Helgarpósturinn - 27.06.1985, Blaðsíða 9

Umrædda fundi á liðnum vetri
sátu fulltrúar frá Ferðamálaráði, lög-
reglu, Félagi leiðsögumanna, Um-
ferðarráði, Vegagerðinni, Slysa-
varnafélaginu, Hjálparsveit skáta,
Almannavörnum, Útlendingaeftirlit-
inu og fleirum. Aðilar voru á einu
máli um að eftirlit þyrfti að bæta,
viðvaranir að auka og efla aila
fræðslu um ferðalög á hálendinu.
Fæstar þær hugmyndir sem fram
komu hafa komist svo langt að ráðu-
neyti hafi einasta verið beðin um
fjárveitingar til þeirra „og enginn gaf
sig fram sem sjá ætti um viðvaranir
á fjöllum uppi,“ eins og Birgir Þorgils-
son ferðamálastjóri orðaði það í
samtali við HP.
Byrgjum brunninn
þegar. . .
Síðastliðið sumar urðu þrjú hörm-
ungarslys á fjöllum uppi með stuttu
millibili. Þann 9. ágúst varð þýsk
kona fyrir grjóthruni í hlíðum
Herðubreiðar og lést af áverkum
sem hún hlaut. Degi síðar fórust þrír
japanskir jarðfræðingar þegar þeir
reyndu að komast á bíl sínum yfir
Rjúpnabrekkukvísl á Gæsavatnaleið.
Fjórða daginn drukknaði svo skosk-
ur ferðamaður í Skógá en unnusta
hans komst við illan leik yfir ána.
Tvö seinni slysin eru rakin til van-
þekkingar erlendra ferðamanna á ís-
lenskum jökulám og þess að engar
merkingar vara ferðamenn við þar
sem vegir eða gönguleiðir liggja um
óbrúuð jökulföll. Slysið í hlíðum
Herðubreiðar varð þegar ókunnur,
erlendur fararstjóri sendi hóp sinn til
uppgöngu á fjallið á hættulegum
stað. Ferðaskrifstofan sem hér á í
hlut, Natur und reisen, hefur nú fyrir-
mæli um það að leggja ekki í ferðir
um ísland án þess að hlíta leiðsögn
innlendra leiðsögumanna.
Eftir að slysið varð í Rjúpna-
brekkukvísl, kostaði Ferðamálaráð
merkingu við ána og veru eftirlits-
manna á svæðinu það sem eftir lifði
sumars. Nú líður aftur að opnun fjall-
vega og nær fullvíst er talið að vatns-
föll Vatnajökuls hafi fyrir löngu
grandað þeim skiltum sem þarnu
voru í fyrra. Engin ákvörðun hefur
verið tekin um viðvaranir eða gæslu
á svæðinu í sumar og Ferðamálaráð
telur það ekki, lögum samkvæmt, í
sínum verkahring að verja sínu fé,
sem er mjög af skornum skammti, til
gæslu eða viðvarana. 1986 er fyrir-
huguð brúargerð við Rjúpnabrekku-
kvísl, en til þess tíma treysta yfirvöld
á guð og lukkuna að ekki verði þar
fleiri slys.
Löpreglan hélt að Ferða-
málaróð hefði. . .
Þeir aðilar sem HP ræddi við voru
á einu máli um að skilti eða viðvar-
anir á hættuslóðum dygðu skammt.
Meinlaus árspræna á hálendinu gæti
á einu augnabliki orðið að stórfljóti
og enginn vegur væri að reikna út
hvar hætta væri á ferðum. Banaslys
varð fyrir nokkrum árum þegar er-
lendur ferðamaður féll fram af brú-
arhandriði, svo dæmi sé tekið.
Aukið eftirlit var einn sá þáttur
sem mjög var ræddur á fundinum í
vetur. Kom þar meðal annars fram sú
tillaga að vegalögreglan hefði á sín-
um snærum fjórhjóladrifsbíla í stað
fólksbíla sem við lýði eru í dag. Gætu
þá þeir 6 bílar, sem lögreglan hefur á
ferðinni um allt land, þrætt fjallvegi
þegar þurfa þykir.
Oskar Ólafsson yfirlögregluþjónn,
sem sat þessa fundi, sagði að verk-
efni þetta hefði strandað á fjárveit-
ingu, en hann taldi að Ferðamálaráð
hefði ætlað að leita eftir fjárveitingu
til þessa hjá yfirvöldum. Birgir Þor-
gilsson kvað það fjarri að Ferðamála-
ráð gæti farið fram á fjárveitingu til
þessa. Stefán Hirst, skrifstofustjóri
lögreglustjóra, kannaðist ekki við
það erindi að kaupa skyldi fjórhjóla-
drifna bíla fyrir vegalögregluna og
kvaðst ekki vita hvort vilji væri til
þess hjá embættinu.
í samtali við HP benti Óskar Ólafs-
son yfirlögregluþjónn á að framtíð-
arsýn í þessum efnum væri að lög-
reglan hefði á sínum snærum þyrlu
með lækni innanborðs sem til taks
væri hvenær sem á þyrfti að halda.
Mætti þá elta uppi ökufanta á fjöllum
uppi og koma til hjálpar þegar slys
bæri að höndum.
Fyrst entpinn annar
gerði nertt. . .
Annar þáttur til varnaðar og
öryggis sem ræddur var á títtnefnd-
um fundum var fræðsla meðal er-
lendra ferðamanna um aðstæður á
fjöllum uppi. Til þessara funda er
rakin útgáfa á bæklingi sem kemur
út í vikunni á vegum Ferðamálaráðs.
Þar er að finna hagnýtar varnaðar-
upplýsingar fyrir þá sem hyggja á há-
lendisferðir, og verður honum dreift
í bílaleigum, til farþega Norröna og á
Keflavíkurflugvelli.
í samtali vð Birgi Þorgilsson ferða-
málastjóra kom fram að útgáfa sem
þessi er alls ekki lögum samkvæmt í
verkahring Ferðamálaráðs, en þar
sem sýnt var að enginn annar myndi
ráðast í verkefni af þessu tagi, gerði
Ferðamálaráð það.
Setja lög til þess
að afnema þau. . .
Frá 1976 hafa verið í gildi lög sem
kveða á um það að ferðamálaráði
beri að fá í sinn hlut 10% af veltu Frí-
hafnarinnar á Keflavíkurflugvelli. Til
þess að þessi ráðstöfun minnkaði
ekki tekjur ríkissjóðs var strax 1976
hækkað verð á áfengi og tóbaki í Frí-
höfninni eins og til þurfti. Ári síðar,
og öll árin síðan, hefur Alþingi svo
afnumið þennan lögbundna tekju-
stofn Ferðamálaráðs á hverju vori
við setningu lánsfjárlaga. Niðurstað-
an af þessum lagasetningum hefur
því orðið sú að ríkissjóður hefur auk-
ið tekjur sínar frá því sem áður var,
um þá upphæð sem annars var ætl-
uð Ferðamálaráði, með nýjum álög-
um á ferðamenn.
Utan þessa tekjustofns, sem í ár
hefði skilað Ferðamálaráði rúmum
20 milljónum króna, ef lögum væri
fylgt, ætlar ríkissjóður Ferðamála-
ráði ákveðna upphæð á fjárlögum. í
ár er sú upphæð 8,5 milljónir. Ferð-
amálaráð hefur svo samið við ríkis-
sjóð um að fá einhverja upphæð til
viðbótar, og er þá miðað við ákveðið
hlutfall af tekjum Fríhafnarinnar.
Ferðamálaráð gerir sína fjárhags-
áætlun í samræmi við lögbundna
tekjustofna, og sker síðan niður þeg-
ar lögin hafa verið afnumin með
ákvæðum Iánsfjárlaga. Helstu póstar
Ferðamálaráðs eru landkynning, þar
á meðal rekstur skrifstofu í New York
og Hamborg,og aðstoð við uppbygg-
ingu tjaldstæða og annarrar ferða-
mannaþjónustu víðs vegar um land-
ið.
Á pappírnum er svo til önnur
stofnun sem lýtur yfirstjórn Ferða-
málaráðs og heitir Ferðamálasjóður.
Lögum samkvæmt á sá sjóður að fá
í árlegt framlag um 8,5 milljónir
króna, en með lánsfjárlögum er
ákveðið að skera það framlag niður
í 0 krónur í ár, eins og undanfarin ár.
Aftur á móti er fjármálaráðherra
veitt heimildarákvæði til þess að
veita 5 milljónum til sjóðsins til þess
að greiða skuld Hótel ísafjarðar við
sjóðinn. Ferðamálasjóði er annars
ætlað að veita lán til uppbyggingar
ferðamannaþjónustu í landinu.
Birgir Þorgilsson kvaðst vonast til
að baráttunni um fríhafnarpening-
ana væri senn lokið, með því að Al-
þingi hefði nú samþykkt ný iög um
Ferðamálaráð þar sem gert er ráð
fyrirað Fríhöfnin borgi ráðinu þessa
peninga beint á mánaðarfresti.
Væntanlega ganga þau lög í gildi 1.
október og koma til góða fyrir næstu
ferðamannavertíð. Sömuleiðis er í
þeim reiknað með að tekjur Ferða-
málasjóðs verði 12 milljóna framlag
úr ríkissjóði á ári hverju.
0.02% af gjaldeyris-
tekjum. . .
Þegar saman eru tekin útgjöld rík-
issjóðs 1985 til þess að halda hér
uppi sómasamlegri ferðamanna-
þjónustu, kemur út tala á bilinu frá
20 og allt að 40 milljónum, allt eftir
því hvernig tekst að kría út fé um-
fram lögbundnar fjárveitingar fjár-
laga og lánsfjárlaga. Gjaldeyristekjur
þjóðarbúsins af erlendum ferða-
mönnum eru aftur á móti taldar vera
um 2,5 milljarðar. Ef með er talin
eyðsla íslendinga sjálfra í ferðalög
innanlands, er ekki talið fjarri lagi að
heildarveltan nemi um 3,5 milljörð-
um.
„Ég er sannfærður um að óbeinar
tekjur ríkissjóðs af ferðamannaiðn-
aði eru meiri en nokkur gerir sér
grein fyrir,“ sagði Birgir Þorgilsson
ferðamálastjóri. „En það sem er al-
varlegast í þessu er að það er hörð
samkeppni, og fer harðnandi, um
ferðafólk og það er ekki eins og út-
lendingar bíði í biðröðum eftir að
komast til Islands."
Meðal tekjuliða ríkissjóðs af ferða-
mannaþjónustu er söluskattur af öllu
sem ferðamenn kaupa, olíuskattur,
sérleyfisgjöld, skattur af allri þjón-
ustu og tekjur Pósts og síma. Þess ut-
an koma svo tekjur Fríhafnarinnar
og flugvallarskattur, en sú skattlagn-
ing ein nægir til þeirrar fjárveitingar
sem ríkissjóður skiiar þessum gest-
um til baka með þjónustu Ferða-
málaráðs. Heildartekjurnar nema án
nokkurs efa hundruðum milljóna.
Þrisvar sinnur dýrara
en Mosel. . .
Skattlagning sem engu skilar til
baka er svo einn þáttur í því að ferða-
mannaþjónusta hér á landi er dýrari
en víðast hvar í nágrannalöndum
okkar. Sem dæmi má nefna að hér á
landi kostar hótelgisting úti á landi í
Eddu hóteli eða sambærilegum gisti-
stað í einkarekstri frá 1000 til 1600
kr. ef innifalinn er morgunverður.
í þýska Moseidalnum kostar sama
þjónusta í jafngóðum og í mörgum
tilfellum betri hótelum 350 til 550
krónur. íslendingur sem hyggur á
hálfsmánaðar hótelferð í sumarleyf-
inu getur í mörgum tilfellum sloppið
með sama kostnað í flug út fyrir
landsteinana og flakk erlendis eins
og ferðalag heima.
Siðgæði hins opinbera sem skatt-
leggur gesti landsins en skilar engu
til baka, endurspeglast svo í viðskipt-
um einkageirans þar sem þekkist að
rukka erlenda gesti um hærra gjald
en íslendinga, eins og vikið er að hér
á síðunni.
Auðvitað er ódýrara
fyrír íslendinga
Valgerður Bjarnadóttir, forstöðumaöur hótela Flugleiða: Þetta eru bara viöskipti.
„Og þú ert íslendingur, þannig
að þú ert náttúrlega á öðru verði,
— fyrir þig eru það 1890 en 2730
fyrir kunningja þinn,“ sagði af-
greiðslustúlka í herbergjabókun
Flugleiða þegar blaðamaður HP
pantaði þar tvö einstaklingsher-
bergi, annað fyrir sjálfan sig en
hitt fyrir erlendan gest. Það sama
var uppi á teningnum á Esju og
Hótel Borg; íslendingar ganga
sjálfkrafa að afslætti sem býðst er-
lendum ferðamönnum, að upp-
fylltum ákveðnum skilyrðum.
„íslendingar myndu ekkert
gista hjá okkur fyrir 2700 krónur.
Ef við getum fengið þá inn fyrir
1890, þá bjóðum við það náttúr-
lega. Og ef við getum fengið inn
útlending fyrir 50% meira, þá ger-
um við það. Þetta eru viðskipti,"
sagði Valgerður Bjarnadóttir,
forstöðumaður hótela Flugleiða.
Valgerður sagði ennfremur að
75% gesta hótelsins fengju í raun
gistinguna á því sama verði og fs-
lendingum býðst, því að allskyns
afsláttur væri veittur á gistingu
fyrir erlenda ferðamenn. Þeir sem
borguðu fullt gjald, væru fyrst og
fremst menn í viðskiptaerindum,
og það væri raunar svo um allan
heim, að þeir borguðu meira en
aðrir, enda sættu þeir sig ekki við
neina pakkaþjónustu sem setti
ferðamanninum ákveðin skilyrði.
— Ef við getum
boðið utlend-
ingum gisting-
una á 50%
hærra verði þá
gerum við það,
segir Vaigerður
Biarnadáttir hjá
Fiugieiðum.
— Ef venjulegur ferðamaður
kemur hinsvegar á hótelid og
biður um gistingu og hefur
engan pakkaafsiátt upp á að
hlaupa, þá rukkið þið hann um
2730 krónur?
„Já, það er rétt, nema hann
kvarti, þá erum við tilbúin til
samninga. Það er hugsanlegt að
hann kvarti, en væntanlega veit
hann ekkert um þetta."
— Og þið gerið út á það að
hann viti ekkert um þetta en
bendið honum ekki á að leita
eftir samningum?
„Já, auðvitað gerum við það. Þú
getur keypt gistingu á hóteli í út-
löndum og borgað fullt gjald, en
það er enginn að segja þér þar að
ef þú hefðir keypt gistinguna hjá
einhverri ferðaskrifstofu, þá hefð-
irðu getað fengið hana á lægra
verði," sagði Valgerður Bjarna-
dóttir.
Aðspurð kvaðst Valgerður ekki
sammála þeirri skilgreiningu að
hér væri verið að bjóða Islend-
ingum lægra verð vegna þess að
þeir væru fátækari. Eðlilega væri
markaðinum skipt upp í hópa og
staðreyndin væri sú að langflestir
útlendingar nytu sömu kjara og ís-
lendingar. Upphaflega hefði af-
sláttur sem þessi fylgt flugfargjöld-
um í innanlandsflugi en síðan
hefði verið ákveðið að bjóða þeim
sem ekki fljúga til Reykjavíkur
sama afslátt, svo að allir lands-
menn gætu setið við sama borð.
„Þetta er til háborinnar skamm-
ar, — og ég hef verið talsmaður
þess að þetta sé afnumið, en þarna
sérðu undirtektirnar," sagði Skúli
Þorvaldsson, formaður Sam-
bands Hótel- og veitingahúsaeig-
enda og hótelstjóri á Holti. „Á
hvaða forsendum er hægt að
bjóða þeim sem er að koma inn í
landið með gjaldeyri og er
kannski fastur viðskiptavinur
hótelsins hærra verð heldur en Is-
iendingi, sem kemur kannski einu
sinni.
Birgir Þorgilsson ferðamála-
stjóri tók í sama streng. „Eins og
það heitir á vondu máli þá er þetta
hreinn „skandall". Hóteleigandi
getur eins tekið upp á því að hafa
sérstakt verð fyrir svarta og annað
fyrir hvíta."
Gísli G. ísleifsson, lögfræðing-
ur Verðlagsstofnunar, kvaðst í
samtali við HP ekki álíta að hér
væri um lögbrot að ræða. Hann
taldi of langt gengið að tala um
mannréttindabrot í þessu sam-
bandi og að ákvæði verðlagslaga
um góða vipskiptahætti næðu ekki
til þessa.
HELGARPÓSTURINN 9