Helgarpósturinn - 25.06.1982, Blaðsíða 25

25
irirtn Föstudagur 25. júní 1982
Eftirfarandi dæmisaga um það hvernig samn-
ingar ganga fyrir sig i Karphúsinu er tekin úr
fundargerðarbókum Blaðamannafélags íslands,
og eru frá samningunum 1980. Siðan þá hefur lit-
il sem engin breyting orðiö á vinnuaðferðum við
samninga, þannig að þessir punktar ættu þvi að
gefa allnokkra hugmynd um samningagerð
þeirra aðila vinnumarkaðarins, sem ekki eru i
störu samflotunum svokölluðu.
Aður en samningum er visað til sáttasemjara
hafa ilangflestum tilfellum farið fram einhverj-
ar þreifingar milli aðila. Blaöamenn og útgef-
endur hafa jafnan hist þrisvar til fjörum sinn-
um, og lagt fram hugmyndir um samning. Rétt-
ara sagt: blaöamenn (launþegarnir) hafa lagt
fram kröfur sinar, og útgefendur (atvinnurek-
endurnir) sagt álit sitt á þeim.
A undanförnum árum hefur sá siður veriö
hafður á hjá blaðamönnum að lagðar eru fram
svokallaðar sérkröfur i mörgum liðum, en bein-
ar launahækkunarkröfur verið látnar biða. Sér-
kröfurnar eru af margvislegum toga, sumar
teknar úr samningum annarra aöila vinnumark-
aöarins, sumar úr kröfum annarra launþega, en
llestar eru jaínan „sér” kröíur blaöamanna —
um atriði sem snerta þá og enga aðra. I þessum
samningum sem hérum ræðir fór t.d. talsverður
timi i að ræða um endurmenntunarmál (nám-
skeið i Noregi og Danmörku) og höfundarrétt-
armál.
Allnokkur vinna er að jafnaöi lögð i kröfugerö-
ina, og nokkur vinna fer i fundi með andstæð-
ingnum (útgefendum) áður en málið fer til
sáttasemjara. Þangað fer það ekki fyrr en ljöst
er að ekkert samkomulag getur orðið án milli-
göngu hans. Auðvitað vita báðir aöilar fyrirfram
að án hans verður aldrei neitt samkomulag, og
þvi eru þessir fyrirframfundir aðallega haldnir
fyrir kurteisissakir. Þegar hinsvegar málið er
komið til sáttasemjara stjórna ekki lengur
blaðamenn og útgefendur ferðinni, heidur sátti,
eins og hann er kallaöur. Hann ræður hvenær
fundir eru haldnir og hve lengi þeir standa. Hann
getur haldið mönnum á fundi eins lengi og hon-
um sýnist og knúið þannig á um aö eitthvaö ger-
ist.
Þaö sem hér fer á eftir er aðeins útdráttur úr
fundargerðum B.l.
Fimmtudagur 13. nóvember
kl. 14.00
Allir meðlimir sáttanefnda beggja aðila hitta
sáttasemjara og^hann setur sig inni málin og
reynir að takmarka umræöurnar við ákveðin
málel'ni. Skipuð er sex manna undirnefnd, með
þremur mönnum frá hvorum, til aö fjalla um
greiðslu fyrir afnot af fjölmiiMum, sima og tækj-
um. Sáttanefndirnar sem i eru ca. átta manns,
hvorri fyrir sig, hverfa aftur til herbergja sinna.
Um klukkan fimm hittast undirnefndirnar, og
hálftima siðar lýkur þeim fundi, eftir nokkrar
umræður um skilgreiningar. Rætt um málið i
hvorri sáttanefnd fyrir sig, en litið gerist. Klukk-
an sjö er matarhlé, en rétt áður leggja útgefend-
ur fram tillögu um greiðslu fyrir afnot af ljós-
myndatækjum.
Eftir kvöldmatinn, um klukkan hálf niu,er aft-
ur mætt i Karphúsiö. Tilboöi útgefenda um ljós-
myndavélarnar svara blaðamenn meö öðru til-
boði. Rúmlega tveimur timum siðar boðar
sáttasemjari undirnefndina á fund og þeim fundi
lýkur eftir tiu minútur, þvi talsvert ber á milli
um þetta atriði. Klukkan rúmlega eitt eftir mið-
nætti segir sáttasemjari mönnum að fara heim.
Föstudagur 14. nóvember
kl. 14.00
læssi fundur hefst á þvi aö blaöamenn ræöa
við handrita- og prófarkalesara um sérmál
þeirra, og uppúr þeim fundi er búin til tillaga
sem tengist ljósmyndavélamálinu. Klukkan hálf
fimm er hún lögö fyrir tvo sáttanefndarmenn.
Undir hálf sex er boðað til undirnefndarfundar
en hann endar með þvi að sáttanefnd leggur til
að viðræöuhóparnir ræöi málin i sinum hópi.
Eftir matarhlé,eðá klukkan 21, hittir sátta-
semjari og sáttanefnd samninganefndir beggja
aðila, sitt i hvoru lagi, og um hálf eliefu hittast
formenn nefndanna og ræöa málin, og uppúr þvi
veröur til tillaga frá útgefendum um þetta
tækjamál. Þeirri tillögu er alfarið hafnað. Um
þrjúleytið um nóttina erum viö send heim að
sofa.
Laugardagur 15. nóvember
klukkan 14.00
Fundurinn hefst með þvi að menn kjafta saman
i herbergjum sinum.Það or ekki fyrr en klukk-
an að verða fjögur að sáttanefnd kemur með
tillögu i tækjamálinu, og eftir smávægilegar
orðalagsbreytingar er hún samþykkt af báöum
aðilum. Þá er lika kominn kvöldmatur.
Eftir kvöldmat, eða klukkan hálf tiu,er tekið til
viö höfundarréttarmál. Samninganefndirnar
sitja i herbergjum sinum, en einn frá hvorum,
eða tveir, hittast með svona klukkustundar
miliibili til að skiptast á tillögum. En aðilar eru
engan veginn sammála. Undir morgun kemur
sáttasemjari i herbergi blaðamannanna og vill
fá fram umræður um kröfugerðina i heild sinni.
En þá eru allskonar sálfræöileg atriði farin aö
skjóta upp kollinum, hvort sem það er löngum
vökum að kenna eöa ekki. Blaðamenn ákveða að
fara sér hægt, að þeim liggi ekkert á, og reyna
að taka andstæðinginn á taugum. Aður en
nokkur veit af er komið hádegi-á ný.
Klukkan eitt eftir hádegi kemur talsverður
þrýstingur á blaðamenn frá sáttasemjara að
ræða um allar sérkröfurnar við útgefendur, en
blaðamenn eru tregir til þess, — þeir vilja fyrst
fá endurmenntunarmálin frá.
Að lokum er þó sæst á þetta, en vitaskuld
hafna útgefendur alfarið öllum kröfum. Eftir
þann fund fara blaðamenn i herbergi sitt og
skipuleggja undanhaldið. Klukkan nitján er gef-
iö matarhlé, og sáttasemjari biöur menn að vera
við sima ef ske kynni að hann vildi fá menn á
fund aftur. Þaö kall kom aldrei, enda komið
sunnudagskvöld, og fundurinn hófst á hádegi á
laugardegi.
Mánudagur 17. nóvember.
kl.21.00
Nú eru hafnar umræður um kröfugeröina i
heild sinni. Enn er það svo aö langtimum saman
sitja samninganefndir i herbergjum sinum, en
einstaka sinnum hittast tveir og tveir, eða bara
formennirnir og skiptast á tillögum. Klukkan
þrjú um nóttina hittast formenn nefndanna og þá
loksins er rætt saman af fullri alvöru og lagðar
þær linur sem seinna var svo samiö um. Klukku-
tima siöar er farið I háttinn.
Þriöjudagur 18. nóvember
kl.14.00
Um þrjúleytiö hittasl undirnetndir vegna end-
urmenntunarmálsins og gengið endanlega frá
þvi. Klukkutima siðar hittast aðrar undirnefndir
og þá er tekiö lil viö aö ræöa prósentur. A þess-
um tima (nov. ’81) er „samningatalan” 11%, og
svo virðist sem útgefendur séu til i að halda sig
við hana ef við, blaðamenn, föllum frá öðrum
kröfum. Það viljum við náttúrlega ekki. Smám
saman fækkar þó sérkröfunum, og á hinu opin-
bera máli sáttasemjara „miðar samningunum
nú i áttina”. Undirnefndir skiptast annað slagið
á tillögum, en talsvert bil er þó á millkþeirra,
bæði efnislega og I tima. Nóttin liður og undir
morgun er aö lokum svo komið að hvorugur aðil-
inn vill gefa meira eftir. Slitnað hefur uppúr
samningaviöræðum, eins og það heitir.
Þa skersl sammnganelndm i- leikinn. Undir
hadegi leggur hun iram tillögu til sátta i deil-
unni. Eflir nokkra umliugsun og einhverjar við-
ræöur iorinannanna er hun svo samþykkt af
baöum aöiluin.
„Stuttri” (110 klst.) en snarpri samningalotu
er lokiö, og niöurstöðurnar komu hvorugum aö-
ilanum á óvart.
FLEYGIÐ KRÓNU
í KRYPPLING
Ég er enn að hugsa um Timbuktu. Það er sá staður sem svo oft
er nefndur, þegar menn tala um fjarlæg pláss, lönd úti i fjarsk-
anum, lönd sem þeir reikna ekki með að fara til. Eins og allir
vita, er Timbuktu höfuðborgin i Mali. Mali er vestarlega á meg-
inlandi Afriku, rétt norðan við Efri-Volta, austan viö Máritaniu.
Þar rennur fljótið Niger. Meira veit ég ekki.
Það er likast til ósiður að hugsa mikið um fjarlæga staði.
Maður á vitanlega að hugsa um nálæg pláss, staði sem hugsan-
lega gætu komið manni við. En það er erfitt að venja sig af ósið-
um. Ég fletti oft upp i stóru kortabókinni og leita uppi orð og heiti
sem ég veit ekkert um. Og svo skrepp ég þangað i huganum.
Það er alveg nægjanlegt. Að ferðast i huganum. Eiginlega
finnst mér óþarfi, og meira en það; mér finnst það óvani að
steðja stöðugt til útlanda i leyfi. Fólk á að vera heima hjá sér.
Reynslan sýnir, að ferðalangar lenda bara i vandræðum, þegar
þeir troða fjarlægar og ókunnar strendur. Mér er sérstaklega
uppsigað við skemmtiferðir. Það stafar sjaldan neitt gott af
þannig flangsi.
Ég þekkti einu sinni mann hér I Reykjavik. Hann fór aldrei
sjálfviljugur inn fyrir Elliðaár. Stöku sinnum neyddist hann,
starfs sin vegna, til að fara yfir þessar ár sem laxinn ferðast um
og talaði þá jafnan um að hann hefði verið úti á landi. Allt fyrir
innan ár var i hans augum „úti á landi”.
Ég skil þennan mann vel. Mér er sjálfum illa viö að fara út úr
götunni, þar sem ég bý. Helst vil ég ekki fara út af lóöinni.
Ferðaskrifstofurnar eru i óða önn að hvetja fólk til að fara til
útlanda. Það er sagt að sumarið sé „timi ferðalaga” osfrv. Það
er náttúrlega dauðans della. Timi ferðalaganna er enn ekki
runninn upp. Ferðalög, og þá á ég við skemmtiferðir, eru tilbún-
ingur flugfélaga og ferðaskrifstofa. Það hefur enginn ánægju af
feröalögum.
Hugsið um það.
Þessa dagana verður mér reyndar stundum hugsað til Spánar.
Þeir eru að sparka bolta þar. Knattspyrna er sú iþrótt sem mér
finnst taka sig betur út i sjónvarpi en að horfa á hana á knatt-
spyrnuvelli. Það gera endurtekningarnar. En það verð ég að
játa, að það sveimar stundum að mér sá þanki, að gaman væri
nú að sjá einhvern leik þarna á Spáni.
Ég ætla hinsvegar ekki að láta það eftir mér. Maður verður aö
vera strangur við sjálfan sig. Það hefur oft farið illa fyrir þeim,
sem fá of mikinn áhuga á fótbolta.
Ég man eftir einum, sem fór flatt á fótbolta. Reyndar veit ég
ekki hvers vegna eða hvernig hann „fórflatt” eins og sagt er. Ég
veit það eitt, að hann stóð, hjólbeinóttur og lotlegur, fyrir utan
stofnun sem ég gekk daglega um hér áður meðan ég var i útland-
inu (það var sko engin skemmtiferð').
Þegar ég kom út, rétti hann fram kreppta lúku og sagði:
Fleygið krónu i kryppling.
Þannig fór fram i marga daga. I hvert sinn sem ég kom út að
kvöldi til, kom þessi hönd og mjó rödd sem hljómaði, eins og allt •
væri að bresta hjá manninum og hann sagði: Fleygið krónu i
kryppling.
Vitanlega laumaði ég að honum krónu. Og það gerðu margir
fleiri og sennilega allir sem um dyrnar gengu. Stundum fékk
hann fleiri en eina krónu.
Allir kenndu i brjósti um þennan fyrrverandi knattspyrnu-
mann, sem var svo hjólbeinóttur og boginn.
Loks kom að þvi, að maðurinn hafði fengiö nóg. Þá fór hann og
keypti sér kryppling.