Helgarpósturinn - 09.01.1986, Blaðsíða 23

Berðu á mér
þá mun ég
berja á þér
Hitt leikhúsið frumsýnir
söngleikinn Rauðhóla-Ransí
Alveg á nœstunni (vonandi 17.
jan.) mun Hitt teikhúsid frumsýna
afar nýstárlegan söngleik, sem hef-
ur hlotið nafnið Rauðhóla-Ransí í
þýðingu Megasar. Verkið, sem á
frummálinu ber heitið Trafford-
Tanzie, er skrifað afbreska leikrita-
höfundinum Claire Luckham. Upp-
haflega var hún beðin um að skrifa
leikrit fyrir leikhús eitt í London,
leikrit um konur sem hœgt vœri að
flétta inn í breska jafnréttisbaráttu.
Fyrstu gerð verksins lauk hún við
1976; tveimur árum síðar var það
fullbúið í þeirri gerð sem það hefur
síðan verið sýnt í, en það var 1981
að það sló í gegn í Bretlandi. Síðan
hefur það verið sýnt víða um heim,
alls staðar við stormandi lukku.
Verkið fjallar um stelpu sem alin
er upp í fátækrahverfi og þýðandinn
hefur í þessu tilfelli hugsað sér að
hún hafi alist upp í sumarbústað í
Rauðhólunum... Það „slum" er að
vísu löngu liðið undir lok og margir
sem áreiðanlega ekki kveikja á
rauðu perunni. En þýðandanum var
vandi á höndum í okkar íslenska
„velmegunarþjóðfélagi". Það hefði
t.d. engan veginn gengið að kalla
aðalsöguhetjuna Breiðholts-
Brynju. . .
En hvað er svona nýstárlegt við
verkið? Jú, það er allt sett upp innan
glímuhrings og á því sviði eiga sér
stað til skiptis venjuleg samtöl,
söngvar, dansar og síðast en ekki
síst slagsmál. Verkið segir sögu
Rauðhóla-Ransíar alit frá því að hún
fæðist og þar til að hún gerir upp
málin við kærastann sinn í lokin.
Glímur lífs hennar eiga sér stað inn-
an hringsins. Fyrst þarf hún að tak-
ast á við foreldra sína, einkum móð-
ur, þar sem að þau vildu að hún
hefði fæðst strákur. Þá eru það glím-
urnar við vinkonuna, skólasálfræð-
inginn og fleiri andstæðinga — og
kærastann að lokum.
Hann er glímukappi og persónu-
legar aðstæður Ransíar verða til
þess að hún ákveður að læra box.
Hún er hvort sem er búin að læra öll
brögð lífsins, lögmál frumskógarins,
og ákveður að best sé að fullnuma
sig í glímunni svo að hún geti betur
barið á öðrum í stað þess að láta
stöðugt berja á sér.
Æfingar hófust fyrir tveimur
mánuðum undir leikstjórn Páls B.
Baldvinssonar, en í þessu stykki
dugir engin venjuleg leikstjórn —
leikararnir þurfa að læra glímu til að
geta valdið hlutverkunum. Þeir hafa
því bæði verið í stífri líkamsrækt
undir leiðsögn Sóleyjar Jóhanns-
dóttur, sem jafnframt semur dans-
Guðjón Redersen bítur Eddu Heiðrúnu Backman í nefið í uppfærslu Hins leikhússins.
ana í sýningunni, og síðan voru
fengnir hingað til lands breskir feðg-
ar, Brian Vete og Cliff Twemlow, til
að kenna þeim sjálfa glímuna, en
þeir eru m.a. „stuntmen" að atvinnu
sem e.t.v. mætti íslenska sem
glæfragosa. Það eru svona fýrar
sem taka að sér glæfraleg hlutverk
í kvikmyndum eins og að stökkva út
um glugga í tíu hæða logandi húsi.
í aðalhlutverkunum eru Edda
Heiðrún Backman sem leikur titil-
hlutverkið, Edda Björgvinsdóttir
sem leikur móður hennar, Andri
Örn Clausen leikur dómarann,
Guðjón Pedersen kærastann og
Kristín Kristjónsdóttir vinkonuna.
Kolbrún Halldórsdóttir er aðstoðar-
leikstjóri en lærir þar að auki öll
kvenhlutverkin ef ske kynni að ein-
hverri þeirra skriplaði á fjölbragða-
skötunni. Auk þess syngur hún í
sýningunni. Dóra Einars sér um
búningana og Jakob Magnússon út-
setur tónlistina sem mestmegnis eru
gamlir slagarar í irónískum búningi.
„Það hefur verið æðislega gaman
að vinna þessa sýningu," sagði Kol-
brún í spjalli við HP, ,,að fá tækifæri
til að vinna leikrit þar sem maður
þarf að taka sjálfan sig í gegn frá
grunni. Við þurfum að læra „wrestl-
ing“ til að geta leikið glímukappa."
Hún upplýsti okkur um að Bjarni
Felixson hefði lagt til að „wrestling“
yrði þýtt hér með orðinu fangbrögð
en ekki fjölbragðaglíma sem er önn-
ur og hörkulegri útgáfa á glímu. At-
vinnuglíma væri eins konar leikur
þar sem „keppendurnir" væru bún-
ir að ákveða fyrirfram hvers konar
brögð þeir hefðu í tafli, en fjöl-
bragðaglíman væri hörkulegri. Fólk
tæki þátt í henni til að láta berja sig
í spað. Fangbrögðin aftur á móti
ganga út á að kunna að gefa og taka
á móti.
Leikararnir hafa náttúrulega
stælst reiðinnar býsn frá því að
„líkams- og górilluræktin", eins og
þeir kalla hana, hófst. ,,í dag lyftum
við stelpurnar meiru en strákarnir
gerðu í upphafi," sagði Kolbrún
stolt. „Nú erum við sterkari en með-
al karlmenn!" Edda Heiðrún Back-
man kvaðst í upphafi æfingatímans
hafa verið lurkum lamin og fundist
þetta hálf asnalegt, en nú svifi hún
um bæinn sterk og stælt. Hún sagð-
ist mjög ánægð með þjálfunina,
mikið jafnvægi hefði verið í henni,
þ.á m. sérstakur matarkúr.
Hvað segja þær um boðskap
verksins?
„Ég heid að glíma höfundar við
formið hafi borið boðskapinn ofur-
liði,“ segir Kolbrún. „En litli heilinn
veit samt alltaf innst inni að Ransí
átti að fæðast strákur.
Formið er afskaplega gróft og
skemmtilegt. Þarna er hvatalífið
gjarnan látið ráða. Þetta fólk fram-
kvæmir það sem flestir láta sér
nægja að hugsa um."
-JS
JAZZ
Coltrane og Garner — sársauki og gleði
Skífan heldur áfram að flytja inn Pabló skíf-
ur, RCA og Savoy og með þessu áframhaldi
verður búðin við Borgartún brátt Mekka
djassgeggjaranna. Að sjálfsögðu var Basie
ofarlega á Pablolistanum og meðal titla sum-
ir er aldrei hafa sést hér áður svosem The
Gifted Ones og Live in Japan. Ella Fitzgerald
er með honum á Classy Pair og svo var að
koma skífa með henni sem tekin var upp í
Ronnie Scott klúbbnum 1974: Ella in
London. Það er mikið stuð á þeirri skífu í lög-
um einsog Sweet Georgia Brown, The Man I
Love og Lemondrops. Tommy Flanagan, Joe
Pass, Keeter Betts og Bobby Durham skipa
undirleikarasveitina. Svo eru nokkrar Peter-
son skífur og þar af eini splunkuný: Good
Life. Peterson er í bland við klarinettumeist-
arann Buddy DeFranco á OP Meets BDF og
trompetjöfurinn Freddie Hubbard Face to
Face. Oscar leikur líka á píanóið á skffu Söru
Vaughan, sem nefnd hefur verið hin guð-
dómlega, How Long Has This Been Going
On? Þar er gömlu lögunum gefið nýtt líf —•
líka því sem Lionel Hampton sagðist hafa
samið fyrir íslendinga á sínum tíma: Mid-
night Sun. Síðasta skífa blúsbeljarans Big Joe
Turners er komin: Patcha, Patcha All Night
Long þarsem Jimmy Witherspoon syngur
með honum. Þessi skífa var tekin upp í apríl
1985, nokkrum mánuðum fyrir dauða hans.
Norman Granz á Pablo og áður átti hann
Verve. Þegar hann seldi Verve ætlaði hann
að setjast í helgan stein og huga að mál-
verkasöfnun sinni og sjá um tónleikahald
nokkurra helstu listamanna sinna ss. Count
Basie og Ellu Fitzgerald, en raunin varð önn-
ur. Hann gat ekki haldið sig frá hljómplötu-
útgáfunni og stofnaði Pablo sem hann skírði
í höfuð uppáhaldsmálara síns, Picasso. Út-
gáfa Pablo hefur fyrst og fremst verið svíng
og bopp, en á stundum hefur Norman brugð-
ið útaf vananum einsog útgáfur hans á tónlist
John Coltranes sanna. Skífurnar eru fjórar:
Afro Blue Impressions, The Paris Concert,
The Europian Tour og Bye Bye Blackbird.
Allar eru þær hljóðritaðar á Evróputónleika-
ferðum Coltrane kvartettsins 1962 og 1963.
The Europian Tour (Pablo Live 2308-222) er
sögð frá tónleikaför Coltranes um Evrópu
1982, en er að öllum líkindum tekin upp í
Stokkhólmi 22. október 1963. í það minnsta
má finna útgáfur sem eru á þessari skífu á
Affinity og Byg skífum frá þeim tónleikum.
Upptökur eru þó miklu betri á Pablóskífunni
og blúsinn frægi Mr. P.C. er þar heill og tekur
upp aðra hliðina — þetta er ein kraftmesta
útgáfa Coltranes á blússtefinu sínu vinsæla,
en það heyrist ekki ósjaldan í túlkun ís-
lenskra. Önnur verk á skífunni eru styttri.
Ópus Billie Eckstiens: I Want To Talk About
You, sem Coltrane hljóðritaði fyrst með Red
Garíand tríóinu 1958, Naima, sem fyrst
heyrðist á plasti á plötunni Live at Birdland.
Þar var líka fyrsta útgáfan af I Want To Talk
About You, með einleikskaflanum langa og
fræga. Sú skífa var hljóðrituð mánuði eftir að
Coltrane kom úr þessari Evrópuför og að
mörgu leyti var hann ferskari í Stokkhólmi
þetta októberkvöld en á Birdland — hlust-
endur trúlega líka.
Þessi skífa er upplögð fyrir þá sem ekki
eiga mikið af Coltrane kvartettinum með
McCoy Tyner, Jimmy Garrison og Elvin
Jones — og enginn þarf að hræðast abstrakt-
ið. Hér eru blúsar og fagrar bailöður í faðm-
lögum. Coltraneistar verða að sjálfsögðu að
eignast plötuna.
Það komu líka nckkrar Garner skifur í Skíf-
una m.a. Close Up In Swing og That’s My
Kick (RCA NL 89433). Sú skífa er mjög merki-
leg á ferli meistarapíanistans. Þar sleppir
hann tríóleiknum og bætir við gítari og
bongótrommu við bassann og settið. Milt
Hinton leikur allstaðar á bassann og færari
rýþmaleikari finnst trauðla og á flestum
verkanna er Jose Mangual á bongótromm-
um, en samstarf þeirra Garners var mjög ná-
ið á síðari árum meistarans. Það er einsog
þessi breyting á hrynsveitinni hleypi nýju lífi
í Amadeus sveiflunnar og skífan er einhver
sú besta er hann sendi frá sér. Sex ópusanna
eru frumsamdir — uppsveifla, fönk, róman-
tík og samba heyrast þar og svo eru fimm
standardar. Blue Moon og Autumn Leaves,
sem Garner hefur spilað þúsund sinnum
hljóma sem nýir og hallærissöngvarnir: The
Shadow of Your Smile og More öðlast nýja
vídd — svo er mögnuð túlkun á aríu
Gershwins úr Porgy And Bess: It Ain't Neces-
sarily So. Það var aðeins einn Garner okkur
sendur af máttarvöldunum. Hann er horfinn
af þessari lífstjörnu en verk hans ekki.
Hvorki var hann skáld sorgar né sútar heldur
gleði og hamingju og meðan ég hlustaði á
That’s My Kick fór ég fljótt að brosa —
Garner fær mann líka stundum til að gráta,
en það eru gleðitár. Mættu fleiri hans líkar
fæðast — listamenn lífs og hamingju.
HELGARPÓSTURINN 23