Tíminn - 04.06.1964, Blaðsíða 8

Orgeltónleikar
SJALFSTÆÐIR orgeltónleik
ar erni nú orðnir heldur fátíðir,
miðað við það, að þeir voru
fastur, og ómissandi liður í
konsertlífi bæjarins hér áður
fyrr.
Pað tíðkast orðið allmikið,
að flétta 'orgel-einleik í ýmiss
konar flutning Mrkjutónlistar
og er það ágætt svo langt sem
það nær.
En þar eð „repertoine“ org-
elsins er óhemju yfirgripsmik
ið, er af nógu að taka fyrir þá
mörgu og upprennandi organ-
leikara, sem nú eru famir að
starfa við hinar ýmsu kirkjur
landsins.
Einn þeirra, Máni Sigurjóns
son hélt sjálfstæða tónleika í
Kristskirkju þann 29. maí s.l.
Hann hefur þegar tileinkaö
sér allsjálfstæða uppbyggingn
tónverkanna ásamt haldgóðri
tækni og notar af smekkvísi
hina margvíslegu teknisku
möguleika hljóðfærisins.
Á efnisskránni voru þrjár
stórar preludiur eftir Liibeck,
Bach og Buxtehude. í fyrsta
verkinu gætti nokkuð óstyrks
en í venki Buxtehudes fór org
anleikarinn mjög vel með efn
ið og var hin stranga fúga, sem
þó er „improviseruð“ án þess
að nokkuð slakni á formi mjög
vel túlkuð. Toccata og fuga í
d-moll eftir Bach, sem er stór-
brotið og mjög fagurt verk var
rismikið og vel af hendi leyst.
Sálmforleikur eftir Brahms,
ucn „Ó, höfuð dreyra drifið“
skar sig nokkuð úr öðrum verk
um þessara tónleika, þótt sjálf
ur Brahms stæði þar að.
Organleikari, sem situr ein-
angraður við hljóðfæri sitt í
kirkjunni, hefur notkkra sér
stöðu á við aðra listamenn. —
Lófatak eða önnur hylli nær
honum ekki. Andrúmsloftið i
kirkjunni hlýtur að verða mæli
kvarði á það sem fram fer og
í huganum er margur hlust-
andi þakklátur, góðum organ-
leikara að tónleikum loknum.
Máni Sigurjónsson flutti sitt
verkefni af vandvirkni, hæfni
og virðingu fyrir efni.
Unnur Arnórsdóttir.
laí-bók Almenna
MAÍ-BÓK Almenna bókafélagsins er MIÐ-AFRÍKA eftir Robert
Co'ughlan. Þýðandi er Jón Eyþórsson. — Þetta er níunda bókin í hin-
um vinsæla bókaflokki AB, Lönd og þjóðir. Ilöfundurinif er banda-
rískur blaðamaður og rithöfundur, nákunnugur Afríkulöndum.
Bókin fjallar um þau.lönd Afr-
íku, sem liggja í hitaheltinu, og
hafa frá förnu fari verið nefnd
Sólarlönd Afríku. Þar er rakin
saga þeirra þjóða, sem lönd þesú
byggja, og sasnskipti þeirra við
aðrar þjóðir, lýst menningu þeirra
og siðum. Gerð er grein fyrir ný-
lendukapphlaupi stórveldanna á
19. öld, sem leiddi til þess, að flest
ar Afríkuþjóðir misstu sjálfstæði
sitt. Loks er sagt frá sókn Aír-
íkumanna til sjálfstæðis á sei.i-
ustu árum.
CERDA RDOMSL OGUM MOTMÆL T
GREINARGERÐ FRÁ VERKFRÆÖINGAFÉIAGIÍSLANÐS
Stjórn Verkfræðingafélags ís-
lands .nótmælir harðlega þeim
lögum, sem Alþingi setti þann 13.
f.m., þar sem verkfræðingar, einir
allra stétta, eru
sviptir rétti til setningar gjald-
skrár fyrir störf sín,
sviptlr rétti til sameiginlegra
samninga um kjör sín,
sviptir rétti til persónulegra
ráðningarsamninga.
Gjaldskrálnr.
Hinn 1. maí 1962 tók gildi ný
gjaldskjrá fyrir verkfræðistörf, er
vandlega hafði verið undirbúin og
að formi til sniðin eftir nýjustu
gjaldsikrám verkfræðinga í ná-
grannalöndunum. Kom hún í stað
gjaldskrár frá 19. apríl 1955, sem
var að formi til um 30 ára gömul
og í flestu orðin úrelt.
Daginn eftir gaf ríkisstjórnin út
bráðabirgðalög, þar sem nýja
gjaldskráin var bönnuð en gjald-
skráin frá árinu 1955 sett í henn-
ar átaS Þessa aðgerð sína rök-
studdi ríkisstjórnin með því að
hin nýja gjaldskrá, sem er sölu-
verð verkfræðiþj ónustu atvinnu-
rekenda, raskaði launakerfi hins
opinbera, sem er allt annar og
óskyldur hlutur. Ríkisstjórnin
ruglaði þarna algerlega saman
verðlagi og launamálum, og því
voru bráðabirgðalögin fljótræðis-
verk og studd röngum rökum.
Þessi bráðabirgðallög voru stað-
est af Alþingi sem lög nr. 46 13.
ipríl 1963.
Hinn 17. ágúst 1963 setti ríkis-
stjórnin að nýju bráðabirgðalög
og nú „um lausn kjaradeilu verk-
iræðinga1. Þar var m.a. ákveðið,
ð gerðardómur skyldi setja gjald
krá fvrir verkfræðistörf.
f 2. gr. bráðabirgðalaganna
segir m.a.: „Við setningu gjald-
-krár fyrir verkfræðistörf, unnin
ákvæðisvinnu og tímavinnu, skal
böfð hliðsjón af gjaldskrá VFÍ
írá 19. apríl 1955 og reglum, er
gilt hafa um framkvæmd hennar“.
ÍJm þetta atriði er í forsendum
gerðardómsins komizt svo að orði-
„Dömurinn hefur eftir föngum
ynnt sér ákvæði gjaldskrárinnar
frá 1955 um þóknun fyrir ákvæðis
vinnu, svo og hliSstæð ákvæði í
rumvarpi að gjaldskrá VFÍ frá
1962. Við samanburð gjaldskránna
hefur komið í ljós, að gjaldskráin
rá 1955 er að sumu leyti orðinj
iviðunandi og ónothæf sem grund
öllur að ákvörðun þóknuhar. í
gjaldskrána vantar ákvæði um
ýmsar greinar verkfræði, sem nú
eru stundaðar. Auk þess eru á-
kvæði um skyldur verkfræðings
ei'gi ætíð sem fyllilegust. Af þess
um ástæðum hefur dómurinn á-
kveSið, að frumvarpið frá apríl
1962 skuli lagt til grundvallar v'ð
samningu nýrrar gjaldskrár“.
Gerðardómurinn tók síðan gjald
skrá VFÍ frá 1962 að mestu leyti
upp orðrétt og fór þannig þvert
gegn fyrirmælum laganna. Með
þessu kvað hann upp áfellisdóm
yfir braðabirgðalögunum fyrri,
sem voru staðfest af Alþingi 13.
apríl 1933, en gerðardómurinn
kvað upp sinn dóm 28. október
1963. .
Kjaradeila Stéttarfélags verk-
fræðinga.
Sumarið 1963 átti Stéttarfélag
verkfræðinga í löglegri vinnudeilu
við vinnuveitendur. Hinn 17. ágúst
þ. á. greip ríkisstjórnin inn í deil
una og gaf út bráðabirgðalög, þar
sem ákveðið var, að gerðardómur
skyídi m.a. ákveða kjör verkfræð
inga, sem starfa hjá öðrum en
ríkinu. Bráðabirgðalögin voru sett
í þann mund, sem kjarasamning-
ar voru að takast milli Stéttar-
vinna. Þar segir m.a. í 2. gr.:
„Gerðardómurinn skal við ákvörð
un mánaðarlauna, vinnutíma og
launa fyrir yfirvinnu hafa hliðsjón
af því, hver séu kjör verkfræS-
inga og annara sambærilegra
starfsmanna hjá ríkinu samkvæmt
launakerfi því, er gildir frá 1.
. júlí 1963“.
Þessi ákvæði stangast algerlega
á við eftirfarandi ákvæði í 20. gr.
laga um kjarasamninga opinberra
starfsmanna, þar sem segir:
„Kjaradómur skal við úrlausnir
sínar m a. hafa hliðsjón af kjörum
launþega, er vinna við sambærileg
störf hja öðrum en ríkinu1’.
Því hefur einnig verið marg-
sinnis lýst yfir af hálfu ríkisvalds
ins, að kjör opinberra starfsmanna
gætu ekki verið fordæmi að kjör-
um annarra stétta, sem ey augljó^t
og rétt sjónarmið.
Fráganguir laganna.
Frágangur hinna nýsettu laga
er með eindæmum. f 2. gr. þeirra
standa enn ákvæðin um, að við
.setningu gjaldskrár fyrir verk-
Ifræðistörf skuli höfg hliðsjón af
félags verkfræðinga og verkfræði
stofnana sbr. eftirfarandi ummæli
þeirra í skýrslu til gerðardómsins:
„Er sýnt var, að málinu þokaði
lítið til samningsáttar, og jafn-
framt, cr umboS samninganefnd
ar var útrunnið, var boðuð hinn
16.8. 1933 til fúndar allra verk-
fræðistolnana. Á fundi þessum var
kjörin ný samninganefnd, er hafði
rýmra urnboð en hinar fyrri. Um
boðið fól m.a: í sér að freista
skyldi samninga beint við S. V.,
ef hinir sameiginlégu samningar
bæru ekki árangur strax næstu
daga.
Nokkur breyting var gerð á
launaskala á þann veg, að mjög
líklegt væri, að S.V gæti sætt sig
við hann. Samninganefnd þessi
fékk aldrei tækifæri til að starfa,
þar eð bráðabirgðalögin varðandi
verkfræðingadeiluna voru sett
samdægurs".
Bráðabirgðalögin hindruðu því
kjarasamninga milli lögformlegra
samningsaðila.
í bráðabirgðalögunum eru á-|gjaldskrö VFÍ frá 19. apríl 1955,
kvæði, sem mæla fyrir um það, enda þótt geröardómurinn sé bú
hvernig . gerðadómurinn skuli inn að forkasta þeim sem ónothæf
Hvers vegna bara
ÞAÐ er mjög vel til fuidið
að minnast tuttugu ára afmæl-
is lýðveldisins með veglegri
listahátíð eins og gera á í vor
Á þessum orðum hefst leiðari
Alþýðublaðsins 23. maí s.l. —
Allir íslendingar munu hér á
einu máli. Þökk sé þeim, sem
hátíð þessari hafa í fram-
kvæmd hrundið!
Þrjár sýningar verða opnar
þann tíma, sem listahátíðin
stendur:
1. Bókasýning í Bogasal, sem
gefur yfirlit yfir íslenzka bóka
gerð á síðustu tuttugu árum.
2. Sýning á húsakynnun:
Byggingarþjónustunnar, Lauga-
vegi 26, sem ætlað er að sýna
þróun íbúðahúsabygginga hér
iendis á síðustu tuttugu árúm.
3. Myndlistasýning í Lista-
safni fslands á verkum, sem
sköpuð hafa verið á síðustu
fimm árum.
Megum vér fáfróðir menn fá
að vita HVERS VEGNA BARA
FIMM? Hvers vegna á mynd-
listasýning, sem á prenti hef-
ur verið nefnd „yfirgripsmikil
myndlistarsýning“ (Þjóðv. 22
5.), aðeins að grípa yfir fjórð
ung þess lýðveldistímabils, sen-
á að minnast?
Á virkilega að taka niður al
veggjum Listasafns fslands
verk margra manna, sem áttu
og eiga enn verulegan þátt i
menningarlegum rétti okkar
til þess lýðræðis, sem við nú
höfum notið í tuttugu ár?
Hvernig getur þáttur is
lenzkrar myndlistar í þessari
hátíð orðið veglegur, ef fyrstu
fimmtán ár tímabilsins, sem
verið er að minnast, eru dæmd
dauð og ómerk með þessu
móti?
Illt er að þurfa að taka nið
ur myndirnar í Listasafni fs
lands og svipta þannig erlenda
gesti hátíðarinnar tækifæri til
að kynnast þróun íslenzkrar
myndlistar. Ótrúlegt, að það
hafi verið eftir látið, nema i
trausti þess, að úr því tjóni
væri reynt að bæta með góðu
úrvali verka frá SÍÐUSTU
TUTTUGU ÁRUM.
Hinar sýningarnar tvær mið
ast að sjálfsögðu við þann
tíma. Hitt er ráðgáta, hvernig
svo sjálfsagt atriðl koinst fram
hjá dómgreind þeirra. sem fal
ið var að sjá um myndlistar-
sýninguna.
Enn má þó úr bæía me* þv*
að margfalda bessa fimm með
fjórum. Einfalt dæmi, sem -
leysa mætti með sóma. ef rétt
væri á haldið. Það er ven vor
að brnnesvnissiónarmið brevti
"Virí illu í verra. — Al.l.lR
VIT..TA. AT» T.TSTAMÁTÍnTN
VEKDT TVfTTJGTI LVDTt/TíDÍ
TSI.ANDS TIL V^GSKMDA^
Ú.R.
Bókin er 176 síður, myndir á
annað hundrað. Myndirnar eru
prentaðar á Ítalíu, en texti 1
prentsmiðjunni Odda. Bókband
annaðist Sveinabókbandið.
Þá er einnig komin út önnur út-
gáfa af FUGLABÓK AB, aukin og
endúrskoðuð af dr. Finni Guð-
mundssyni.
__ FUGLAR ÍSLANDS OG EVR-
ÓPU kom fyrst út sumarið 1932.
Vakti bókin geysimikla athygli
og seldist upp á skömmum tícna,
enda gerbreytti hún aðstöðu
þeirra mörgu íslendinga, sem á
huga hafa á fuglum og fuglalífi.
Hér kemur bók þessi i annarri út-
gáfu, endurskoðuð af dr. Finni
Guðmundssyni, auk þess seia
hann hefur samið nýjan kafla um
íslenzka varpfugla. Þessi nýja ut-
gáfa ætti því að verða íslenzkum
áhugamönnum um fugla til enn
meira gagns og ánægju en fyrsta
útgáfa hennar.
Bókin er 400 blaðsíður með rúm
lega 1200 myndum, þar af um 650
litmyndum, auk 380 útbreiðslu-
korta. Myndasíður eru prentaðar
í Englandi, en prentsmiðjan Oddi
prentaði bókina að öðru leyti. —
Sveinabókbandið annaðist bók-
band.
um og hafi lagt gjaldskrá VFI
frá 1962 til grundvallar dómi sín
um.
í 3. gr. laganna segir, að verk
föll í því skyni að knýja fram
skipan kjaramála, sem lög þessi
taka til, séu óheimil, „þar á meðal
framhald verkfalla Stéttarfélags
verkfræðinga, sem nú eru háð.“
Engin verkföll verkfræðinga eru
nú háð. Þeim lauk samkvæmt
valdboði 17. ágúst 1963.
Bráðabirgðalögin frá 17. ágúst
1963 voru sett til þess að leysa
kjaradeilu verkfræðinga, sem þá
stóð yfir, og gerðardómurinn lauk
sínu verki síðar á því ári. Eftir
það urðu almennar kaup- og verð
lagshækkanir um a.m.k. 15—20%
í stað þess að nema úr gildi þessi
lög, sem voru búin að þjóna til-
gangi sínum, hefur Alþingi nú
veitt þeim gildi fram í tímann til
ársloka 1965 án tilefnis og án
þess að nokkur rökstuðningur fyr
ir nauðsyn þess hafi verið færður
fram. .Með þessu hefur Alþingi
svipt verkfræðinga rétti til
setningar gjaldskrár fyrir verk-
fræðistörf, rétti til kjara-
samninga og rétti til persónulegra
ráðningarsamninga, því sérhvert
frávik frá dómsorði gerðardómsins
jafngildir broti á lögunum, og
varða brot sektum.
Hvert stefnir?
Á undanförnum árum hafa opin
berar stofnanir að óþörfu fengið
fjölda verkefna erlendum verk-
fræðingum í hendur til úrlausnar
bæði hér á landi og : heimalandi
þeirra. Fyrir þau hefur verið
greitt miklu meira fé en sam-
kvæmt bráðabirgðalögunum fyrri
og gerðardóminum. Með þessu hef
ur ríkisvaldið hindrað eðlilegan
viðgang íslenzkra verkfræðinga
og unnið gegn verkmenningu
landsmanna og að auki goldið fé
fýrir.
Af þessari lagasetningu verður
ekki annað ráðið en það, að ríkis
valdið telji íslenzka verkfræðinga
vera óæskilegt fólk. Það er raunar
Framhald á 13. sfðu.
8
TÍMINN, fimmtudaginn 4. iúnf 1964