Alþýðublaðið - 14.11.1939, Blaðsíða 1

RITSTJORI: F. R. VALDEMARSSON
ÚTGEFANDI: ALÞÝÐUFLOKKURINN
XX. ÁRGANGUR
ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓV. 1939.
266. TÖLUBLAÐ
ússar treysta á að Fienar poli ekki
augastríðið og byrðar ¥Ígbúnaðarins
<£& • JEr m.
péff samnlngaumleltanir virðlsf að fullu strandaðar.
Risavaxinn ísjaki úti fyrir norðausturströnd Norður-Ameríku.
Myndin er tekin frá ameríkska strandgæzluskipinu „Chelan".
etía írpflisarp stefnir ai pví a
eyiilegola verkalýishrej fíngnna.
— ¦»----------------------—
Ræða Sigurjöns Á. Ólafssonar viS ^tnræður um
frv. Bjarna Snæbjörnssonar í efri deild í gær
EG VEIT að ég tala
flTWl' Wlll-nrk Tt7fít«#K"Mrv»-f_
??¦" fyrir munn yfirgnæf
andi meirihluta verkalýðs-
hreyf ingarinnar, þegar ég
mótmæli þessu frumvarpi
sem algerlega óhafandi. Það
stefnir b«inlínis og óbeinlín-
is að því að eyðileggja verka
lýðshreyfinguna. Flutnings-
máður þess er forsvars-
máður atvinnurekendanna í
landinu, þeirra, sem verka-
lýðshreyfingin á alltaf og
hefir alltaf átt í baráttu við.
Það er því ekki að vænta
þess, að ráð komi frá honum,
sem hjálpi verkalýðshreyf-
ingunni, einnig fyrir þá sök,
að hann mælir ekki af þekk-
ingu á þessum málum."
Það var Sigurjón Á. Ólafs-
son, sem verið hefir formaður
eins stærsta verkalýðsfélags
landsins í yfir 20 ár, sem
mælti þessi orð á alþingi í gær,
þegar frumvarp Bjarna Snæ-
björnssonar um verkalýðsfé-
lögin var til framhalds 1. um-
ræðu. Hann mælti einnig nokk-
ur orð til Ólafs Thórs atvinnu-
málaráðherra vegna ummæla
ráðherrans á föstudag:
„Mér virtist atvinnumálaráð-
herra mæla af nokkrum þjósti,
tenda var í ræðu hans óviðeig-
andi tónn og þannig þýðir ekki
að tala til verkalýðshreyfingar-
innar í þessu landi. Atvinnu-
málaráðherra virtist gefa í
skyn, að þessu máli myndi
Sjálfstæðisflokkurinn halda til
streitu. Hann um það, en ég vil
minna á það, að þegar sam-
stjórnin var mynduð, sem allir
telja nú að nauðsynlegt hafi
v verið, var það álit allra flokka
jafnt, að hin stóru deilumál,
sem ekki væri hægt að fá sam-
k*mulag um, skyldu bíða. Hér
er stórt deilumál á ferðinni áð
því <er virðist og tilfinninga og
principmál fyrir mikla hreyf-
ingu í landinu, hagsmunasam-
tök vefkalýðsins. Ég vil minna
á þessa stáðreynd nú þegar við
þessa umræðu málsins.
Síðan rakti hann frumvarpið lið
fyxir Iið og sýndi fram á veilúr
þess. Hann viðurkenndi það, að
æskilegast væri að ekki væri
niema eitt VerkalýÖsiélaig í 'hverri
giein á hverjium stað. En um
pettá pýddi ekkert lögboð, enda
óframkvæmanlegt pndir mörgum
kringumstæðum. Hér eru starf-
andi fjögur skipstjóra>- bg stýri-
mannafélög. Stýrimienmrnir sfcift-
ast í pau eftir stærð skipanna og
par með réttindum sínum í stöð-
unum- Hér er um sömu starfs-
grein að ræða. Á að fyrirskipa
stýrimönnunum að vera í; sama
félaginu? Þannig er hægt að
nefna fleiri dæmi. Það er líka ö-
framkvæmanlegt að fyrirskipa
pað með lögum, að engir aðrir en
verfeamenn, sem stundi að stað-
aldri sömu vinnu, geti verið í
verfealýðísfélagi. Þetta pekkist
hvergi. Það er ekki hér á landi
og ekki erlendis. Ég tel, að bæði
hvað petta snertir og eins önnur
atriði frumvarpsins, pá tali flutn-
ingsmaður alls ekki fyrir munn
verkamamna almennt og heldur
ekki fyrir pá, sem hann kallar
„sjálfstæðisverkamienn". Um leið
og petta yrði gert, myndu ffölda-
miöiig félög verða svift forystu
sinni. Samlkvæmt pessu ætti að
reka Ólaf Friðriksson úr verka-
lýðsféliögum, sem hann hefir
skapað og stýrt að miklu leyti.
Ég veit, að erlendis er petta held-
ur ekki pannig. Ég get tekið
dæmi frá Danmörku og Noregi.
Stauning forsætisráðherra er enn
£ sínu fagfélagi, félagi tóbaks-
gitrðarmanna i Kaupmannahöfn,
Frá fréttaritara Aþýðublaðsins. KHÖFN í morgun.
SAMNINGAMENN FINNA fóru af stað heiraleiðís írá
Moskva í gærkveldi og munu koma til Helsingfors á
miðvikudaginn. í sambandi við það lýsti Erkko utanríkis-
málaráðherra Finna því yfir í gær, að finnska stjórnin liti
svo á, að öllum frekari samningaumleitunum væri að
minnsta kosti frestað um óákveðinn tínia.
Finnsku þingmönnunum mun í dag verða skýrt frá öllu
því, sem fram hefir komið við fundahöldin í Moskva.
í Helsingfors líta menn nú ekki vera yfirvofandi. Ætlun
svo á, að bein árás á Finn- Rússa sé sú, að halda áfram
land af hálfu Rússa muni „taugastríðinu" gegn Finn-
-? landi í þeirri von, að bæði
það og fjárhagslegir örðug-
leikar af völdum hins hern-
aðarlega viðbúnaðar muni
lama viðnámsþrek Finna og
knýja þá fyrr eða seinna til
að fallast á kröfur Rússa.
Herbúnaðurinh í FinUlandi
kostar 40 milljónir finnskra
marka á dag, og Rússar teru
þeirrar skoðunar, að Finnar fái
ekki risið undir slíkum tilkostn-
aði lengur en á að gizka éinn
mánuð.
Ákvörðunin um það, að
samningamenn Fihha í Moskva
skyldu halda héimleiðis, var
tekin á ráðuneytisfundi í Hel-
singförs um hádegi í gær, en þá
höfðu sámningámennirnir ný-
lega skýrt stjórninni frá því í
símtali, að þeir hefðu í fimm
daga ekki fengið neitt fundar-
boð frá Rússum,
Finnska stjórnin ákvað að
láta samningamennina ráða því
sjálfa, hvenær þeir færu af
stað, en þeir afréðu síðah að
fara strax í gærkveldi.
Almenningur á Finnlandi er
mjög ánægður yfir því, að
á Á. siðu.
og Nygaardsvold forsætisráð-
herra er enn í félagi pakkhúss-
verkamanna í Þrándheimi. Það
nær heldur ekki nokkurri átt, að
inieinn, sem samtö'kin hafa komið í
oplnberar stðður, skuii reknir úr
samtökunum um leið og pau hafa
komið peim pangað.
Hlutfallskiosningar pekkjast
hvergi i verkalýðsfélögum um
viða veröld, enda.er lýðræðinu
fullkomlega fullnægt með pví, að
meirihluti hvers félags stjörni
pvi. Auk pessa er pess gætt með
allsherjaratkvæðagreiðslunum, er
(Frh. á 4. síðu.)
Heflr brezknr tnndurspill-
ir nýiep sðkkt ppkn
skiplútifyrirVestfjðrðnm?
-----------------»
Skothvellir feeyrðwst víða og \ 1Jés
kastarar lýsta upp strðndina.
FREGNIR ganga um það
hér í bænum, aS sjóor-
usta hafi verið háð úti fyrir
Vestfjörðum síðastliðið sunnu-
dagskvöld og er talið, að brezk-
ur tundurspillir hafi sökt þýzku
skipi ut af Patreksfirði.
Alþýðublaðið átti í morgun
tal við sýslumanninn á Pat-
reksfirði, Jóhann Skaptason, og
sagði hann, að milli kl. 6—10
á sunnudagskvöldið hefðu sést
ljós frá ljóskastara skips, og
hefði það lýst upp sjóinn og
strendurnar og langt upp í
fjöll. Var líkást því, sem skip-
ið væri að taka mið.
Ennfremur sagði hann, að
hvellir hefðu heyrst frá Látrum
og Tálknafirði, en þeir heyrðust
ekki til Patreksfjarðar, því að
afiandsvindur var.
Menn, sem voru staddir uppi
í fjöllum töldu, að skipið eða
skipin, hefðu verið langt undan
landi.
Þá hafa lausafregnir borizt
um það, eins og áður er sagt,
að um klukkan 4 síðdegis á
sunnudag hafi ensku tundur-
spillir sökkt þýzku skipi útí f yr-
ir Patreksfirði.
Höfðu þá skipverjar á þýzka
Wvk. i á- síðu.
Þinghúsið í Helsingfors.
Danskir verkamenn eiga að
fá dírtiðina að fnlln bætta
með vissum isllibilnm.
'—------:—? —
Verðlagshækkuniii verður pá reiknuð
út og launin hækkuð í sama hlutfalli.
------------------» ---------
KALUNDBORG í gærkveldi. FÚ.
SAMNINGAR hafa nú tekizt milli atvinnurekendasambands-
ins danska og yfirstjórnar landssambands dönsku verka-
lýðsfélaganna um launasamninga fyrir komandi ár. Varð að lok-
um ofan á, að samið var um öll málin í einu, og eru þetta víð-
tækustu launa- og vinnukjarasamningar, sem nokkru sinni hafa
verið gerðir í Danmörku milli þessara tveggja aðila, því að þeir
taka til yfir 350 þúsunda verkamanna og atvinnurekenda í svo
að segja öllum iðnaðargreinum Danmerkur á sjó og landi. ,
Eftir að samningum var lokið
komu höfuðfulltrúar beggja
málsaðila fram í danska út-
varpinu og skýrðu það, sem
gerzt hafði. Fyrir landssamband
verkalýðsfélaganna mætti for-
maður þess Laurits Hansen, en
fyrir atvinnurekendasambandið
talajði Esper Eising formaður
þess. Sameiginlega skýrðu þeir
frá aðdraganda og gangi þess-
ara afarmikilsverðu samninga
og niðurstöðum, og bar þar
vitanlega ekkert á milli.
Laurits Hansen, formaður
landssambands verkalýðsfélag-
anna, sagði, að þessir samning-
ar, sem sjálfsagt og óhjákvæmi-
legt hefði verið að gera, þar
sem svo góð boð buðust, tækju
ekki algjörlega tillit til þeirrar
verðhækkunar, sem orðið hefði
og stöðugt væri að verða á
nauðsynjum verkamanna. En í
samningunum feldist sú stór-
kostlega réttarbót, að verð-
hækkunin yrði reiknuð út með
vissu millibili, og fengju verka-
menn þá laun sín hækkuð eftir
á í hlutfalli við það, sem dýr-
tíðin hefði vaxið.
Þtetta' þýddi það, að öðru
hvoru mundu jafnan koma
tímabil, sem hagur verkamanna
þrengdist frá því, sem hann
hefði áður verið, e'f dýrtíðin
færi vaxandi, en þessu yrði þó
kippt í lag með jöfhum milli-
bilum og slíkan rétt ?ettu ekki
nema fáir istarfsmenn þjóðar-
innar.
Bændurnir ættu hann ekki,
smáiðjurekendur ættu hann
ekki heldur.
í lok málsins sagði Laurits
Hansen, að sér væri það gleði
að geta skýrt frá því, að engir
samningar milli verkamanna og
atvinnurekenda hefðu verið
gerðir af betri skilningi og
meiri félagshug en einmitt
þessir, og væri gott að minnast
þess einmitt á þessum erfiðu
tímum.
Esper Eising, fulltrúi at-
vinnurekenda, talaði mjög á
sömu leið. Hann kveðst enga
dul vilja draga á skyldu at-
vinnurekenda fil þess að líta á
allar ástæður verkamanna og
erfiðleika þá, sem að þeim
steðjuðu. Þetta hefði atvinnu-
rekendasambandið einnig hvar^-
vetna viljað sýna í þessum
samningaumleitunum. En at-
vinnurekendur yrðu einnig
margs að gæta og hefðu við
marga örðugleika að stríða, sem
skapazt hefðu af styrjaldará-
standinu. Þeir yrðu að kaupa
hráefni með vaxandi verði og
yfir höfuð allt til atvinnurekst-
urs síns, en að sama skapi yrði
sala á afurðunum áhættusam-
ari og ótryggari.
Hann tók í sama streng og
Laurits Hansen um það, að það
Frk. á i. sföu.