Helgarpósturinn - 13.08.1982, Blaðsíða 3

iposturinn.
i'i % t « 1 t f»'It '♦ 'i’t'tYfV'tVOVvv
------.........-...........-H
( H *
hlelgai-----
pústurinn
Blað um þjóðmál, listir og
menningarmál.
Ritstjórar:
Árni Þórarinsson og Björn
Vignir Sigurpálsson
Ritstjórnarfulltrúi:
Guðjón Arngrímsson
Blaðamenn:
Guðlaugur Bergmundsson,
Gunnar Gunnarsson, ómar
Valdimarsson, Þorgrimur
Gestsson og Þröstur Haralds-
son.
Utlit:
Kristinn G. Harðarson
Ljósmyndir:
Jim Smart
Dálkahöfundar:
Hringborð:
Birgir Sigurðsson, Heimir
Pálsson, Hrafn Gunnlaugsson,
Jón Baldvin Hannibalsson,
Jónas Jónasson, Magnea J.
Matthiasdóttir, Sigriður Hall-
dórsdóttir, Sigurður A. Magn-
ússon.
Listapóstur:
Heimir Pálsson, Gunnlaugur
Ástgeirsson, Jón Viðar Jóns-
son, Sigurður Svavarsson
(bókmenntir & leiklist), Árni
Björnsson (tónlist), Sólrún B.
Jensdóttir (bókmenntir &
sagnfræði), Halldór Björn
Runólfsson (myndlist & klass-
iskar hljómplötur), Gunnlaug-
ur Sigfússon (popptónlist),
Vernharður Linnet (jazz).
Árni Þórarinsson, Björn Vign-
ir Sigurpálsson, Guðjón Arn-
grímsson, Guðlaugur Berg-
mundsson, Jón Axel Egilsson
(kvikmyndir), Þröstur Har-
aldsson (f jölmiðlun).
Erlend málefni:
Magnús Torf i Ólafsson
Vísindi og tækni:
Dr. Þór Jakobsson
Skák:
Guðmundur Arnlaugsson
Spil:
Friðrik Dungal
Matargerðarlist:
Jóhanna Sveinsdóttir
Stuðarinn:
Jóhanna Þórhallsdóttir
Landspóstar:
Finnbogi Hermannsson, Isa-
firði, Reynir Antonsson, Akur-
eyri, Arndis Þorv^ldsdóttir,
Egilsstöðum, Sigurgeir Jóns-
son, Vestmannaeyjum,
Utanlandspóstar:
Erla Sigurðardóttir, Dan-
mörku, Inga Dóra Björnsdótt-
ir, Bandaríkjunum, Helgi Skúli
Kjartansson, Bretlandi.
utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Auglýsingar: Inga Birna
Gunnarsdóttir.
Innheimta: Guðmundur Jó-
hannesson
Dreifing: Sigurður Steinars-
son
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Siðumúla 11, Reykjavík.
Sími: 81866.
Afgreiðsla og skrifstofa eru að
Hverfisgötu 8-10. Símar 81866,
81741 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftarverð á mánuði er kr.
60. Lausasöluverð kr.15.
Afturabðk ©SS©§3r■■■?
Á sjöunda áratugnum reis ung-
dómur vesturálfu upp gegn stríðs-
rekstri og að hans mati úreltum
þjóðfélagsháttum. i Sú uppreisn
náði hámarki árið 1968, þegar
stúdentar um allan heim slógust við
her og lögreglu \ baráttu sinni fyrir
breyttu þjóðfélagi.
ÁUundi áratugurinn rann sitt
skeið hinsvegar á enda án þess að
ungdómurinn hefði sig svo mjög í
frammi. ”Menn sleiktu sár sín,
reyndu að sætta sig við brostnar
vonir og einbeittu sér að sjálfum
sér. Naflaskoðun getur því talist
eitt af höfuðeinkennum áttunda
áratugarins”, segir í Helgarpóst -
inum í dag. En hvernig verður ní-
undi áratugurinn? Við veltum
þeirri spurningu upp og leggjum
hana fyrir fólk á ýmsum aldri.
Flestum ber saman um, að þessi
áratugur, sem nú er nýlega hafinn,
verði tími tæknibyltinga.
Ortölvutæknin hefur þróast hratt
undanfarin ár, og á næstunni mun
hún springa út, ef svo má segja, og
einkcnna daglegt líf fólks stöðugt
meir. Spurningin er bara hvernig
tekst að virkja hana í þágu al-
menningsheilla.
Takist það vel, sjáum við framá
meiri frítíma almennings en
nokkru sinni fyrr. Þá er ekki ólík-
legt að von Haraldar Ólafssonar
lektors rætist, en hann segir í sam-
tali við Helgarpóstinn í dag að sér
virðist sem við séum á leið inn í
frjótt tímabil hvað varðar listir og
bókmenntir, og ástandið minni sig
á fyrstu árin eftir lýðveldisstofnun-
ina 1944.
Spurningin er bara sú, hvernig
þeim sem nú eru ungir tekst að nýta
þann lærdóm sem draga má einmitt
af því sem gerst hefur á íslandi frá
lýðveldisstofnuninni. Dugandi
kreppukynslóð vann mikið upp-
byggingarstarf. Síðan kom
palesanderkynslóðin sem baðaði
sig í verðbólgugróða og rányrkju til
lands og sjávar. Einmitt þessa dag-
ana virðumst við vera að súpa
seyðið af því.
En þessar kynslóðir hafa lifað
við fleira en uppbyggingu, pales-
ander, verðbólgu og rányrkju.
Styrjaldir hafa sett mark sitt á
undanfarna áratugi og ógn kjarn-
orkustyrjaldar vofir stöðugt yfir.
En furðu margir virðast hafa látið
sig það litlu varða. Allra síðustu
árin virðist þó sem fólk sé aftur að
vakna til vitundar í þeim efnum og
ýmsir eru farnir að sýna tilburði til
að mótmæla hernaðarbröltinu í
heiminum á nýjan leik.
”1968-kynslóðin“ vaknaði og lét
til sín heyra á eftirminnilegan hátt.
Það unga fólk sem nú er á svip-
uðum aldri og hippar og aðrir sem
einkenndu þann tíma hefur lifað í
doða diskó og pönks um skeið. En
það er þjóðfélagsleg staðreynd, að
stöðnun ríkir aldrei lengi. "Annað-
hvort afturábak ellegar nokkuð á
leið“, sagði skáldið. Við virðumst
standa á tímamótum nú; verðbólg-
ugróði og öruggur hagvöxtur eru
að baki. Hinsvegar örlar á
breyttum lífsviðhorfum hjá ung-
dómnum eina ferðina enn.
Það er vonarglæta um, að fólk sé
að verða þreytt á lífsgæðakapp-
hlaupinu og þeirri streitu sem því
fylgir. Unga fólkið er farið að leita
aftur til fortíðarinnar til að takast á
við nútíðina og framtíðina. Ytri
einkenni þess eru meðal annars
endurnýjun á gamalli fatatísku,
endurreisn gamalla húsa, löngun til
aukinna mannlegra samskipta.
Við skulum bara vona, að vídeó-
æðið drepi ekki allar slíkar tilraun-
ir í dróma og níundi áratugurinn
verði góður áratugur.
Ad svelta
börnin
Hann haföi veriö kennari
árum saman en hætt þvi
um skeið. NU langaði hann
að hverfa aftur að þessum
gamla starfa — sem alltaf
hafði átt vel viö hann — og
af þvi tilefni áttum við tal
saman.
hrinoboröiö
I dag skrifar Heimir Pálsson
„JU, það vantar ekki,”
sagði hann, ,,ég get fengið
nóg að gera við kennslu i
sérgrejnum mfnum. En ég
hef bara ekki eíni á aö
lækka i launum um 50% ”.
Nú, ég spurði að vonum
hvaðhann hefði fengist við
undanfarin misseri. ,,Ja, —
ég hef verið skrifstofustjóri
hjá fyrirtæki sem fæst viö
húsbyggingar...”
Að mennt var hann
kennari, og vitanlega er
það lofsverður vitnisburður
um kennaramenntun aö
hún skuli duga svo vel til
hverskyns starfa. En samt
finnst mér eitthvað undar-
legt við þetta. Eða getur
verið að allt sé i lagi í landi
þar sem fólk með hæfileika
og menntun til aö fást við
kennslu hefur ekki efni á
svo dýru sporti, eins og það
hefur stundum veriö
orðað? — Hefur ekki efni á
þvi, einfaldlega vegna þess
að það getur fengið tvöfalt
hærri laun við að gera eitt-
hvað annað.
sín
Þvi þessi kennari var
ekkert einsdæmi. Mér varð
til dæmis hugsað til
menntaðs kennara sem
lýstiþví fyrir mér hvaö þaö
væri miklu auðveldara og
eftirtekjudrýgra að ala upp
kjúklinga i bilskúrnum
sinum en fást við kennslu.
Er það nú ekki dálitið
undarleg hagfræði að eyða
stórfé i að mennta fólk til
sérstakra starfa, en launa
það svo illa að menn hafi
ekki ráð á að gegna þeim?
Og er það ekki lika
kyndug hegðun sem kemur
fram i þvi að svelta börnin
sín eins og við virðumst
gera a.m.k. sumstaðar i
menntakerfinu? — Ég á
vitanlega við dæmi eins og
þau aö nú sýnast ekki fást
menntaðir menn til stærð-
fræðikennslu á framhalds-
skólastigi — ekki einusinni
á höfuðborgarsvæðinu,
hvað þá i dreifbýli.
Varla getur verið að viö
ætlumst til þess énn þann
dag i dag aö menn gerist
tölvukennarar af hugsjón-
inni einni saman, eða
hvað? Sum störf er að
sönnu hefð fyrir aö lita á
sem hugsjónastörf, t.d.
hjúkrun og barnakennslu —
en ég held ég muni það
áreiðanlega rétt að Flórens
Næturgali hafi ekki veriö
tölvufræöingur.
Að visu eru ljósir punkt-
ar i tilverunni. Þannig les
ég i blaðinu i dag að
ástandið sé aö batna i
grunnskólunum að þvi leyti
að „ómenntuðum'
kennurum fækki með
hverju árinu. Guðisélof.
Þvi þó svo menntun sé
engin trygging fyrir góðri
kennslu, þá er hún þó all-
tént ekki til bölvunar.
En hvað skal ég með að
vera að rekja einhverjar
skólamannaraunir nú i
haust . Væri mér ekki nær
að hugsa til visunnar góöu
sem mér var einhverntfma
kennt aö væri eftir Indriða
á Fjalli: „Finnst mér oft,
er þrautir þjá / þulið lágt
við eyra: / Þetta er eins og
ekkert hjá / öðru stærra og
meira.” Og gildir nú ekki
hér að svona raunir séu
eins óg ekkert hjá öllum
þeim vanda sem steðjar að
þjóðinni i formi efnahags-
kreppu, atvinnuleysis og
hverskyns óáranar? A
skammtfmamælikvarða er
það áreiðanlegarétt. En sé
horft svolitið lengra, getur
þá verið aðþað hugboð mitt
sé rétt aö viö höfum aldrei
fyrr þurft jafn sárlega á að
halda öflugu skólakerfi —
og þá á ég við skóla sem
séu færir um að gegna hlut-
verki si'nu, ekki sem
geymslustofnanir af illri
nauðsyn (meðan mamma
og pabbi eru úti að vinna)
heldur sem stofnanir sem
fóstrað geti menntað og
hugmyndarikt fólk til að
takast á við nýja tilveru,
tilveru sem hlýtur að verða
ólik þeirri sem nú blasir
við — einfaldlega sam
kvæmt þeirri reglu að
þegar maður kemst ekki
lengra eftir þessari götu, er
ekki um annað að ræða en
finna sér nýja.
Sústefna sem við höfum
á undanförnum áratugum
fylgt leiðir greinilega
ekkert annað en lengra út i
ógöngurnar. Og hver svo-
sem það verður sem situr
við stjórnvölinn, hlýtur
hann aö neyðast til að
breyta um stefnu. Það
verður hreinlega ekki hægt
að halda áfram rányrkj-
unni, óhófseyðslunni og
lifsgæðakapphlaupinu.
Fyrirtækiðergjaldþrota og
verður gert upp.
En þá rfður lika á að
þeir sem erfa landiö hafi
fengið menntun til að tatagt
á við erfiðleikana. Að
þekkingarskortur og al-
menn fáfræði veröi þeim
ekki það fótakefli sem
geri þá þræla, fasta á
fótum. Og til þess dugir
ekkert minna en besta
skólakerfi og fullkomnasta
sem hugsað verður. En
það besta er aldrei ódýrt —
ekki til skamms tfma. Hins
vegar getur veriðað i lengd
reynist dýrara að svelta
börnin sin.