Alþýðublaðið - 23.03.1939, Blaðsíða 1

RTTSTJÓRIí P. R. VALDEMARSSON
XX. ÁRGANGUB
ÚTGEFANDI: ALÞÝDUFLOKMRINM
FIMTUDAGINN 23. marz 1939.
69. TÖLUBLAÐ.
m i t j iiiiiiiiiiji

Qpinber tilkynning frá rikisstjórninni:
frl • . Ji ¥ •
iflCvTlllVIIQrlllllQV I?
IÍMl|iilfáIlllllÍl «
r
Islendingar veita engri erlendri pjé
sérleyfi til flugferða hér á landi.
Stauniag segir
meinlaga sína
«1 nazista.
K.HÖFN í gærkveldi. FÚ.
STAUNING ,- forsætisráð-
herra Danmerkur hefir
gefið út opinbera yfirlýsingu í
tilefni af framkomu danskra
nazístaleiðtoga undanfarna
d'aga. Segir hann svo í yfirlýs-
ingunni:
„Þessir menn haf a notað orð,
sem líta má á sem áskorun til
Þýzkalands um að leika Dan-
mÖrku á sama hátt og Þýzka-
land hefir nú gert við Tékkó-
slóvakíu. Ef nokkur danskur
þegn óskar að gera bandalag við
þessa menn, mun hann verða
skoðaður sem föðurlandssvikari
við þetta land. Danmörk óskar
ekki að blanda sér í málefni
annara þjóða, en væntir þess, að
önnur ríki láti málefni hennar
afskiptalaus." ,
^|3 ÍKISSTJÓRNIN sendi í dag út opinbera tilkynningu
J ¦¦• •» um viðræður þær, sem undanfarið hafa farið fram milli
hennar og hinna þýzku manna, er hingað komu, sem full-
trúar þýzka flugfélagsins, Luft-Hansa.
Er tilkynning ríkisstjórnarinnar á þessa leið:
„Umræður þær, sem farið
hafa fram, svo og umtal í
nokkrum blöðum út af komu
þýzkra manna til viðræðna um
hugsanlegt reglubundið flug
milli fslands og Þýzkalands
gefa ríkisstjórninni tilefni til
þess að skýra frá því. er hér
fer á eftir:
Fyrir rúmri viku síðan barst
ríkisstjórninni fregn frá þýzka
ræðismanninum hér um að
nefnd manna frá þýzka flugfé-
laginu „Deutsche Lufthansa"
myndi koma hingað til Reykja-
víkur þann 19. þ. m. (þ. e. með
„Dronning Alexandrine") til
þess að undirbúa reglubundnar
flugferðir milli íslands og
Þýzkalands á komandi sumri.
Var þess getið í bréfi þýzka
ræðismannsins, að í áformi
sínu styddist þýzka flugfélagið
við vilýrði, er gefin hafi verið
félaginu í sambandi við uppgjör
Flugfélags íslands h/f. árið
Koirænkpnlngarmótáöll-
nm Norðnrlðndum i snmar.
—~——*—_—.—._
Á fslandl verður fulltrúafundur
Morræna félagsins 11—18 Jdlf.
MIKIL STARFSEMI er á-
kvéðin hjá Norrænu fé-
lögunum á öllum Norðurlönd-
unum í sumar, eins og undan-
farin ár.
í Danmörku verður mót
skólanemenda, í Kaupmanna-
höfn 17-—21. maí. Gert er ráð
fyrir 100 nemendum frá hverju
landi og munu nemendurnir búa
hjá jafnöldrum sínum í Kaup-
mannahöfn meðan á mótinu
stendur. Fyrirkomulag mótsins
verður með sama hætti og
samskonar mót hafa verið áður.
Nemendunum verður sýndur
bærinn og helztu menningar-
stofnanir, boðið í leikhús og
haldnar skemmtisamkomur og
farnar styttri ferðir. Námskeið
fyrir starfsmenn í bókabúðum
verður í samstarfi við danska
Eóksalafélagið, á Hindsgavl 19.
til 25. júní. Aðaláherzla mun
þar verða lögð á að kynna þátt-
takendum hina yngri rithöfunda
á Norðurlöndum. í sambandi
við sagnfræðingamótið í Kaup-
mannahöfn efnir félagið til
móts fyrir sögukennara við
mentaskóla og kennaraskóla á
Norðurlöndum, á Hindsgavl 31.
júlí til 5. ágúst. Gert er ráð
fyrir ©inum fyrirlesara frá
hverju landi, er flytji fyrir-
lestra um sitt land auk nokk-
urra meira vísindalegra fyrir-
lestra. í sambndi við mótið er
gert ráð fyrir 3ja daga ferð um
Suður-Jótland, Sumardvöl fyrir
félagsmenn verður sem venja
er til 30. júlí.
f Noregi verður mót fyrir fé-
lagsmenn í Winge-hóteli í Gúð-
brandsdalnum 24. mars til 2.
apríl. Verzlunar- og banka-
mannamót verður í júní. Verð-
ur það með svipuðum hætti og
undanfarið. Verða fluttir fyrir-
lestrar um atvinnulíf landsins,
heimsótt ýms stærri fyrirtæki
og farið í ferðalög.
í Svíþjóð verður mót í Sig-
tuna fyrir háskólastúdenta er
lesa norrænu, svipað því móti,
sem hér var á Lugarvatni á veg-
um Norræna félagsins 1936. <—
Margir þekktustu vísindamenn
á þessu sviði flytja fyrirlestra á
mótinu, nokkrir þektir rithöf-
undar lesa upp, ferðir verða
farnar til ýmsra merkra staða
svo sem gömlu Uppsala og
Birka. Mótið verður frá 30. júlí
til 6. ágúst. Mótiðverður í Sigr
tunar Hummanistiska laroverk
binum nýja og glæsilega heima-
F*h. é II aíðu."
1931 um rétt því til handa til
að halda uppi flugferðum yfir
eða til íslands fram til 1. apríl
1940.
Við athugun ríkisstjórnarinn-
ar á málavöxtum þeim, er hér
koma til greina, varð það Ijóst,
að um misskilning væri að ræða
af hálfu „Deutsche Lufthansa"
um hvað fælist í þeim rétti, er
flugfélagið gæti gert tilkall til
samkvæmt fyrnefndu vilyrði.
Má nú telja það ljóst, að af
hálfu „Deutsche Lufthansa"
hefir verið talið, að annað er-
lent félag hefði lagalegan rétt
til að halda uppi flugferðum til
íslands, en þar eð ekki er um
neitt slíkt að ræða er brottu
fallinn sá grundvöllur, sem
þýzka flugfélagið studdi rétt
sinn á.
Var þýzka ræðísmanninum
tafarlaust eftir móttöku erindis
hans skýrt frá þessum málsat-
riðum. en eftir komu nefndar-
innar frá „Deutsche Lufthansa"
hefir þetta verið skýrt fyrir
nefndinni með viðræðum, sem
staðfestar hafa verið bréflega í
dag. Um leið var af ríkisstjórn-
arinnar hálfu skýrt frá því að
eins og sakir standa sé hún
staðráðin í því að veita ekki
neinu erlendu flugfélagi rétt til
að halda uppi flugferðum til ís-
lands og eru þar með niður
fallnar umræðurnar við full-
trúa hins þýzka félags.
Er það fyrst og fremst hin
mikla óvissa og uggur, er nú
ríkir í alþjóðamálum, sem hefir
ráðið þessari afstöðu ríkis-
stjórnarinnar og sá ásetningur
hennar að forðast það, að nokk-
ur aðstöðumunur sé hér á landi
imi möguleikann til reglubund-
ins flugs erlendra þjóða til fs-
lands. Þá er þess og vænst að
þess muni ekki verða ýkja langt
að bíða, að fslendingar geti
sjálfir átt þátt í því að halda
uppi slíku flugi og í því haft
nokkra forgöngu á sama hátt
og nú er orðið um aðrar sam-
göngur við útlönd.
Umræðurnar fóru mjög vin-
samlega fram."
>%á? ¦ '¦;'-'
Tékkneskir hermenn, sem nú hafa verið afvopnaðir
Lithauen fyrirhuguð sðmu
örlög og Tékkóslövakíu?
—,—„, , » ¦...........
Vaxandi óttl í Varsjá við fyrlrætlanir Hitlers.
-----------,—*------------_.
Memel f ormiega afhent f gærkvðlði
Frá fréttaritara Alþýðublaðsins. K.HÖFN í morgun.
"ly/f EMELHÉRAÐIÐ hefir nú formlega verið afhent
1~X Þjóðverjum. Var her Lithaua farinn þaðan fyrir kl.
8 í gærmorgun og óðu stormsveitir þýzku nazistanna uppi í
héraðinu allan daginn í gær, en f jöldi Lithaua og Gyðinga
flýði inn í Lithauen.
í nótt fór þýzkur her frá Austur-Prússlandi inn í Mem-
elhéraðið, eftir að gengið hafði verið frá samningum í Berlín
um afhendingu þess. En strax í gærkveldi kom Himmler,
yfirmaður Gestapo, þýzku leynilögreglunnar, með miklu lög
régluliði til Memel og byrjaði þegar í stað að táka and-
stæðinga nazista f asta, þar á meðal marga þekkta Lithaua.
Hitler kemur til Memel í dag á herskipinu „Deutsch-
land" frá Swinemúnde til þess að láta hylla sig á sigurhá-
tíð nazista í borginni.
Fyrirlestur Birger Bonðs
i kiBM.
í kvöld flytur norski skíða-
kappinn Birger Ruud fyrirlest-
ur í Nýja Bíó og sýnir skíða-
kvikmyndir^ og hefst fyrirlest-
urinn kl. 7.
Fulltrúar stjórnarhmar í Lit-
hauen fóru í flugvél til Berlín
í gær til þess að ganga frá
samningum við þýzku stjórn-
ina um afhendingu Memelhér-
aðsins og var þeim lokið í gær-
kveldi og þeir undirskrifaðir.
f samningunum er ákveðið,
að Memelhéraðið skuli tafar-
laust afhent Þýzkalandi, en Lit-
hauen fá fríhöfn í hinni sam-
nefndu hafnarborg til 99 ára.
Enn fremur er ákveðið, að
Þýzkaland og Lithauen skuli
gera með sér samning þess efn-
is, að ráðast ekki hvort á annað.
Innlimnn alls Lithanens
i onðfrbAnlnol ?
þýzki hálfhringurinn um Pól-
land þreng;jast ennþá meira og
hin Eystrasaltslondin, Lettland
og Eistland, vera ofurseld fyr-
irvaralausri þýzkri innrás á
hvaða augnabliki, sem væri.
Hafa í sambandi við þessi
mál háværar kröfur komið
fram í Varsjá um það, að pólska
stjórnin geri alt sem unt er til
þess að treysta samvinnu Pól-
lands við Frakkland, svo og öll
þau ríki, sem hafi sömu hags-
muna að gæta og það, eins og
Rúmeníu og Eystrasaltslóndin.
Enn fremur að hún neiti að við-
urkenna nokkrar frekari Ianda-
mærabreytingar í Mið- og Suð-
austur-Evrópu.
Það hefir verið upplýst í
sambandi við þessi mál, að
pólska stjórnin hefir enn ekki
viðurkent innlimun Tékkósló-
vakíu í Þýzkaland og yfirleitt
ekki svarað tilkynningu þýzku
stjórnarinnar um hana einu ein-
asta orði.
Utanríkismálaráðherra Pól-
verja, Beck, átti í gær langar
viðræður yið sendiherra Breta
og Rúmena í Varsjá.
Sameiginleg yfirlýsing
gegn yfirgangi Hitlersf
---------------¦¦ ? -------------------
Brezka stjórnin vill fá Sovét-Rússland
til að segja ákveðið um afstoðn sina.
Innlimun Memelhéraðsins í
Þýzkaland hefir vakið mikinn
ugg í Eystrasaltslöndunum og
sérstaklega á Póllandi. Stjórn-
málamenn þar óttast, þrátt fyr-
ir samninginn, sem gerður var
í Berlín í gærkveldi, að þýzka
stjórnin hafi í hyggju að fara
lengra, og að Lithauens bíði eft-
ir afhendingu Memelhéraðsins,
sömu örlög eins og Tékkóslóva-
kíu eftir afhendingu Súdeta-
héraðanna. En þar með myndi
LONDON í morgun.' FÚ.
"O REZKA stjórnin heldur á-
¦*-* fram að ræða við stjórnir
annara ríkja um sameiginlegar
ráðstafanir, ef Þýzkaland tæki
upp nýjar árásir. Chamberlain
og Halifax lávarður áttu hálfr-
ar annarar klukkustundar við-
ræðu við Bonnet utanríkismála-
ráðherra Frakka í gær. Vill
brezka stjórnin að gefin verði
út sameiginleg yfirlýsing um
afstöðu annara ríkja ef til frek-
ari árása kemur.
f fregn frá Moskva segir, að
rússneska stjórhin hafí fengið
frá brezku stjóruinni uppkast
að slfkri yfirlýsingu, en um af-
stöðu rússnesku stjórnarinnar
er ekkert Iátið uppi ennþá.
Yflrlýsing Samnel loare.
LONDON í gærkveldi. FO.
Sir SamuerHoare birtt yflr-
lýsingu í dag^i neðri málsstofu
brezka þingsins um Memelmálin.
1 svari við fyrirspurn sagðí
hann, að Bretland væri að sönnu
feitt þeirra ríkja, er undirritað
hefðu Memelsáttmálann og bæru
ábyrgð á honum, en um þá hlið
Frh. á A alðu.