Helgarpósturinn - 09.01.1986, Blaðsíða 29

LÁRA V. JÚLI'USDÓTTIR
LÖGFRÆÐINGUR
„GAT TÆPAST TALAÐ UM
ÞAÐ ÓGRÁTANDI."
„Ég man enn eftir því þegar for-
eldrar mínir skildu, en þá var ég
fimm ára gömul og næstyngst af
fjórum systkinum. Þetta var auðvit-
að áfall fyrir okkur og hafði ein-
hvers konar lamandi áhrif. Þetta
kallaði síðan fram í manni ábyrgðar-
tilfinningu, því maður uard að
standa sig. Fyrst á eftir varð maður
óskaplega þægur, eða það finnst
mér að minnsta kosti í minningunni
þó allir segi núna að ég hafi verið
óþekkur krakki. Það er kannski af
því að systkini mín voru aldeilis sér-
lega þæg og góð.
Það hefur haft gífurleg áhrif á mig
að vera skilnaðarbarn og hefur
vissulega mótað afstöðu manns
til hjónabands og barneigna. Ég tel
að fólk í skilnaðarhugleiðingum eigi
að leita í auknum mæli sérfræðiráð-
gjafar svo hægt sé að undirbúa börn-
in betur undir það áfall sem skilnað-
ur er þeim og hugsanlega að koma
í veg fyrir ótímabærar skyndi-
ákvarðanir. Skilnaður foreldra
minna var slíkt stórmál fyrir mig til-
finningalega að ég gat tæpast talað
um það ógrátandi fyrr en um tví-
tugt. Það var litið á mann sem eitt-
hvert viðundur í skólanum sem
barn, því þá var ekki jafnalgengt og
nú að vera skilnaðarbarn. Maður
þurfti að vera að útskýra þetta fyrir
bekkjarsystkinum sínum, sem sum
hver vissu varla hvað það þýddi að
foreldrar manns væru ekki í hjóna-
bandi. Annað hvort herðir slík
reynsla börn, eða brýtur þau niður.
Þau áhrif, sem skilnaður hefur á
börn, eru vafalítið afar misjöfn eftir
aðstæðum hverju sinni. Oft er ekk-
ert annað hægt að gera en slíta
hjónabandinu og þegar börnin hafa
orðið vitni að miklum átökum hljóta
viðbrögðin að verða önnur en hjá
mér, þar sem ekkert slíkt hafði átt
sér stað. Nú eru tímarnir líka breytt-
ir vegna þess hve skilnuðum hefur
fjölgað í seinni tíð og viðhorf fólks
gagnvart skilnaði allt önnur en voru
1956.“
ILUUGI JÖKULSSON
BLAÐAMAÐUR
„FRÁLEITT AÐ KENNA
UM SKILNAÐI FOR-
ELDRA SINNA."
„Ótrúlega margir af sterkustu
skákmönnum heims nú á seinni ár-
um eru börn einstæðra foreldra.
Fischer, Spasskí, Korchnoi og
Kasparov ólust allir upp hjá mæðr-
um sínum einum. Sumir myndu
freistast til þess að túlka þetta á
þann veg að börn, sem alin eru upp
hjá öðru foreldrinu eingöngu, leggi
harðar að sér við að sanna tilveru-
rétt sinn en önnur börn. (Hvað er þá
betra en að reyna að máta andstæð-
inginn?) Ég held ekki að þetta sé
rétt.
Auðvitað hafði það samt áhrif á
mig að vera barn aðskildra foreldra.
Mamma gerðist formaður í Félagi
einstæðra foreldra og þá þurfti að
fara að sleikja frímerki á fundarboð,
brjóta saman jólakort, pakka inn
lukkupökkum á barnaskemmtanir
og sendast út um borg og bý með
skilaboð og skýrslur. Allt tók þetta
óratíma sem ég hefði miklu heldur
viljað verja í að lesa. Ég get hins
vegar ekki sagt að skilnaður for-
eldra minna hafi valdið því að mér
væri strítt í skólanum, ég fengi
martraðir allar götur síðan eða liði
sálarkvalir. Mér var strítt af því ég
var næstum dvergvaxinn fram eftir
öllum aldri og hét Illugi í þokkabót.
Martraðir verða ekki umflúnar og
það er fráleitt að kenna skilnaði for-
eldra sinna um slíkt.
Þetta hljómar sjálfsagt eins og ein-
tómir stælar eða óþarfa léttúð, því
sagt er að fjöldi barna taki skilnað
afar nærri sér og hann valdi þeim
vanda, sem síðar þarf að glíma við.
Þá það — allt er þetta mikill harmur.
Mér þykir hins vegar vont að sleikja
frímerki, en ég hefði ekki haft neitt
á móti því að verða heimsmeistari í
skák.“
SIGRÚN EDDA BJÖRNSDÓTTIR
LEIKKONA
/#EG ÁKVAÐ AÐ MÉR
ÆTTIAÐ FINNAST ÞET7A
ERFITT."
„Ég var tíu ára gömul, þegar
pabbi og mamma skildu. Þetta var
skýrt mjög rækilega fyrir mér áður
en pabbi fór og þess vegna varð
þetta aldrei neitt sérstakt áfall fyrir
mig. Ég man að ég var í sveit þegar
hann fór, en hann flutti þá til Banda-
ríkjanna. Hann hringdi og talaði við
mig um þetta, en hann hafði þar að
auki setið hjá mér eina kvöldstund
og sagt mér frá öllu saman, svo
þetta kom mér ekkert mikið á óvart.
Hins vegar hafði ég aldrei heyrt for-
eldra mína rífast eða neitt í þá veru
og losnaði því alveg við það álag,
sem því fylgir.
Bæði pabbi og mamma giftu sig
síðan aftur þegar ég var 13 ára. Það
skeði meira að segja sitt hvorn dag-
inn. Þá ákvað ég að mér œtti að
finnast það erfitt! Það er alltaf verið
að tala um að þetta sé svo óhemju-
lega erfitt, en ég held að þetta hafi
aldrei verið neitt gífurlegt vanda-
mál fyrir mig, því þau voru svo góð
við mig — hvort í sínu lagi. Mér leið
ekki síður vel með þeim eftir á en
fyrir skilnaðinn og hefði t.d. alls
ekki kært mig um að þau héldu
hjónabandinu áfram sem einhverj-
um greiða við mig. Mér fannst hins
vegar í kringum ungiingsárin að
þessi reynsla ætti að vera mér erfið,
en það var meira vegna þess að
maður var að leita eftir einhverri
slíkri dramatík. Þetta var notað sem
útskýring á eigin óhamingju, þegar
maður átti erfiðu árin sín.
Ég get ekki sagt að það hafi orðið
mér einhver lærdómur að vera
skilnaðarbarn. Það er nú einu sinni
svo að maður verður sjálfur að reka
sig á og verða sér út um eigin lífs-
reynslu, á þessu sviði sem öðrum."
STEENJOHANNSSON
SÖLUSTJÓRI
„PABBIREYNDIAÐ
KAUPA MIG."
„Pabbi minn er danskur og þau
mamma skildu nú þegar ég var
mjög ungur, svo ég man ekkert eftir
þeim atburði sem slíkum. Mamma
flutti hins vegar með mig heim til ís-
lands og þó ég eignaðist seinna
stjúpa, hugsaði ég mikið um þennan
pabba sem ég ætti úti í Danmörku
og iangaði óhemjulega mikið til að
hitta hann. Þetta setti því svo sann-
arlega svip á uppvöxtinn. Klassískt
dæmi um rómantíkina í kringum
hinn óþekkta föður!
Ég byrjaði fyrir alvöru að leita að
pabba mínum þegar ég hafði ákveð-
ið að fara á heimsmeistaramótið í
handknattleik 1978 og vissi að leið-
in myndi liggja um Danmörku.
Mamma hafði alltaf reynt að koma í
veg fyrir að ég leitaði hann uppi, því
hún vissi að hann gat kyrrsett mig
úti á meðan ég hafði ekki náð 16 ára
aldri. Mín eina von til þess að finna
„gamla manninn" var fólgin í að-
stoð frænku minnar í Kaupmanna-
höfn og fyrir hennar tilstilli hittumst
við síðan heima hjá henni, þó það
væri næstum fyrir tilviljun. Pabbi
var þá búsettur í Thailandi, en hafði
einmitt komið heim til að halda þar
upp á fimmtugsafmælið sitt.
Þetta urðu miklir fagnaðarfundir
og strax fyrsta daginn fór hann að
ausa í mig peningum — kaupa mig.
í gegnum öll okkar samskipti var
hann sífellt að kaupa sér velvild
mína, sem ég held að sé ekkert ein-
stakt fyrir hann. Þetta er örugglega
gryfja, sem margir lenda í, sem ekki
hafa forræði yfir börnum sínum.
Mig hafði langað til að hitta pabba
alla mína ævi og til að byrja með var
þetta eins og hreint ævintýri. Ég
hafði aldrei haft jafnmikil fjárráð og
svo lýsti hápunkturinn sér i því að
hann bauð mér að koma til Thai-
lands. Þetta er löng og flókin saga,
sem minnir einna helst á spennu-
sögu, því faðir minn reyndist vera
vafasöm persóna í vafasamri at-
vinnugrein og ég átti að endingu
fótum fjör að launa. Það má því eig-
inlega segja að draumurinn hafi
brotlent allharkalega. Þegar maður
kemst á unglingsárin virðist pabb-
inn í útlöndum hins vegar sveipaður
ævintýrahulu og það getur enginn
komið vitinu fyrir mann eftir að
maður tekur það í sig að leita upp-
runans. Ég er hins vegar og verð
alltaf mömmustrákur!"
FLOSI ÓLAFSSON
LEIKARI
„ÞÓni ÞETTA ALVEG
EÐLILEGT."
„Ég man nú ekki eftir því þegar
foreldrar mínir skildu, því ég var
aðeins fjögurra ára gamall þegar
það átti sér stað. Við mamma bjugg-
um eftir þetta hjá ömmu minni á
Vesturgötunni, en pabbi bjó í Lækj-
argötu svo það var ekki langt að
fara, ef ég vildi finna hann. Ég ólst
upp undir handarjaðri móðurömmu
minnar og ég minnist ekki annars
en mér hafi bara þótt þetta alveg
eðlilegt. Foreldrar mínir voru líka
samtaka um að láta mér finnast
þetta eðlilegur gangur mála. Skiln-
aðir voru hins vegar miklu fátíðari
á þessum tíma en nú er og þurfti
talsverðan kjark til.
Þegar ég var orðinn eldri, spurði
ég mömmu hvernig stæði á því að
þau hefðu skilið á þeim tíma þegar
slíkt var nær einstætt. Ég man ekki
annað en hún gæfi mér þær skýr-
ingar, sem mér þóttu eðlilegar. Það
er auðvitað fremur einfalt að láta
fjögurra ára barni finnast eðlilegt að
foreldrar þess búi sitt í hvoru lagi, en
ég man að þegar pabbi giftist aftur,
fjórum árum síðar, reyndi ég að fá
hann ofan af því. Við sátum niðri í
Lækjargötu og ég spurði hann hvort
hann gæti ekki bara tekið saman
við mömmu aftur. Honum tókst hins
vegar með lagni að sýna mér ein-
hvern veginn fram á að sá flötur
fyndist ekki á málinu.
Það var mikil gæfa fyrir mig að al-
ast upp hjá henni ömmu minni og á
sumrin var ég síðan uppi í Borgar-
firði hjá föðurafa mínum, Sigurði á
Oddsstöðum og Vigdísi konunni
hans. Á báðum stöðum var ég í af-
skaplega góðu atlæti.
Mamma giftist ekki aftur fyrr en
ég var orðinn sextán ára.“
eftir Jónínu Leósdóttur myndir Jim Smart
HELGARPÓSTURINN 29