sækja utan verk-
smiöjustrit i spilltu umhverfi.
Aröur vinnunnar flyttist til út-
landa og eftir stæöi risminni
þjóð i verra landi meö stjórn-
málaleppa yfir sér, sem engu
fengju ráöiö án leyfis erlendra
húsbænda”, sagöi Hjörleifur
árið 1971.