Helgarpósturinn - 01.12.1983, Page 19

KVIKMYNDIR
eftir Árna Þórarinsson, Ingólf Margeirsson og Lórus Ými Óskarsson.
Látum takast á taugum
Kvikmyndavika samtakanna Vid krefj-
umst framtídar í Regnboganum. Stríd og
friður. Vestur-þýsk, 1982. Höfundar:
AlexanderKluge, Volker Schlöndorff, Stefan
Aust, Heinrich Böll.
Því miður hefur mér bara gefist tími til að
sjá þessa einu mynd og kom hún mér ekki að
fullum notum þar sem hún er á þýsku og án
skýringartexta. Þó gat ég fylgst nokkurn-
veginn með því sem var að gerast með hjálp
rninnar slöku menntaskólaþýsku. Eins og
aðrar myndir á þessari kvikmyndaviku tek-
ur hún til meðferðar brýnasta umræðuefni
samtímans. Fjallað er um gereyðingarógn-
ina frá ýmsum sjónarhornum og er þar
margt sagt sem eldflauga- og kjarnorku-
vopnaáhugamenn kalla hræðsluáróður. Eða
það sem einhver hér á landi kallaði „að ver-
ið væri að reyna að taka íslendinga á taug-
um“. Um þetta segir Heinrich Böll í mynd-
inni: „Við vekjum ekki upp neinn ótta hér
Klassík
Bíóhöllin:
Skógarlíf og Jólasyrpa Mikka músar.
Bandarísk. Árgerö 1967 og 1981.
Framleiöandi: Walt Disney samsteypan.
Handrit eftir sögum Charles Dickens
og Rudyard Kipling.
Hér er á ferðinni jólapakki frá Disney-
verksmiðjunum; gamla, góða „Jungle
Book“ frá 1967 og ný jólamynd með Mikka
mús og félögum, reyndar sú fyrsta í 30 ár.
Jólasyrpa er rangheiti á Mikka mús-mynd-
inni, því hér er um eina mynd að ræða, inn-
an við hálftíma að lengd. Hún er gerð í bestu
Disney-hefð; eftir sígildri sögu sem er ein-
földuð í atburðarás, en tónlist og tiifinn-
ingum bætt inn í eftir þekktri uppskrift.
Sagan er „Christmas Carol" eftir Dickens og
þá má segja að hringurinn hafi lokast, því
þegar Disney bjó til Jóakim frænda forðum,
(hann er að halda ræðu á fjöldafundi). Við
sýnum heldur ekki nein hræðslumerki.
Stjórnmálamennirnir ættu þó að vita, þegar
þeir líta í vopnbúr herja sinna og á áætlan-
irnar, sem hver yfirkeyrir aðra, að það eru
þeir sem vekja óttann... Mig langar að þakka
ykkur fyrir það hugrekki sem þið sýnið.
Stjórnmálamennirnir hafa þann valkost að
gera okkur að ómerkilegum ruddum. Það er
ekki erfitt. Þeir geta það. Þeir geta lamað
þjóðir heimsins með þessari vopnaplágu og
tölum yfir vopnabirgðir. Við látum ekki
lamast".
Vonandi hafa sem flestir kjark og vit til að
sjá eitthvað af því sem býðst á þessari kvik-
myndaviku. Þarna er ekki bara verið að
fjalla um afdrifaríkasta málið í mannkyns-
sögunni, heldur eru merkis kvikmyndir á
boðstólum, svosem eins og War Game eftir
Peter Watkins og Apocalypse Now eftir
Coppola. Aðrar myndir þekki ég ekki, en
mér sýnist vera um hinar merkustu myndir
nefndi hann hina fégráðugu önd „Uncle
Scrooge" í höfuðið á nirflinum Scrooge í jóla-
sögu Dickens. Að sjálfsögðu leikur Jóakim
Scrooge í myndinni en Mikki bókarann,
Guffi Marley framliðna og þar fram eftir
götunum.
„Jungle Book“ sem er aðalmyndin í pakk-
anum er byggð upp á svipaðan hátt; hin sí-
gilda saga Kiplings er lögð til grundvallar og
inn í söguþráðinn, sem segir frá hnokkanum
Móglí sem ólst upp meðal úlfa í frumskógum
Indlands, er skeytt tónlist og skemmtileg-
heitum, Hin einstaka kvikmyndagerðarlist
Disneys hefur ætíð verið formúlunni trú og
er ávallt til yndis ungum sem öldnum. Því
má segja að Disney geri sígildar sögur
ógleymanlegar í teiknimyndaformi; geri
klassík að nýrri klassík.
— IM.
að ræða. Sjálfur ætla ég til dæmis ekki að
láta mynd Emils De Antonios Frá Prússa-
kóngi framhjá mér fara.
Mér hefur skilist að aðsókn fari rénandi í
kvikmyndahúsum og leikhúsum — líklega
nánd jóla um að kenna. En maður lendir í
undarlegri aðstöðu að kvarta yfir tímanum
sem valinn er fyrir þessa kvikmyndaviku,
með vitundina um að við megum þakka okk-
ar sæla fyrir hverja vikuna sem líður áður en
Pershing II og SS—20 leggja upp í sína hinstu
ferð. - LÝÓ.
Kona vanda vafin
Laugarásbíó:
Val Sophie — Sophie's Choice.
Bandarísk. Árgerö 1982. Handrit og leik-
stjórn: Alan 1 Pakula. Aöalhlutverk: Meryl
Streep, Kevin Kline, Peter MacNicol.
Leyndardómsfullar konur eru sérgrein
Meryl Streep. Það virðist ætla að verða hlut-
skipti þessarar heillandi amerísku leikkonu
að festast í fjarrænum huldukonum sem fáir
skilja og þekkja, en öðlast svo jarðsamband
eftir því sem á myndirnar líður og fortíð
þeirra, einlægt nokkuð harmræn, kemur í
ljós. Hér nægir að minna á aðalhlutverkið í
The French Lieutenant’s Woman, sem enn
er ekki komin hingað til lands, og jafnvel
Kramer vs. Kramer. Og núna Sophie í mynd
Alan Pakula eftir skáldsögu William Styrons.
Þessari kvenímynd skilar Meryl Streep af-
bragðs vel, og trúlega aldrei betur en í
Sophie’s Choice.
Alan Pakula er einhver vandvirkasti kvik-
myndagerðarmaður vestanhafs um þessar
mundir. Fyrri myndir hans, eins og Klute,
The Parallax View og AU the President’s
Men einkennast af nákvæmni og smekkvísi,
ansi þéttum og þróttmiklum myndstíl, sem
verr nýtist í seinni myndum eins og vestran-
um Comes a Horseman og gamanmyndinni
Starting Over. Fyrstnefndu þrjár eru póli-
tískir samsærisþrillerar og þar er Pakuia í
essinu sínu, þótt næsta mynd á undan
Sophie’s Choice, Rollover, væri af sama tagi
en nyti þess afturámóti ekki. Með Sophie's
Choice fer Pakula inná svið hins bókmennta-
lega drama og útkoman er býsna fullnægj-
andi og að sögn kunnugra gerð af trú-
mennsku við skáldsögu Styrons.
Myndin snýst um konuna Sophie; er eigin-
lega púsluspil yfir persónumynd hennar sem
raðast upp í myndarinnar rás. Lausn finnst
ekki á þeirri ráðgátu fyrr en við fáum að vita
um örlagavald úr fortíðinni, það val sem hún
þurfti að standa frammi fyrir og sagan heitir
eftir. Við sjáum Sophie með augum ungs
manns, Stingo að nafni (Peter MacNicol) sem
er kominn til Brooklyn til að verða rithöf-
undur; hún er sérkennilega konan á efri
hæðinni í húsinu þar sem hann leigir og við
kynnumst henni fyrst í heiftarlegri rimmu í
stigaganginum við ofsafenginn sambýlis-
mann sinn Nathan (Kevin Kline). Það upphaf
er næsta lýsandi fyrir framhaldið. Þessi
þrenning er okkar sögufólk.
Myndin lýsir vináttu þeirra og andúð, tætt-
um tilfinningasamböndum sem stundum
lýsa af gleði, en eftir því sem á líður verða
sveiflukenndari og harmræn áður en yfir
lýkur. Þessa sögu segir Pakula af mikilli yfir-
vegun og bókmenntalegri hægð, kannski á
kostnað dramatísks sprengikrafts efnisins,
en þetta er lýrísk og falleg mynd með um-
talsverðum leikrænum og mvndrænum ti!-
þrifum.
Streep og Mac-
Nicol I Sophie’s
Choice — prýðilegt
bókmenntalegt
drama.
JAZZ
eftir Vernharð Linnet
Snilldardjass í Reykjavík - það sem kemur — það sem var
John Scofield í Gamla bíói.
Það verður mikið ævintýri að fá tækifæri
til að hlusta á eina virtustu smásveit djassins
í Gamla bíói á mánudagskvöldið kemur.
Þetta er tríó gítarleikarans Johns Scofields -
sem gagnrýnendur hafa keppst um að lofa
síðustu misseri. Stefán S. Stefánsson, saxa-
fónleikari mm„ hlustaði á tríóið í Bandaríkj-
unum og segir að þeir félagar haldi athygli
’hlustandans óskiptri með glæsilegum og
hugmyndaríkum leik. Bjössi Thor er heldur
ekki í vafa um að John Scofield sp einn af
stórmeisturum djassgítarsins.
John Scofield er aðeins 32ja ára gamall.
Hann eignaðist fyrsta gítarinn sinn 12 ára,
fór fljótlega að leika í rokkhljómsveit en 14
ára var hann kominn á kaf í blús og djass og
varð fyrir áhrifum frá jafn ólíkum gítarleik-
urum og B.B. King og Jim Hall auk blásara
eins og Miles Davis og John Coltrane. Á ár-
unum 1970-73 nam hann við Berklee í Bost-
on og eftir dvölina þar réðist hann til Gerry
Mulligans og lék m.a. á hinum fræga
Carnegie Hall konserti 1974, þarsem Mullig-
an og Chet Baker blésu saman að nýju. í tvö
ár lék hann með bræðingssveit trommuleik-
arans Billy Cobhams, en þar tók hann sæti
John Abercrombies sem er okkur íslenskum
að góðu kunnur. 1977 leysti hann Pat
Metheny af hólmi í hljómsveit Gary Burtons
og það sama ár tók hann einnig að leika með
eigin hljómsveit. í ár réðist hann til Miles
Davis, en þegar hann er ekki að leika með
Miles er hann á fullu með tríóinu sem hingað
kemur, en þeir félagar hafa leikið saman síð-
an 1980.
John Scofield er einn stórkostlegasti gítar-
leikari er komið hefur fram á síðari árum og
sveifla, blús, bíbopp og bræðingur leikur í
höndum hans. Það er því ekki að undra að
djassmeisturum hafi þótt fengur í að fá hann
til liðs við sig í hljóðverum. Eg nefni aðeins
fáeinar skífur: Three or four shades of blues
með Charles Mingus, Dancing on the tables
með Niels Henning-0rsted Pedersen, Satur-
day night jazz fever með Lionel Hampton og
Star People með Miles Davis. Hann hefur
einnig hljóðritað nokkrar skífur með sving-
blúsgeggjaranum Jay McShann frá Kansas
City og breiðskífur hans undir eigin nafni eru
orðnar sex, þaraf þrjár með tríói því er hér
mun leika.
Félagar Scofields eru ekki af verri endan-
um. Rafbassaleikarinn Steve Swallow heill-
aði alla er á hann hlýddu í Gamla bíói í maí
sl„ en þá lék hann hér með Gary Burton.
Hann hefur um árabil verið helsti rafbassa-
leikari djassins ásamt Jaco Pastirius og verið
í efsta sæti gagnrýnendakosninga down
beat undanfarin ár. Adam Nussbaum, -
trommuleikari, er ekki eins þekktur. Hann
leikur í léttum Elvin Jones stíl og hefur m.a.
ieikið í sveitum Sonny Rollins og Art Farm-
ers.
Tríóið leikur nútíma bíbopp einsog það
gerðist best með léttum áhrifum frá impress-
jónisma og rokki án þess að hefðin sé rofin.
Ævintýralegir tónleikar sem öllum djass-
unnendum ætti að falla í geð.
Stefán fer á kostum
Sl. fimmtudagskvöld hélt Berklee-kandi-
datinn, Stefán S. Stefánsson, ásamt kvartetti
og tíumanna sveit, hljómleika í Norræna
húsinu. Þarna voru flutt níu verk eftir Stefán,
fjögur flutt af kvartett skipuðum: Stefáni á
tenórsaxafón, Birni Thoroddsen á gítar,
Skúla Sverrissyni á rafbassa og Steingrími
Óla Sigurðarsyni á trommur. Fimm flutt af
tentett: Stefán á barýton og sópransaxafóna
auk flautu, Þorleifur Gíslason á tenórsaxa-
fón, Vilhjálmur Guðjónsson á altósaxafón,
Sveinn Birgisson og Ásgeir Steingrímsson á
trompeta, Sigurður Þorbergsson á básúnu,
Reynir Sigurðsson á víbrafón, Björn Thors á
gítar, Árni Scheving á rafbassa og Steingrím-
ur Óli á trommur.
Kvartettinn lék skemmtilega — Stefán
sömbuglaður með svalan tón og Bjössi Thor
æ öruggari einleikari — og var orðinn ágæt-
lega heitur í Norrænum menningar-mambó
þegar hlé var gert á tónléikunum.
Eftir hlé lék tentettinn og satt að segja er
þetta einhver besti samblástur er ég hef
heyrt í íslenskum djassi. Þar skiptust á fjör-
legir ópusar og rómantískir og báru merki
hins hefðbundna svala stíls. Þó frumleikinn
sæti ekki í hásæti var handverkið gott og hér
er kominn maður sem gæti skrifað fyrir og
stjórnað útvarpshljómsveit með glæsibrag
— það væri sorglegt ef Stefán fengi ekki
verkefni við hæfi.
Norræna húsið var troðfullt og ég er viss-
um að þeir voru ófáir er misstu af tónleikun-
um. Þetta var gleðistund og skora ég á
Stefán að endurtaka tónleikana!
Trió John Scofield:
Steve Swallow,
Adam Nussbaum
og John Scofield
— myndin er tekin
á tónleikum I
Múnchen.
HELGARPÓSTURINN 19