Morgunblaðið - 13.08.1965, Blaðsíða 19

! Pöstudagur 13. ágSst 1965
M0P*?(f MQf 40/Ð
19
VEIJIÐ RÉnA LEID AÐ RETTU MARKI
Eftir Axel V. Tulinius, sýslumann
RÆÐA sýslumanins Suður-
/Múlasýslu, Axels V. Tulinius,
á Skógarhátíð UJ.A. í Atla-
» vík, sunnudaginn 1. ágúst
T 1965:
Góðir hátíðargestir!
Um leið og ég hef mál mitt
vil ég þakka stjórn U.I.A. fyrir
að hafa vikizt undir þann vanda
að stofna til hátíðar þessarar.
Ég vil einnig þakka skógrækt
ríkisins fyrir að hún lét sam-
bandinu í té fegursta skóg ís-
lands til hátíðarhaldsins. Til
þess að halda skógarhátíð —
skógarhátíð, sem fyrst og fremst
er ætluð æskulýð Austurlands
og raunar öllu æskufólki, sem
kýs að leggja leið sína hingað
um þessa lengstu helgi sumars-
ins.
Það var raunar ekki vanza-
laust, hvorki fyrir HallOrms-
staðarskóg né æskulýðssamtök
Austurlands, að orð fór af því
að sukk og svall setti æ sterk-
ari svip á samkomur hér — og
þá ekki sízt að æskulýðurinn
ætti sinn mikla þátt í því. Enda
hafa ekki verið haldnar hér
samkomur um þessa helgi í
nokkur ár undanfarið.
Nú er til þessarar skógarhá-
tíðar efnt til þess að gera til-
raun til þess að halda hér sam-
komu í anda heilbrigðrar lífs-
gleði án gervigleði áfengisnautn
ar — í anda lífsþróttar hrausts
æskufólks án eftiröpunar á
lausung sumra okkar af eldri
kynslóðinni, í anda léttlyndis
án léttúðar.
Það var orðin tízka fyrir
nokkrum árum meðal æsku-
fólks höfuðstaðarins og annarra
staða, þar sem náttúra íslands
tjaldaði sínu fegursta og hafa
meðferðis miklar birgðir áfeng-
is og neyta þess ótæpt, svo af
urðu hin mestu spjöll — ekki
sízt á fólkinu sjálfu. Vafalaust
var hér ekki um að ræða nema
lítinn hluta alls æskufólks þess
ara staða. En þessi hluti var
ágerandi og réði tízkunni um
skeið. — Nú skilst mér að þetta
sé liðin tíð. Þessi áfengistízka
sé orðin úrelt. Úreltari en tízku
flíkurnar frá í hittifyrra. Oft
er tízkan hér Eystra alllöngu
á eftir tímanum, en ég trúi því
ekki að æskulýður Austurlands
hafi hug á því að tolla í eld-
gamalli og úreltri spillingar-
tízku frá Reykjavík, sem æsku-
fólk þar hefur nú snúið baki
við.
Okkur er tamt að tala með
trega um það, að ísland hafi
verið skógi vaxið milli fjalls
og fjöru, þegar það var
numið af forfeðrum okkar.
Þetta bendir til þess að skógur
á íslandi heyri fortíðinni til.
Þetta er að vissu leyti rétt.
Sögulega litlar menjar skóg-
anna eru við lýði í íslandi nú-
. tímans. En skógræktin á ís-
landi er barn 20. aldarinnar, og
hún heyrir framtíðinni til eins
og æskufólkið, sem í dag eru
ábyrgðarlitlir 'unglingar, en
verða forystumenn næstu ára-
tuga. Það fer þessvegna vel á
því að halda skógarhátíð, ætl-
aða æskulýðnum, halda hátíð
æskufólksins hér, þar sem skóg
ræktin hefur náð hvað beztum
árangri — í mesta skógi ís-
lands.
Á íslandi hefur nú um sinn
tekizt að halda uppi þjóðfélagi
talsverðrar velmegunar, vel-
sældar og vaxandi félagslegs
réttlætis. Þetta er m. a. ávöxt-
ur starfs þeirra, sem voru æsku
fólk í byrjun þessarar aldar —
og síðan hefur hver kynslóðín
skilað þeirri næstu landinu
betra en hin tók við því sjálf.
Nú fær æskufólk nútímans í
h.endur land meiri möguleika
en nokkurri kynslóð hefur áð-
ur hlotnazt. Æskufólk dagsiss
í dag erfir sjálfstætt og full-
valda þjóðfélag, sem leyst hef-
ur mörg verkefni frumbýlisins,
en’býður fram enn fleiri óleyst
úrlausnarefni nútíðar og fram-
tíðar.
Vegna hins síaukna hraða í
þjóðfélagi nútímans og síauk-
inna krafna um bætt lífskjör,
verða þau úrlausnarefni, sem
æskufólkið í dag fær að glíma
við á manndómsárum sínum
miklu fleiri og fjölbreyttari en
næsta kynslóð á undan fékkst
við.
Til þess að verða við því
búinn að leysa verkefni fram-
tíðarinnar þarf hver æskumað-
ur — stúlka og piltur — að
búa sig betur undir lífsbarátt-
una en foreldrar hans.
Fyrst og fremst þarf æsku-
fólkið með aðstoð heimila og
skóla að byggja upp skapgerð
sína — efla sálarþroska sinn.
Því með því, skapast möguleik-
ar til þess að ná settu marki.
Því marki sem hver setur sér
í samræmi við hæfileika sína
og hneigðir. Og æskufólki er
tamt að setja markið hátt. Og
æskufólkið á að setja sér bæði
há og háleit mörk.
Hin efnislega lífsbarátta svo
fámennrar þjóðar sem íslend-
ingar eru, sem vill vera í
fremstu röð menningarþjóða
um lífskjör allra borgara sinna,
hlýtur að vera hörð. Vegna fá-
mennis er krafizt meiri afreka
af hverjum einstaklingi, en
meðal fjölmennari þjóða.
Hver einstakur íslenzkur
æskumaður verður að gera
meiri kröfur til sín en æsku-
menn annarra þjóða.
Þjóðfélag framtíðarinnar, þ.e.
þjóðfélagið sem æskufólkið í
dag fær í arf og til varðveizlu
og framþróunnar, krefst starfs-
.fólks, sem kann á mörgu skil,
og sem hefur þrek til að beita
kunnáttu sinni og hæfni að erf-
iðum viðfangsefnum. Hver sjó-
maður er í dag að segja má
með milljónar verðmæti í skipi
og tækjum í höndunum. Það
krefst ábyrgðar og þreks. Eftir
áratug verður verðmæti tækj-
anna á hvern einstakan e.t.v.
margfaldað. Sama er að segja
um bændur og búskapartæki.
Um iðnaðinn, þriðja höfuð-
atvinnuveg okkar á þetta þó
allra helzt við. Við erum rétt
við upphaf iðnaðaraldarinnar á
íslandi nú og vitum raurivefu-
lega lítið um hversu stórfelldar
breytingar við eigum þar í
vændum. Breytingar, sem allar
hafa í för með sér aukin verð-
mæti í tækjum og vélum í
höndum hvers starfandi manns.
Við hvert slíkt tæki þarf að
starfa maður, sem í dag er
æskumaður, og sem verður að
kunna vel til verka.
Á sviði vísinda og rannsókna
eru komin til svo margbrotin
tæki og fljótvirk, að við eldri
kynslóðin eigum bágt með að
skilja þau. Æskumenn í dag
eiga að fara með slík tæki, éða
enn flóknari og afkastameiri
tæki á morgun. Þeir þurfa að
vita hvað þeir gera.
Á sviði samgángna fleygir
tækninni fram þessi árin og
næstu áratugi. Æskumaður, sem
í dag dreymir um að verða
flugmaður fær í hendur flug-
vél, sem fer e.t.v. margfalt
hraðar en hljóðið, þegar hann
er kominn á starfsaldur, í stað
þeirra sleða, sem í dag fara
með 400—700 km hraða á klst
um loftið. Hann þarf að kunna
á mörgu skil, hafa ríka ábyrgð-
artilfínningu og vera viðbragðs
fljótur. Hann þarf að hafa heil-
brigða sál í hraustum líkama.
Islendingár hafa haslað sér völl
á sviði flugsamgangna. Það
voru æskumnn fyrir 20—30 ár-
um sem lögðu grundvöllinn
þar. Þeir sem taka við verða
að vera mörgum sinnum fær-
ari en þeir. Þess krefst síaukin
tækni.
Ungar stúlkur verða í dag
eins og frá órofi alda að búa sig
undir að verða mæður og skila
þjóðinni næstu kynslóð æsku-
fólks. En þær taka einnig sí-
fellt meiri þátt í atvinnulífinu.
Margar um nokkra ára skeið
áður en heimili er stofnað. Með
al eftirsóttustu starfa ungra
kvenna er flugfreyjustarfið —
og margar sækjast eftir að
verða kjörnar fegurstar stall-
Axel V. Tulinius
systra sinna. Hvorugt þetta
næst nema með ástundun heil-
brigðs lífernis. Flugfreyja leys-
ir af höndum mjög erfitt starf,
ætíð með bros á vör. Hún'þarf
að vera hraust, og að hafa til
að bera þekkingu, þol, snar-
ræði og tamið geð. Þá þarf feg-
urðardrttningin ekki síifSur á
sterkri skapgerð að halda auk
líkamsfegurðar. Hún þarf að
standa í ístaðinu og standast
ótal freistingar. — Standa sig.
Æskufólk í dag þarf að hug-
leiða allt þetta og margt fleira.
Fyrst og fremst þarf það að
setja sér markið. Hvar verða
mínir hæfileikar að mestum
notum fyrir þjóð mína í fram-
tíðinni, og hvar nýt ég og fjöl-
skylda mín þeirra jafnframt
bezt?
Hvert sem markið er, eru
þrjú frumskilyrði, sem þarf að
uppfylla. Hið fyrsta er mennt-
un til starfsins, hvort sem starf
ið verður svo unnið með huga
eða hönd. Annað er varð
veizlá heilbrigðs líkama með
hollum lifnaðarháttum og hið
þriðja en e.t.v. þýðingarmesta,
er efling sálarþroskans, upp-
bygging sterkrar skapgerðar.
Margir Islendingar hafa skar-
að fram úr á ýmsum sviðum
hins nýja heims og þá oft í
starfi hjá öðrum þjóðum sem
veita tækifærin. Ekki er það
nein firra að láta sér detta í
hug að upp frá íslandi verði
einhverntíma lagt í ferð um
himingeiminn. E.t.v. verður
einhver æskumaðurinn, sem nú
er hér fyrsti íslenzki tunglfar-
inn. Hvort haldið þið að það
verði sá sem tollir í úreltri
spillingartízku lélegasta hluta
höfuðstaðaræskunnar, eða hinn,
sem ver tíma sínum til náms,
starfs og hollra frístundaiðk-
ana og lætur lífsgleði sína og
æskuþrótt fá útrás í dansi og
hollum leikjum auk starfs.
Einhver unglingsstúlkan hér
verður svo e.t.v. flugfreyjan í
geimferðinni og margar ykkar
verða sjálfsagt um skeið venju-
legar flugfreyjur. Haldið þið
ekki að það verði þær stúlkur,
sem verja frítímum sínum til
að auka þekkingu sína og til
ástundunar hollra skemmtanna
og íþróttaiðkana fremur en hin
ar sem kæra sig kollóttan um
hvernig þær kunna að veltast
gegnum æskuárin.
Ég hefi rætt þetta nú vegna
þess að við lifum slíka umbrota
tíma, að viðhorf veraldarinnar
til æskufólksins í dag er ger-
ólíkt því sem mætti þeim
sem voru æskufólk í gær, þ.e.
næstu kynslóð á undan. Og
þessi hátíð er fyrst og fremst
ætluð æskufólki.
Þjóðfélagið býður æskufólki
nútímans — ykkur sem hér
eruð margvísleg tækifæri og að
stoð til að búa ykkur undir að
leysa á farsælan hátt fyrir
ykkur verke’fni framtíðarinnar.
Skólakerfi landsins þenst út, og
kennaralið skólanna verður æ
betur menntað. Fjöldi æsku-
fólks fær kost á námi erlend-
is við menntabrunna ýmissa
helztu menningarlanda heims.
Skipulögð aðstoð um starfsval
er flestum unglingum tiltæk,
þar 'sem fundnir verða beztu
hæfileikar hvers og eins.
Hjálp til mótunnar sterkrar
skapgerðar, veita heimili ykk-
ar og skólar eftir því sem þess-
ir aðilar geta og eftir því sem
þeir komast að ykkur, að sál
ykkar t. d. fyrir öðru tízku-
fyrirbrigði, sem fylgt hefur
velmegun síðustu áratugi, sem
er sjálfbirgingsþáttur æsku-
lýðsins. En sumt æskufólk virð
ist telja leiðbeiningar óþarfa
afskiptasemi, eldfornra öld-
unga, af einkamálum sínum.
Á öllum tímum hefur æsku-
fólki auðvitað fundizt þetta, en
auknar tekjur og ekki sízt
"auknar tekjur unglinga virðist
hafa keyrt þetta sjónarmið úr
hófi fram. Á þessu sviði — upp
eldinu — tel ég að okkur
næstu kynslóð á undan nútíma-
æskunni hafi mistekizt mest.
Okkur hefur ekki tekizt sem
skyldi að halda trúnaði æsku-
lýðsins, sem lifir allt aðra tíma
á flestum sviðum þjóðlífsins en
við á þeirra aldri.
lír þessum mistökum geta
engir bætt gagnvart ykkur
æskufólk dagsins í dag, nema
þið sjálf.
Þrátt fyrir alla skóla, allar
uppeldistilraunir og allar leið-
beiningar um starfsval og þess
háttar eruð það þið, sem velji*.
Þjóðfélagið skilur ykkur eftir
fullt valfrelsi um það, á hvað*
braut þið viljið leggja í liCL
ykkur — og hvernig þið búii
ykkur undir að feta þá brauí,
sem þið veljið. A hverjum *
æskumanni hvílir sú ábyrgð a®
velja brautina, að velja sér tak-
mark að keppa að um hlutverk
í heimi og starfi "framtíðarinn-
ar. Allar kynslóðir á undan
honum eða henni — geta að-
eins miðlað eða skilið eftir
þekkingu um það liðna, og
e.t.v. spár um framtíðina. Hina
raunverulegu framtíð verður
hver æskustúlka og ungur pilt-
ur að velja sjálf og skapa sjált
zEn það er æskufólkið eitt sem
á þessa kost. Við þeir eldri
höfum þegar valið og auðvitað
tekizt á ýmsan veg. Þessvegna
eru æskuárin svo dýrmæt, þau
koma aldrei aftur. Þessvegna
langar mig til að benda ykkur
á að nota æskuárin vel. Reyna
að velja rétt. Og reyna að
verja æskuárunum til undir-
búnings heillaríks starfs fyrir
ykkur sjálf og þjóðfélag fram-
tíðarinnar. Veljið rétta leið að
réttu marki.
Við eldri kynslóðin höfum á
stundum gert ykkur val þetta
erfitt með því að hafa fyrir
ykkur allt annað en hollt hátt-
erni og með því beinlínis að
glepja fyrir ykkur með sam-
komuhaldi og ýmsum freist-
ingum. Þessi áfengislausa skóg-
arhátíð er liður í baráttu fyrir
því að breyta þessu viðhorfi.
Þetta er í fyrsta skipti, sem
þessi tilraun er gerð hér Aust-
'anlands. Ég vona að hún tak-
izt. Það yrði mörgum til bless-
unar. En til þess að svo megi
verða treysti ég fyrst og fremst
á ykkur æskufólkið sjálft.
Við verðum í þessum efnum
sem öðrum um val ykkar að
treysta á ykkur.
Það hefur ennþá aldrei verið
þýðingarmeira en í dag, að
nægilega margt æskufólk velji
réttu leiðina að réttu marki.
Búi sig undir átök við mikil og
síbreytileg verkefni framtíðar-
innar, með því frá upphafi að
rækta með sér þá eigisleika,
sem gera það að burðarstólpum
framtíðarþjóðfélags á íslands.
Einn þessara eiginleika er
hófsemi í lífsnautninni, hófsemi
á nautnalyf og hófsemi í eftir-
læti við sjálfan sig.
Hin fjölbreyttu og flóknu
tæki, sem notuð verða til að
leysa verkefni framtíðarinnar
krefjast allsgáðra starfsmanna.
Til þess að ísland dragist ekki
afturúr öðrum menningarþjóð-
um í framtíðinni, þarf það að
hafa á að skipa nægilega mörg-
um allsgáðum starfsmönnum.
Og til þess að geta orðið gild-
ur starfsmaður framtíðarinnar
þarft þú æskumaður dagsins 1
dag að vera allsgáður þegar á
æskuárunum. Hvað þá heldur
Framhald á bls. 13.
OSTA-OG SMJ