Morgunblaðið - 20.08.1960, Page 13

‘UTGEFANDI: SAMBAND UNGRA SJÁLFSTÆÐLSMANNA RITSTJÖRJ: BJARNI BEINTEINSSON
Of margir stúdentar Ijúka
ekki háskólaprófi
Er tímabært að stofna deild i atvinnu-
fræðum við háskólann?
I VOR sem leiff voru 205 stúd-
entar brautskráöir frá þeim f jór-
um skólum hérlendis, sem rétt
hafa til að útskrifa stúdenta. —
Flestir þeirra hafa sennilega nú,
þegar sumri hallar, tekiff ákvörff
un um það, hvort þeir muni
hverfa aff háskólanámi í haust,
effa ekki, og ýmsir fara sjálfsagt
bráðiega' að taka ferðatöskurn-
ar tii handargagns og búast til
ferðar úr landi. Eftir rúman mán
uð munu svo þeir, sem ætla að
hefja nám í l.áskólanum her
heima, ganga á fund kennara
sinna. Ákvörðunin um það, hvað
gera skuli, þegar stúdentsprófi
er lokið, er oft erfiff og örlaga-
rík, og þessi mál eru vel þess
verð, að þeim sé gaumur gefinn
af öllum almenningi.
Því miður eru ekki tiltækar
skýrslur um það, hvað orðið
hefur af þeim, sem lokið hafa
stúdentsprófi hér á landi. Mér
hefur þótt ómaksins vert að
reyna að taka saman yfirlit um
einn stúdentahóp og hef valið
stúdenta frá Menntaskólanum í
Reykjavík, sem prófi luku fyri?
um það bil áratug. Svo langt er
nú liðið, síðan þessi hópur út-
skrifaðist, að vætanlega má sjá,
hve mikill hluti hans muni Ijúka
háskólaprófi. Hins vegar er ekki
um eldri árgang en svo að ræða,
að nokkurn veginn sömu viðhorf
blöstu við að stúdentsprófi
loknu þá og nú.
101 stúdent — 35 stúlkur.
Það ár, sem hér um ræðir, út-
skrifaðist 101 stúdent fná Mennta
skólum í Reykjavík. Stúlkurnar í
(þessum hópi voru 35. Eins og
aðstæður eru hér á landi, myndi
það gefa ranga mynd af því, sem
orðið hefur af hópnum, ef ekki
væri rætt um störf stúlknanna
sérstaklega og svo piltanna sér-
staklega.
Mér telst svo til, að af stúlk-
unum 35 hafi 5 lokið kandidats-
prófi frá Háskóla íslands (próf
í forsjallsvísindum er þá ekki
með talið), — ein í læknisfræð’,
ein í tannlækningum, ein í lög-
um og tvær í tungumálum. T>á
hefur ein stúlknanna lokið há-
skólaprófi erlendis , stjórnfræð-
um, og a.m.k. ein er við háskóla-
nám. Eftir eru þá 28 stúlkur. .Af
þeim hafa 4 lokið prófum í grein
um, sem kvenstúdentar stunda
allmikið, en ekki eru háskóla-
námsgreinar. Tvær þeirra tóku
kennarapróf, ein próf fyrir þá,
sem vilja vinna á rannsóknar-
stofum, og ein er hjúkrunarkona.
Af stúlkunum 35 eru 30 húsmæð-
ur, — sumar þeira vinna reynd-
ar einnig utan heimilis; þrjár af
þeim sjö, sem lokið hafa haskóia
prófi, stunda vinnu i sérgrein
sinni sem aðalstarf, og tvær
vinna skrifstofustörf.
Störf karlmanna.
Er þá röðin komin að þeirn 66
karlmönnum,. sem stúdentsprófi
luku þetta vor. Mér telst svo til,
að 22 hafi lokið kandidatsprófi
við Háskóla íslands, 14 stur.dað
nám og lokið prófi erlendis við
háskóla eða samsvarandi s róla
og 5 lokið prófi erlendis, eftir
að hafa stundað nám hér á landi
og síðan í öðru landi. Sú ti.hög-
un er í námi í verkfræði og lyfja
fræði. Alls hefur þá 41 af 66
lokið háskólaprófi. Flestir eru
þeir læknar eða 10, 5 eru lóg-
fræðingar — og aðrir hafa lagt
stund á listfræði, tónlist, guð-
fræði, tannlækningar tungumál
og bókmenntir ,eðlisfiæð' og
skyldar greinar, jarðfræði, trygg
ingafræði húsagerðarlist og fisk
iðnfræði.
Af þeim 25, sem ekki hafa
verið taldir, hafa nokknr —
sennilega 5 — lagt fyrir sig nám
til að taka við sérstökum störf-
um, og vinna þeir nú sem bú-
fræðingar, kennarar, eftirHts-
menn og flugumferðarstjórar.
Fjórir eru enn við nám en 16
vinna ýmis störf.
Vannýttir starfskraftar
Þetta eru þá störf þeirra, sem
fyrir um áratug gengu með hvít-
ar húfur niður tröppur Mennta-
skólans í Reykjavík. Hér er ekki
um að ræða nema stúdenta eins
árs frá einum skóla, og er því
vafasamt, hve mikið gildi þær
tölur hafa, sem nefndar hafa ver
ið. Ef hins vegar er notazc við
þær kemur í ljós að hér lauk
um þriffjungur þeirra pilta, sem
stúdentsprófið tóku, ekki há-
skólaprófi. Sem næst 80% af
stúlkunum gerði það ekki held-
ur. Ekki verður um það fjallað
að þessu sinni, hvort æskilegt
sé, að kvenfólkið láti sér nægja
áhyggjurnar af heimilisstörfuu-
um eða sinni öðrum störfum í
staðinn eða jafnframt. Það er
skoðun mín, að konur ættu að
stunda sérnám í ríkara mæli ea
nú er — þjóðinni til gagns og
kvenfólkinu sjálfu til upplyft-
ingar.
En snúum okkur heldur að
karlmönnunum. Flestir þeirra
pilta, sem ljúka stúdentsprófi,
hefja háskólanám. Sumir hætta.
af því að þeim bjóðast störf með
betri kjörum en þeir geta gert
sér vonir um að njóta að háskóla
prófi loknu. Aðrir hætta nán\i
vegna ýmiss konar erfiðleika,
ekki sízt fjárhagslegra. Sumir
þessara rnanna hafa stundað há-
skólanám lengi og oft með ærn-
um kostnaði. E.t.v. fá einhverjir
þeirra vinnu, þar sem not verða
af námi þeirra, en aðrir hafa
minna gagn af náminu í starfi
sínu, þó að það hafi væntanlega
orðið til þroska og sálubótar
Þegar hugleiddar eru þær
tölur, sem ég nefndi áðan, hlýt-
ur sú spurning aff vakna, hvort
þess sé ekki kostur aff nýta bet-
ur en nú er starfskrafta þ.úrra,
sem stundað hafa langskólanám,
— hvort þjófffélagiff geti ekki
fengiff meiri arð af því fé. sern
varið er til að kosta þetta nám
Verffur þaff hvorttveggja til aff
vekja þessa spurningu, aff marg-
ir stúdentar ljúka ekki háskóla-
prófum svo sem fyrr grtnnir —
og svo hitt, aff ýmsir leggja fvr
ir sig háskólanám í fræðigrein-
um, sem næilega margir aðrir
stunda effa nema, svo aff heppi-
legra væri, að menn legffu ann.
að fyrir sig. Aff minu mati geta
þeir sem leitast við að svara
þessari spurningu, ekki komizt
hjá því að nema staffar við eitt
svið mannlegrar starfsemi, sem
minna virðist rækt hér á landi
en viturlegt og hæfilegt er. Þar
er um að ræða ýmis fræði, sem
stunduð eru í þágu íslenzkra
atvinnuvega. Er þá í fyrsta
lagi átt við ýmsa vísindastarf-
semi, sem vafalaust þarf að efla
til mikilla muna frá því, sem nú
er. En í öðru lagi og ekki síður
er átt við ýmsa starfsemi, sem
sennilega á helzt að kalla tækni
lega, t. d. leiðbeininga og eftir-
litsstörf, verkstjórn og önnur
störf við lausn tæknilegra vcrk
efna. Hér virðist ærið að starfa
eins og þjófffélagsháttum er íar-
ið nú á dögum.
Atvinnudeild háskólans.
Stofnun sú, sem heitir Atvinnu
deild háskólans, var sett á fót
árið 1936. Þegar hún var stofn-
uð og reyndar áður, var mik-
ið um það rætt, að æskilegt væri
að við háskólann væri sérstök
deild í atvinnufræðum. Á Al-
þingi urðu snarpar deilur um
málið árið 1936 í lögin, þsir
sem fyrir er mælt um atvinncu
deildina, var þá sett eftirfarandi
ákvæði:
„Þegar því verður við komið
að dómi Rannsóknarstofnunar-
innar, háskólaráðs og atvinnu-
málaráðherra, skal tekin upp
kennsla við Háskóla íslands í
þeim fræðigreinum, sem Rann-
sóknarstofnunin einkum fjallar
um, og skyldum námsgreinum.
Skal þá lögð sérstök áherzla á
fyrrihlutanámsgreinar tekniskra
fræða og náttúruvísinda, med
hliðsjón af, að síðari hluti náms-
ins geti farið fram erlendis".
Og siðar í sömu lagagrein
sagði:
„Kennarar Rannsóknarstofn-
unarinnar mynda þá sérstaka
kennsludeild í háskólanum og
lýtur hún sömu almennu fyrir-
mælum um skipulag sem aðrar
kennsludeildir háskólans“.
Af þessu sést, að frá upphafi
var ráff fyrir því gert, að atvinnu
deild háskólans yrði bæði rann-
sóknar. og kennslustofnun —
Hins vegar hefur það aldrei orð-
ið að veruleika, að stúdentar
gætu stundað þar nám til að búa
sig undir störf í þágu atvinnu-
lífsins.
Á þingi 1936 urðu sem fyrr
segir harðar deilur um málið, og
| vildu ýmsir þingmenn, studdír
j af hluta háskólaráðs, iáta stofna
| sérstaka atvinnufræðideild við
i háskólann án tafar. — Á þingi
1940 voru sett lög um náttúru-
rannsóknir, og eru i þeim þau
ákvæði um atvinnudeildina, sem
nú eru í gildi. Er þar enn gert
ráð fyrir. að atvinnudeildin verði
kennslustofnun.
Sjálfsagt má finna þeirri hug-
mynd margt til foráttu að taka
upp kennslu í atvinnufræðum
viff háskólann. Heyrt hef ég t. d.
ýmsa halda því fram, að betra
væri að hafa slíka kennslu í sér
stakri stofnun og veita þar fleir
um aðgang en stúdentum. Þetta
og fleira þarf athugunar við. —
Staðreynd er hitt, að tæknimennt
þjóðarinnar þarf að efla og að
líklegt er, að verulegur hluti
þeirra, sem nú Ijúka stúdents-
prófi, myndi leggja nám á þessu
svið fyrir sig, ef þeir ættu þess
kost hér á landi.
Þór Vilhjálmsson.
★
(Meginhluti greinair þessarar
er tekinn úr erindi Um dagínn
og veginn, sem flutt var '. út-
varp 20. júlí sl.).
Uppeldisáhrif Æsku
lýðsfylkingarinnar
Á æskulýðssíðu Þjóðviljans
birtist 4. ágúst sl grein eftir rit-
stjórann Franz A. Gísason.
Nefnist greinin „Um fegurð Þórs
merkur og íslenzkan æskulýð1'.
Ritstjórinn lýsir þar af mikilli
málsnilld hneykslanlegu fram-
ferði æskulýðsins um verziunar-
mannahelgina í faðmi íslenzkr-
ar náttúru. Farast honum m. a.
svo orð: Hundruð un.glinga,
margt varla komið af barnsaldri
slangrar um hálf- eða dauða-
drukkið, æpandi, skrækjandi,
hvíandi, hneggjandi, bölvandi,
grátandi'. Öll er lýsing hans á
„skemmtan" unglinganna hroða
leg, en því miður líklega sönn.
En svo bætir hann við: „En því
er hægt að breyta. Því munum
við breyta-“. Við hverjir? —
Greinarhöfundur á vafalaust við
Æskulýðsfylkinguna,enda mælir
hann þessi hógværu orð í næatu
setningu: „Er við röltum heim
í tjaldið okkar að áliðinni ótt.i
rís upp í vitund okkar þakkiæti
og stolt yfir því uppeldi sem
samtök okkar, Æskulýðsfylkmg-
in, hafa veitt okkur". — Hvernig
var annars sagan um Fariseann
og tollheimtumanninn?
Og hvernig hefur nú Æsku-
lýðsfylkingunni tekizt að ala
upp meðlimi sína og temja þeim
að njóta fegurðar landsins á við-
eigandi hátt? Fyrir nokkrutr. ár-
um hélt Æskulýðsfylkingin ár-
lega svonefnd Jónsmessumót.
Mót þessi voru landsfræg fyrir
svall og ólifnað. Eitt slíkt mót
héldu kommúnistar m. a. á þeim
helga stað Þingvöllum. Þar
keyrði drykkjuskapur og ó.’.fn-
aður alls konar svo úr hofi, að
það mót varð einmitt tilefn: þess,
að Þingvallanefnd neyddist til
að banna með öllu slíkar sam-
komur á staðnum.
Nei, reynslan sannar, að sízt
eru samkomur Æskulýðsfyhcing
arinnas til þess fallnar að kenna
æskulýðnum góða siði og virð-
ingu fyrir fegurð fósturjarðar-
innar.