Helgarpósturinn - 04.09.1986, Side 15

öllum sem þjást af þessum kvilla, og
töluvert um að fólk deyi af þessum
völdum eða fylgikvillum sjúkdóms-
ins. Þeir sem hrjóta á góðkynja hátt,
þurfa hins vegar ekki að óttast en
ættu að fara í megrun ef þeir vilja
sofa á hljóðlátari hátt.“
KONUR ÞJÁST OFTAR AF
SVEFNLEYSI EN KARLAR
— Mig setur hljóda, þuí þótt hrot-
ur séu hvimleiðar grunaði mig ekki
að þœr gœtu verið svona hœttuleg-
ar. Helgi bœtir því enda vid að hrot-
urséu langt í frá nokkurt gamanmál
og beri ekki að hafa í flimtingum
frekar en aðra sjúkdóma. En hvað
um svefnleysi, spyr ég, hvað veldur
því einkum?
„Svefnleysi er mjög flókið fyrir-
bæri,“ segir Helgi ábúðarfullur.
„Annaðhvort er það tímabundið
ástand eða eitthvað sem sjúklingur-
inn hefur alla tíð búið við. Það flokk-
ast innbyrðis í síðvöku, árvöku eða
óværð og orsakirnar ekki bara sál-
rænar heldur líka líkamlegar.
Óværð má í flestum tilvikum rekja
til líkamlegra sjúkdóma. Sumir
vakna upp til að fá sér að borða og
gamlir karlar verða oft að fara fram
úr til að pissa. Gigtarsjúklingar fá oft
óþægindi í fætur og fara því fram úr
rúmi til að ganga svolítið um. Vakta-
vinna og ferðalög rugla innri
klukku mannsins og valda ásamt
sálrænni spennu árvöku og síð-
vöku. Spennan stafar oft af því að
fólk þarf næsta dag að gera eitthvað
sem hefur mikla þýðingu fyrir sjálfs-
virðinguna, taka próf, halda ræðu
og þvíumlíkt. Þótt sjálfsvirðing sé
körlum afar mikilvæg, þjást konur
oftar af svefnleysi en þeir og það
kann að vera að hlutverkaskipting
kynjanna og tvöfalt vinnuálag hafi
þar einhver áhrif. Hver tegund
svefnleysis krefst mismunandi með-
ferðar og svefnlyf eru aðeins bráða-
birgðalausn, þótt þau megi nota til
að komast yfir erfiðasta hjallann.
Þau hætta að virka ef þau eru notuð
of lengi, eru flest vanabindandi og
auka því vandann oft um allan
helming. Og svefnlyf minnka bæði
djúpsvefn og draumsvefn sem færa
okkur líkamlega og andlega endur-
næringu. Djúpsvefn leysir líka ýmis
hormón úr læðingi, t.d. vaxtar-
hormón. Börn sem hafa of stóra
hálskirtla og þjást af kæfisvefni og
ná ekki djúpum svefni hætta t.d. að
vaxa en er kirtlarnir eru fjarlægðir
taka þau mikinn vaxtarkipp."
VERÐUR EKKI SVEFNSAMT
VIÐ RANNSÓKNAR-
STÖRFIN
— Hvernig er með sjálfan þig,
áttu ekki stundum erfitt með að
sofna á kvöldin þegar þú ert svona
meðvitaður um svefnstig og svefn-
venjur?
Hann hlaer. „Fyrir nokkrum árum
átti ég í erfiðleikum með að sofa í
svolítinn tíma, en þá hjálpaði þekk-
ingin mér mikið. Eg vissi að það er
ekki hættulegt að missa niður svefn.
Sumir verða mjög hræddir þegar
svona stendur á og halda að þeir
deyi eða verði jafnvel geðveikir.
Ekkert bendir til að fólk verði geð-
veikt af svefnleysi þótt sumir geð-
sjúkdómar eins og oflæti haldist í
skefjum ef fólk fær nægan svefn.
Langvarandi svefnleysi fylgir oftast
bara þreyta og taugaveiklunarein-
kenni en margir sem búa við svefn-
erfiðleika alla ævi búa við ágæta
heilsu. Oft heldur fólk því fram að
það sofi ekki en sefur þó. Sumir
sofna bara fyrsta og annars stigs
svefni og finnst það vera enginn
svefn."
— En er til fólk sem vakir og vinn-
ur allan sólarhringinn og getur ekki
sofið, líkt og maður hefur stundum
lesið í slúðurdálkum blaðanna?
„Nei, slíkar manneskjur eru ekki
til. Allir sem rannsakaðir hafa verið
í heiminum sofa eitthvað en stund-
um í svo stuttan tíma að enginn tek-
ur eftir því. Heildarsvefntími á sólar-
hring verður þó mikill og fáir sofa
minna en 5 klukkustundir."
Mig tekur að syfja mjög af öllu
þessu tali um svefn og bókstaflega
þrái að fleygja mér einhvers staðar
út af. Spyr Helga svona í lokin hvort
hann sofi aldrei við rannsóknar-
störfin.
Hann hlær. „Nei, þá fyrst verð ég
spenntur því þá er mest gaman.“
90 ÁRA
1986 - 1987
ÁSKRIFTARKORT
Höfundar: Guðrún Asmundsdóttir, J.L. Heiberg, Drachmann o.fl.
Tónlistarstjórn: Jóhann G. Jóhannsson.
Leikmynd og bún.: Guðrún Erla Geirsdóttir (GERLA).
Leikstjórn: Guðrún Ásmundsdóttir.
í tilefni 90 ára afmœlis Leikfélags Reykjavíkur hefur Guðrún Ás-
mundsdóttir samið leikverk um upphafsár félagsins. Meðal persóna
eru frumkvöðlar og fyrstu leikendur félagsins, svo sem frú Stefanía
Guðmundsdóttir, Kristján Þorgrímsson, Gunnþórunn Halldórsdóttir,
Indriði Einarsson o.fl. Flutt eru atriði og söngvar úr nokkrum fyrstu
verkefnanna, þar á meðal Alfhóli, Einu sinni var og söngleiknum
Ævintýri í Rósenborgargarði, sem var fyrsta viðfangsefni Leikfélags-
ins 1897.
Meðal leikenda: Gísli Halldórsson, Ragnheiður Elfa Arnardóttir,
Guðmundur Ólafsson, Bríet Héðinsdóttir, Guðmundur Pálsson,
Hanna María Karlsdóttir, Jakob Þór Einarsson, Guðbjörg Thorodd-
sen, Soffía Jakobsdóttir, Harald G. Haralds, Steindór Hjörleifsson,
Margrét Ólafsdóttir, Aðalsteinn Bergdal og Helgi Björnsson.
Frumsýnt 18. september.
AtiMXkM
nem
Höfundur: Athol Fugard.
Þýðandi: Arni Ibsen.
Leikmynd og búningar: Karl Aspelund.
Leikstjórn: Hallmar Sigurðsson.
Nýjasta leikrit eins þekktasta leikritahöfundar nútímans, Suður-
Afríkumannsins Athol Fugard. Þetta er í fyrsta skipti sem íslenskt
leikhúsfólk fœst við verk eftir hann en þau hafa verið sýnd víða um
heim á undanförnum árum.
Leikritið gerist í Suður-Afríku og segir frá roskinni konu, sem á
miðjum aldri missir mann sinn. ístað þess að leggja hendur í skaut,
tekur hún til við listsköpun. Hinar sérstœðu höggmyndir hennar reyn-
ast ógnun við vanahugsun og fordóma þorpsbúa, sem helst vilja
hrekja hana á brott.
Hrífandi leikrit um rétt manneskjunnar til sjálfstæðis.
Leikendur: Sigríður Hagalín, Guðrún S. Gísladóttir og Jón Sigur-
björnsson.
Frumsýnt í lok október 1986.
ÓátKVÁjjiilwrinn
Höfundur: Alan Ayckbourn.
Þýðandi: Karl Ágúst Úlfsson.
Leikstjóri: Þorsteinn Gunnarsson.
Nýjasti gamanleikur hins vinsœla breska leikritahöfundar Alan
Ayckbourn. Leikritið er margverðlaunað og hefur verið sýnt í tvö ár
samfellt í breska þjóðleikhúsinu, hlaut m.a. verðlaun breskra gagn-
rýnenda sem gamanleikrit ársins 1985.
Uppburðarlítill skrifstofumaður ákveður að taka þátt í sýningu
áhugaleikfélags á Betlaraóperunni. Fyrr en varir tekur vegur hans
að vaxa, bœði innan verkefnisins og utan. Hann verður hrókur alls
fagnaðar og kvenfólkið dregst að honum eins og mý að mykjuskán
eða öllu heldur eins og léttúðardrósirnar að bófanum Macheath í
Betlaraóperunni.
Bráðfyndinn gamanleikur — fléttaður söngvum — um ánœgjuna
af áhugaleikstarfi, ást, afbrýði og undirferli.
Meðal leikenda flestir helstu leikarar Leikfélagsins.
Frumsýning i marsbyrjun 1987.
Höfundur: Birgir Sigurðsson.
Tónlist: Gunnar Reynir Sveinsson.
Leikmynd og búningar: Þórunn S. Þorgrímsdóttir.
Leikstjórn: Stefán Baldursson.
Frumflutningur á nýju leikriti eftir Birgi Sigurðsson, sem með fyrri
verkum sínum hefur skipað sér í röð okkar fremstu leikskálda. Leik-
ritið gerist á heimili reykvískrar fjölskyldu á sjötta áratugnum. Ekkj-
an Lára hefur, þrátt fyrir fátœkt og basl, komið þrem börnum sínum
á legg. En dóttirin, Alda, er geðveik og synirnir tveir elda grátt silfur.
Elskhugi og sambýlismaður móðurinnar vekur reiði og afbrýðisemi
brœðranna ogþað eykur spennuna á heimilinu með afdrifaríkum af-
leiöingum. Nœrgöngult og áhrifamikið leikrit, án efa sterkasta verk
höfundar til þessa.
í hlutverkunum: Margrét Helga Jóhannsdóttir, Valdimar Örn
Flygenring, Sigurður Karlsson, Guðrún S. Gísladóttir, Sigríður Haga-
lín og Þröstur Leó Gunnarsson.
Frumsýning 11. janúar 1987 á 90 ára afmœli Leikfélagsins.
Askriftarkort gildir á þessar fjórar sýningar og kostar kr. 2.000. Þau er hægt að panta í síma 1 66 20 frá kl. 10
virka daga. Einnig er hægtað kaupa kort sfmleiðis með greiðslukortum. Miðasalan I lönó er opin kl. 14—20:30
sýningardaga, en kl. 14—19 aðra daga.
HELGARPÓSTURINN 15