Helgarpósturinn - 28.07.1983, Qupperneq 3

'elgar
sturinri.
Fimmtudagur 28. júlí 1983
Belgíski málarinn
Magritte. Falsaði hann
raunveruleikann á fleiri en
einn hátt...?
Utanaðpóstur
Pólski kvikmyndaleikstjórinn
Andrzej Wajda hefur verið rekinn
úr stöðu sinni sem forstjóri „Studio
X“, í Varsjá. Wajda gerði m.a. kvik-
myndina „Járnmaðurinn“ sem hér
var sýnd á kvikmyndahátíð fyrir
nokkrum árum. Nýjasta myndin
hans, Danton, sem er einn þriggja
ógnarstjórnarmanna frönsku bylt-
ingarinnar, var frumsýnd í Evrópu í
vetur við mikinn fögnuð gagnrýn-
enda. Wajda var gerður brottrækur
úr heiðurstöðu sinni við kvik-
myndaverið fyrir að „vinna gegn
ríkinu" og fyrir að vera alltaf að
ferðast til útlanda...
George Balanchine, Rússinn, sem
bylti bandarískum ballett, er dáinn.
Balanchine kom vestur yfir árið
1924, og gerðist þá dansahöfundur
„Ballets Russes“, dansflokks Diag-
hilew. Árið 1933 flutti hann til
Ameríku þar sem hann tók að sér
stjórn hins ný stofnaða „School of
American Ballet“. Árið 1948 stofn-
aði Balanchine New York City Ball-
et og stýrði honum þar til í fyrra. Sá
ballet heimsótti m.a. Rússland árið
1962 með Balanchine í fararbroddi
og að þeirri ferð lokinni sagði karl:
„Rússland í dag er heimili róman-
tíska ballettsins — það er í Ameríku
sem klassískur ballett á sinn sama-
stað núna..“
Belgíski málarinn Magritte, sem
lést árið 1967, hefur verið ásakaður
um að hafa falsað málverk í stórum
stíl til að hafa ofan af fyrir sér fjár-
hagslega í upphafi ferils síns.
Magritte, sem þekktastur er fyrir
myndleik ef svo má segja, á að hafa
málað myndir í stíl Picassos,
Braque o.m.f. og selt fyrir vænar
upphæðir, sem runnu svo til að
kosta útgáfu surrealiskra mynda og
bóka. Það er vinur Magritte frá
fornu fari, Marien nokkur, sem
heldur þessu fram í ævisögu sinni,
nýlega útkominni í Belgíu. Að sögn
Marien, hitti hann Spánverja nokk-
urn í París árið 1942 og hafði sá
undir höndum falsað Picasso-mál-
verk. Marien tók að sér að selja
myndina í Brussel. en áður en þau
kaup fóru fram, sýndi Marien vini
sínum Magritte myndina og þar
með fæddist hugmyndin. Magritte
einbeitti sér að því að falsa myndir
í stíl stórmeistara og Marien sá um
að koma málverkunum á markað-
inn. Samkvæmt söguMarien, hefur
hann misst sjónar af flestum mynd-
anna nú, en nefnir þó eina. Sú var
í stíl Max-Ernst og var svo fullkom-
in að hún er í yfirlitsbókum um verk
þessa máiara. Myndin var raunar
sýnd á fjölda sýninga og átti Max-
Ernst að hafa horft fram hjá henni,
vitandi þó hvaðan hún kom. Mót-
leikur hans var að bæta fugli á
mynd Magritte af epli, sem sagði
„þetta er ekki epli“. Fuglinn, aftur
á móti sagði: „þetta er ekki Mag-
ritte“.
Ekkja Magritte fór fram á lög-
bann á ævisögu Mariens, en tókst
ekki að koma í veg fyrir útkomu
bókarinnar.
„Hva,
geriði
bara
ílát?“
Það er sýning á karöflum í Galle-
rí Langbrók í Lækjargötunni. Höf-
undarnir eru þau Sigrún Ó. Einars-
dóttir og Sören Larsen, sannkallað
glerlistarfólk, sem reisti fyrsta gler-
verkstæðið á íslandi uppi á Kjalar-
nesi fyrir einum þremur árum.
— Hvers vegna karöflur? spurði
HP Sigrúnu.
„Okkur fannst það gæti verið
gaman að halda svonefndar tema-
sýningar og karaflan er skemmti-
legt viðfangsefni. Þetta er lítið not-
að fyrirbæri hér á landi, en karöflur
sameina það að hafa notagildi og
skrautgildi og eru þess vegna spenn-
andi fyrir okkur. Nú, svo er þetta
kannski líka til að bæta svolítið vín-
kúlturinn! Það er eitthvað sérstakt
við að bjóða vín úr karöflu, það
bætir t.d. rauðvín að umhella því —
nú og fólk drekkur fallegar úr fall-
egum hlutum."
— Efniviðurinn, glerið, hvaðan
kemur það?
„Við fáum afgangsgler frá gler-
verksmiðju!*
— Svo þetta er þjóðþrifafyrir-
tæki, endurnýting, auk þess að vera
listgrein.
„Já, eiginlega"
— Segðu mér, hver er munurinn
á gleri og kristal?
„Kristall hefur náttúrlega þenn-
an goðsagnarblæ eins og þú veist.
En þegar hann var uppgötvaður,
þótti það gott efni vegna þess
hversu gott var að vinna í það, krist-
all er mjúkur og hann er auðvelt að
slípa, hann er tær og klyngir og allt
það. En það var þó fyrst og fremst
vegna handbragðsins, sem hann var
svo mikils metinn, ekki vegna sjálfs
efnisins endilega, þótt þetta hafi
auðvitað farð hönd í hönd. Nú svo
fékk kristall á sig nokkurs konar
eðalstatus og hugtakið var mikið
misnotað — nú orðið gilda vissar
reglur um það hvað megi kalla
kristal og hvað ekki, hann verður að
innihalda 30% blý en það er raunar
munurinn á venjulegu gleri og krist-
al, hann innihaldur blý en glerið
ekki!‘
— Er eitthvað um að fólk komi
til ykkar með hluti í viðgerðir og
þess háttar?
„Já, bæði kemur fyrir að fólk vill
fá að panta eitthvað sérstakt og við
erum nú frekar treg við slíkt. Nú svo
er stundum komið með hlut sem
hefur brotnað og við beðin að sjóða
saman og lagfæra. En það er okkur
yfirleitt ófært“
Annars erum við mjög ánægð
með þær viðtökur, sem við höfum
fengið hér, listahandverk úr gleri er
nýjabrum hér ólikt því sem er t.d. á
Norðurlöndunum. Ég var einu
sinni spurð hvað ég byggi til og ég
sagði, tja, skálar, glös og þess háttar
og þá sagði maðurinn: hva, geriði
bara ílát! Þessi sameining notagild-
is og listrænnar sköpunar er enn þá
að vinna sér sess í hugum fólks hér“
En það er auðvitað að breytast mik-
ið. Annað, sem við tökum eftir og
erum mjög ánægð með, er að það er
alls konar fólk, sem kemur til okkar
á glerverkstæðið eða kaupir mun-
ina okkar. Við óttuðumst að gler-
listin yrði einhvers konar yfirklassa-
vara, það er algengt erlendis — en
svo er því alls ekki farið hér, það eru
karlar og konur í öllum stéttum sem
sýna verkum okkar áhuga!1
...Sýning þeirra Sigrúnar og Sör-
ens varir til 7. ágúst.
|3
Nennir fólk að
hlusta á óperur?
Alveg greinilega!
Rúmur fjórðungur ís-
lensku þjóðarinnar kom
hingað í íslensku Óper-
una á fyrsta starfsári
hennar.
En kemur fólk oftar en einu
sinni?
Já, ég held að áhuginn fari allt-
af vaxandi, hingað kemur fólk,
sem aldrei hefur komið í óperu
áður og það vill koma aftur. Og
aftur.
Af hverju er ópera að sýna
kvikmyndir fyrir ferðamenn?
Þessar sumarvökur eru þannig
til komnar að þegar bíósýning-
arnar hættu, settumst við niður til
að ræða aðra fjáröflunarmögu-
leika og þessi hugmynd kom upp;
að halda uppi starfsemi að sumr-
inu til. Þá vorum við fyrst og
fremst að hugsa um kynningu á ís-
lenskri tónlist og um það að auka
menningarlífið í borginni á sumr-
in. Við fengum ágætan mann til
liðs með okkur, Hörð Erlingsson,
sem hefur starfað í ferðamanna-
þjónustunni. Og það var reynt að
hafa þetta dálítið fjölbreytt þó á-
herslan sé auðvitað á tónlist og
svo það að hafa dagskrána vand-
aða.
Og hefur það tekist?
Það held ég. Margir okkar
fremstu söngvara koma hér fram,
kórinn, sem þykir mjög góður,
syngur, kórinn sýndi þessu strax
mikinn áhuga. Nú svo sýnum við
landkynningarmyndir, t.d. mynd
um Vestmannaeyjagosið og uppi í
gömlu bíóstjóraíbúðinni er mál-
verkasýning með landslagsmynd-
um eftir Kjarval, Ásgrím og Jón
Stefánsson. Þetta hefur fengið
mjög góðar undirtektir allt sam-
an.
Hvaða söngvarar hafa komið
hér fram?
Magnús Jónsson, Anna Júlí-
ana Sveinsdóttir, Jón Þorsteins-
son, Svala Nielsen, Hrönn Haf-
liðadóttir, Júlíus Vífill, Elín Sig-
urvinsdóttir, Halldór Vilhelms-
son. Þessa helgi syngja þau Ásrún
Davíðsdóttir og Már Magnússon,
næst verða Elísabet Erlingsdóttir
og Guðmundur Jónsson. Kristinn
Hallsson og Ólöf Kolbrún og
Garðar Cortes eiga einnig eftir að
koma fram.
Og allir syngja kauplaust?
Kórinn og einsönevararnir gera
þetta í sjálfboðavinnu, já.
Hafa Islendingar sýnt þessu
framtaki áhuga eða eru þetta ein-
göngu útlendingar sem koma?
Nei, það hefur komið þó nokk-
uð af íslendingum.
Hvers vegna er svona dýrt að
reka óperu?
Óperusýningar eru auðvitað
mjög viðamiklar. Hljómsveit,
kór, einsöngvarar, búningar og
sviðsmynd — allt kostar þetta
mikla peninga.
Hvað er mikið í húfi með þess-
um sumarvökum, er óperan að
fara á hausinn?
Nei, ekki alveg!
Hvað um opinbera styrki?
Þeir. eru nú takmarkaðir —
styrkir nema !4 af heildarvelt-
unni. Þetta byggist mikið á sjálf-
boðavinnu, hér eru t.d. ekki
greidd nein laun fyrir æfingar. En
það er ekki gott að vita hversu
lengi hægt er að reka óperu á á-
huganum,
Hvað verður fyrsta verkefni ó-
perunnar í haust?
La Traviata eftir Verdi. Bríet
Héðinsdóttir verður leikstjóri,
Mark Tardue hljómsveitarstjóri
og Hulda Kristín Magnúsdóttir
.teiknar búninga.
Og söngvararnir?
Ólö'f Kolbrún, Garðar Cortes,
Kristinn Hallsson, Halldór Vil-
helmsson, Anna Júlíana Sveins-
dóttir, Elísabet Erlingsdóttir.
Og til að snúa aftur að sumar-
vökunum — hversu lengi halda
þær áfram?
Alveg til 20. ágúst. Aðsóknin er
alltaf að aukast, ég er að vona að
það sé að spyrjast út hversu
skemmtilegar þær eru!
Ms
María Sigurðardóttir er viðskiptafræðingur. Hún starfaði
áður hjá Fjárlaga- og hagsýslustofnuninni en tók við
starfi rekstrarstjóra ísiensku óperunnar á síðasta ári.