Helgarpósturinn - 08.01.1987, Blaðsíða 15

manna, sem flestir hafa laun á bilinu 30—40 þús-
und á mánuði, að þeir fái enga launahækkun.
Ég veit ekki hvernig fólk tekur því. En það er út
af fyrir sig ekki við BSRB að sakast eða Póst-
mannafélag íslands. Það er búið að ákveða hlut-
ina annars staðar. Og þetta hlýtur að leiða til
þróttleysis og áhugaleysis meðal félagsmanna.
Samningar sem gerðir eru af nokkrum mönnum
á öðrum vettvangi hljóta að hafa lamandi áhrif
í þeim félögum sem í rauninni hafa ekkert um
kjör félagsmanna sinna að segja."
VALDIÐ LIGGUR
ANNARS STAÐAR
„Mér finnst að fólkið verði að átta sig á því
hvar valdið liggur. Og hverjir það eru sem fara
með þetta vald. Enda þótt menn tali um frjálsa
samninga á vinnumarkaði, þá er það yfirleitt
ríkisstjórn sem með einum eða öðrum hætti
ákveður kjörin. Og fólkið kýs jú almennt talað
yfir sig ríkisstjórnir og getur því haft mikil áhrif
á það hver samningsaðilinn verður. Það sama
má reyndar segja um forystumenn í verkalýðs-
hreyfingunni. I stórum dráttum má segja að fólk-
ið kjósi sér þar fulltrúa og ég sé enga aðra leið
en að skipta þessum fulltrúum fólksins út, ef
mönnum þykir þeir ekki standa sig og hafa hags-
muni sína að leiðarljósi. Þetta hlýtur að vera
leiðin sem mögulegt er að fara. Einstök stéttar-
félög ráða svo litlu. Það eru nokkrir kjörnir full-
trúar sem fara með valdið, og ef þeir fara illa
með það þá á að taka það af þeim. Vald fulltrú-
anna liggur hjá fólkinu. Þetta finnst mér menn
oft ekki hugsa um þegar þeir eru að gagnrýna
stjórnir einstakra stéttarfélaga. Menn átta sig
ekki á þvi hve valdlaus þau eru oft.“
Guðrún Þorbergsdóttir átti þess kost að ferð-
ast mikið á síðasta ári. Til staða sem fáir ferðast
til. Mexíkó, Kenya og Tanzaníu. Ég spurði Guð-
rúnu hvort þessi útsýn hefði breytt afstöðu
hennar til dægurmálanna hér á Islandi.
„Þegar ég kom heim þá fannst mér ísland
hreint, loftið tært og lífið dásamlegt. En vissu-
lega hefur þessi útsýn breytt afstöðu minni.
Vandamálin hér finnst mér stundum hjóm eitt í
samanburði við þann vanda sem ég kynntist á
þessum ferðum mínum. Og launaflokkabarátt-
an hér virkar oft eins og fásinna þegar hún er
mæld eftir mælistiku þess sem mörg þriðja
heims ríki eru að berjast við. Og þegar ég hugsa
til baka til veru minnar í Tanzaníu þá finnst mér
stundum að það sé ekki hægt að bera saman líf
og lífskjör fólksins þar og hér. Það er hyldýpi
sem skiíur að þessa tvo heima. Svo mikið, að ég
hef varla hugtök eða reynslu til að lýsa því.
Manni finnst þetta vera tveir heimar í bókstaf-
legri merkingu.
Eg var einmitt að hugsa um þetta þegar ég
skoðaði ráðstefnuhöllina í Nairobi þar sem
kvennaráðstefnaSameinuðu þjóðanna var hald-
in. Og ég spurði mig þeirrar spurningar: Hvað
eiga íslenskar konar og konur í sumum þriðja
heims löndum sameiginlegt? Og ég fékk ekkert
svar. Jafnvel spurningin er útí hött. Heimarnir
eru svo ólíkir.
Ég átti þess kost að fara töluvert um löndin,
bæði Kenya og Tanzaníu, og kynnast lífi fólksins
af eigin raun, eins og ferðamaður getur yfirleitt
kynnst þessum hlutum, og það sem mér er efst
í huga er hin nístandi fátækt sem ríkir í þessum
löndum. Fólk hefur hvorki í sig né á. Ég held við
skiljum þetta ekki, enda þótt við horfum uppá
það. Þess vegna tökum við kannski fyrst og
fremst eftir því sem hefur einhverja viðmiðun
við það sem við þekkjum."
MARKAÐUR MEÐ FATAVERSLUN
„Ég tók t.d. eftir því að arfleifð Breta hefur
ennþá nokkur áhrif í Kenya. Ég tók eftir börnun-
um, sem voru klædd í einhvers konar skólabún-
inga. Mismunandi eins og gengur. En eitt var
þeim öllum sameiginlegt. 011 voru þau í svörtum
skóm. Það var ekki óalgengt að sjá sex til sjö ára
gömul börn í svörtum skóm númer fjörutíu.
Skólabúningarnir hafa vafalaust skýlt sárustu
fátæktinni og skapað einhvers konar heildar-
blæ, en samt sem áður var þetta absúrd í mínum
augum. Ég hef aldrei séð eins nístandi fátækt.
Það voru markaðir í hverju þorpi. Og þarna sá
ég hvar aflóga fatnaður Vesturlandabúa hafnar.
Þetta voru fatadruslur frá 1967 eða ’68. Það var
út af fyrir sig ekki fataskortur, en fáránleikinn í
þessu var yfirþyrmandi. Af hverju gekk fólk ekki
í bómullarfatnaðinum sem það eitt sinn fram-
leiddi?"
Guðrún sagði að hún hefði einnig kynnst yfir-
stéttinni í þessum löndum. Þeir menn hafa tam-
ið sér vestræna hætti. Og líða ekki skort.
„Mér fannst ég stundum vera komin í kaupfé-
lag á íslandi fyrir fjörutíu árum. Vörurnar voru
þannig. Þarna ægði öllu saman. Nærfötum, lugt-
um og matvöru. Og fyrir innan búðarborðið
sátu Indverjarnir sem hafa með verslun að gera
þarna.
Og það eru nær engar samgöngur þarna. Ekk-
ert sjónvarp. Engin, eða takmörkuð, tengsl við
umheiminn. Blöðin voru nokkurra daga gömul.
Tíminn virtist standa í stað. Fátæktin svona mik-
il og glæpamennska á háu stigi. Fylgifiskur fá-
tæktarinnar. Það er varla hægt að lýsa þessu
ástandi."
ANNARS KONAR FÁTÆKT
„Og þegar maður kemur aftur heim til íslands,
þá undrast maður að hér skuli líka vera fátækt.
Að vísu annars konar fátækt, en fátækt samt.
Þarna er fátæktin svo yfirþyrmandi og baráttan
fyrir betri kjörum þjóðarinnar svo vonlítil, að
manni finnst fátæktin hér vera tæknilegt atriði.
Guðrún
Þorbergsdóttir,
bæjarrulltrúi,
framkvæmdastjóri
Póstmannafélags
íslands og versl-
unareigandi í
HP-viðtali
Við höfum allt til alis. Mikil verðmæti eru sköp-
uð í landinu og það eina sem vantar er að skipta
verðmætunum réttlátar. Hérna finnst mér þetta
vera spurning um vilja, en í þriðja heiminum er
þetta spurning um eitthvað allt annað. Eitthvað
miklu stærra, sem við oft hugsum ekki um, en
er okkur nátengt. Því enda þótt þessir heimar
séu tveir, þá lifum við öll undir sömu sólu.”
Og við spurðum um Mexíkó. Hvernig er
ástandið þar? Er Mexíkó frábrugðin Afríkulönd-
um?
„Það er mikil fátækt í Mexíkó, en hún er stað-
bundnari. Þar eru mikil þurrkasvæði og þar er
‘ríkjandi mikil fátækt. Þar er enn annar heimur.
Við setjum oft þriðja heiminn í sömu skúffu þeg-
ar við ræðum um þessi mál, en aðstæður er afar
mismunandi. Mexíkanar halda menningararf-
leifð sinni mjög á lofti og eru mjög meðvitaðir
um hana. Og reynar er það furðulegt, að há-
menning þeirra skuli hafa farið framhjá manni
að verulegu leyti. Þeir eiga sína pýramída og
hof. Þeir eiga sitt stolt. Ég tók sérstaklega eftir
því í Mexíkó að staða kvenna var sérstök í sum-
um héruðum. Þær réðu framleiðslunni að veru-
legu leyti. Þær seldu vörur sínar á markaði og
stjórnuðu greinilega miklu í fjölskyldunum.
Annars er Mexíkó margbrotnara land en t.d.
Tanzanía og erfiðara að átta sig á, en þar er
vissulega að finna sömu fátækt og í Afríkulönd-
um.“
Guðrún er byrjuð að prjóna. Nýtir tímann
greinilega vel. Og talið berst að Garn gallerí aft-
ur. „Ég er ánægð með það að hafa ráðist í þetta
ævintýri. Sjálfstæðismennirnir á Nesinu hafa
sumir boðið mig velkomna í hóp kaupmanna og
tek ég þvi brosandi. Tilgangurinn er að veita
fólki þjónustu. Kannski langar mig til þess að
aðrir vinni í höndunum eins og ég sjálf. Það er
eins og með pólitíkina. Ég fór í hana til að hafa
áhrif. Til þess einhvern tíma, að fá tækifæri til
þess að ráða, og láta gott af mér leiða. Til dæmis
með því að ná meirihluta og verða bæjarstjóri.
Menn hafa spurt mig hvort ég ætli mér að
græða á verslunarrekstrinum. En ég geri ekki
ráð fyrir að Garn gallerí skili mér miklum auði.
Stendur þó vonandi undir sér. Nú, ef það fer að
safnast að mér mikill hagnaður, þá verð ég að
velta því fyrir mér, hvort ég á að kaupa olíufélag
— eða annað stórfyrirtæki! Athafnamenn á Nes-
inu ku gera það. Að öllu gamni slepptu, þá von-
ast ég til að geta sameinað áhuga minn og þörf
fyrir að skapa eitthvað í þessum verslunar-
rekstri. Ef það tekst þá hef ég gert draum að
veruleika.”