Morgunblaðið - 20.04.1975, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. APRlL 1975
STRAUHAR
Það var núna fyrir páskana að
alþjóðlegi leikhúsdagurinn
rann upp og ég las í blöðun-
um hið hefðbundna ávarp
dagsins. Að þessu sinni var
það Ellen Stewart, er ávarpið
samdi og þau deili sögð á
konunni, að hún veitti for-
stöðu La Mama leikhúsinu í
New York. Hvað skyldu
margir Islendingar hafa ein-
hverja hugmynd um hver
Ellen Stewart er? hugsaði ég
með sjálfum mér enda ekki
eftir BJORN VIGNI
SIGURPÁLSSON
brigðiseftirlit, brunavarna-
eftirlit, lögregluyfirvöld og
leyfisveitingavaldið. Til að
friða þessa stofnanir breytt-
ist Cafe La Mama i La Mama
Experimental Theater Club,
sem það heitir enn þann dag i
dag, þó oftast sé það kallað
La Mama ETC.
Árið 1969 fluttist La Mama í
riskra leikritaskálda, sem
voru undir áhrifum Becketts
og hans lika, og þeir lögðu
allt kapp á að losa sig undan
fargi rökhyggju, söguþráðar,
tíma og rúms. Þessi viðleitni
var þó af ýmsum toga og tók
á sig margvíslegar myndir en
allir áttu öruggt húsakjól hjá
Ellen Stewart, allar tegundir
tilrauna fengu þar inni, einn-
ig verk sem áttu ekkert skylt
við tilraunir. Sterkust hafa
þó tengsl Ellen Stewart orðið
við þá leikritahöfunda, sem
komu i kjölfar hinna
Becketts-sinnuðu tilrauna.
Enginn treystir sér til að
ákvarða tímann nákvæmlega
en einhvern tima á sjöunda
áratugnum tóku áhrif
Becketts innan framúrtefn-
unnar að fara halloka fyrir
kenningum Antonin Artaud,
spámanni Hrottaleikhússins
(Théatre de la Crueauté).
Hann hélt því fram að hið
skapandi afl leiklistarinnar
ætti ekki að vera einsamalt
leikritaskáld við ritvél sína,
heldur leikhópur
(ensemble): leikarar sem
unnu að list einni und-
ir stjórn leikstjóra er
koma fram sem eins kon-
ar „fjölkynnginn siða-
meistari“. Bandaríski bók-
menntafræðingurinn Juiius
Novick, sem þessi grein
er að miklu leyti sótt
til, heldur því fram að Ellen
Stewart hafi nánast ómeðvit-
að snúist á sveif með þessari
breytingu og öll starfsemi La
Mama beri þess merki siðan.
Raunar vinna leikritaskáid
enn við La Mama en Stewart
hefur í æ ríkari mæli einbeitt
sér að því að setja á laggirnar
.....helgað
leikrituninni
svo ýkja langt lióió frá því að
mér varð sjálfum tilvist
hennar kunn. Svo að mér
datt í hug að ekki væri úr
vegi að gera einhverja grein
fyrir leikhúsfrömuðinum Ell-
en Stewart, sem fremur er
þekkt fyrir athafnasemi og
framkvæmdagleði en fast-
mótaðar kennisetningar, eins
og ávarpið bar kannski að
einhverju leyti með sér.
Ellen Stewart er La Mama og
leikhúsið sem heitið er í höf-
uð henni er með árunum orð-
in heil menntastofnun í New
Hork, eins konar vagga, at-
hvarf og höfuðvígi nútima
leikritunar vestan hafs. Aft-
an á leikskrám La Mama leik-
hússins má sjá upphaf sögu
þessa merkilega fyrirtækis:
mynd af litlum pappirssnepli
þar sem má lesa: „Móttekin
frá ungfrú Stewart leiga að
upphæð 55 dollarar fyrir
kjallara við 312 E. 9 st.“ sem
sagt reikningurinn fyrir
leigu á fyrsta aðsetri Cafe La
Mama.
Ellen Stewart segist hafa byrj-
að starfsemi La Mama leik-
hússins „vegna þess að bróð-
ur minn (sem síðan hefur
snúið sér að öðru) og vin
minn Pail Foster... langaði
til að skrifa leikrit. Ég vissi
ekkert um leikhús i þá daga.
En ef mann langaði að skrifa
leikrit, skrifaði maður það og
fékk síðan vini sina til að
vera i þvi. Þetta var ekkert
til að gera veður út af, fannst
mér þá.“
Fyrsta leiksýning La Mama
var i fyrrgreindum kjallara í
júli árið 1962. A þessum
fyrstu árum við Níunda
stræti og si-ar í húsakynnum
leikhússins við Second
Avenue áttu húsráðendur í
eilífu stappi við alls kyns
kerfisstofnanir — heil-
eigin húsnæði við East
Fourth Street í New York og
samfara því sem leikhúsið
losnaði undan hinum kerfis-
lægu ofsóknum, er áður er
getið, þróaðist það smám
saman upp í að verða að
heilli menntastofnun, sem
riki og ýmsum digrum sjóð-
um þótti ástæða til að styðja
við bakið á í þágu menningar-
innar. Nú er svo komið að La
Mama ræður yfir þremur
húsum og ekki færri en fjór-
leikflokka á vegum La Mama
á sama tíma sem hún hefur
haft sig mjög í frammi varð-
andi alþjóðleg samskipti á
sviði leiklistar — með þvi að
senda La Mama-leikflokka út
fyrir landsteinana og með því
að fá erlenda listamenn og
leikflokka til að koma fram
hjá La Mama í New York.
Þetta er að visu ekki nýr
þáttur i starfi leikhússins,
því leikhópar frá La Mama
hafa verið á ferðinni um
um leiksviðum. Liklega hef-
ur Ellen Stewart sjálf tekið
minnstum stakkaskiptum á
þessum 13 árum sem liðin
eru frá þvi að afskipti hennar
af leikhúsi hófust. Hún er
enn serh fyrr íturvaxin og
fögur, herma siðustu
heimildir að vestan, Kreóla-
hreimur hennar mikilfeng-
legur eins og áður og enn
tekur hún virkan þátt i öllu
þvi sem er að gerast innan
veggja La Mama.
Framvinda leikhúss hennar
hefur á liðnum árum verið í
takt við þróun framúrstefn-
unnar innan leiklistarinnar.
Venjulega hóf Ellen Stewart
hverja sýningu með því að
hringja hinum frægu kúa-
bjöllum sínum og segja: Vel-
komin í tilraunaleikhús La
Mama — helgað leikritun-
inni og öllum greinum leik-
listarinnar. „En þó fyrst og
fremst leikrituninni.
Á sjöunda áratugnum var að
vaxa úr grasi kynslóð banda-
Evrópu allt frá 1965, heidur
er nýmælið fólgið i hinni
auknu áherzlu sem lögð er á
þennan þátt. Eftir þvi sem
Ellen Stewart upþlýsir sjálf
eru nú i kringum 22 La
Mama-leikflokkar dreifðir
um allan heim og i New York
eru auk La Mama Repertory
Company, sem er undir hand-
leiðslu ungs og að því er sagt
er sérlega athyglisverðs
rúmensks leikstjóra, Andrei
Serban að nafni (og þessi
flokkur vakti feikna athygli i
haust fyrir harla óvenjulega
sýningu á þremur grískum
fornleikjum — Medeu og
Trojukonum Evrípídesar og
Elektru Sófóklesar þar sem
textinn var allur fluttur á
forngrisku), leikflokkur
svertingja, leikflokkur
bandariskra Kinverja og leik-
flokkur bandarískra Indíána.
„Ég trúi á samskipti," segir
Ellen Stewart. „Við getum
þvi aðeins vaxið að við gefum
hvert öóru."
Kerra — Kerra Aftaníkerra fyrir fólksbil óskast til kaups. Upplýsingar i sima 36205. Rússajeppi Rússajeppi með dieselvél óskast. Sími 36548.
Bronco '74 Sport til sölu. Fallegur bill, vel klæddur, . 8 cyl. vökvast. Skipti koma til greina. Simi 1 6289. Krani til sölu 20 tonna bilkrani til sölu. Hag- stætt verð ef samið er strax. Uppl. í sima 96-41 162.
Til söki ýtuskófla einnig fylgir ýtutönn og varahlutir. Uppl. i sima 93-1730 eftir kl. 7 á kvöldin. Til sölu vel með farin Mercedes Benz bif- reið 220 D, árg. ’71. Uppl. í sima 83189.
Trillubátur til sölu hentar vel til grásleppuveiða. Uppl. i simum 93-2885 — 1553, milli kl. 7—8 á kvöldin. 3ja til 4ra herb. íbúð óskast til leigu sem fyrst. Vinsamlegast hrinaið í síma 3-46-64.
Til sölu dráttarbíll yfirbyqqing og stóll á Scaniu. Uppl. i sima 83704. Kantlimingaþvinga til sölu vökvaþvinga 6 tjakkar að, 2 tjakkar upp, einfasa. Upplýsingar i sima 1 3969 eftir kl. 20.
Óskum eftir að ráða bifvélavirkja á verkstæði úti á landi. íbúð til staðar. Upplýsingar i síma 27318 mánudag og þriðju- dag, kl. 1 7 — 1 9.30. Ung stúlka sem stundar nám í Verzlunarskóla íslands, óskar eftir vinnu í sumar. Margt kemur til greina. Hef bíl- próf. Uppl. í síma 10884.
Bátaeigendur athugið Erum að leita að bát 22 — 27 fet, sem má þarfnast viðgerðar. Upplýsingar i sima 8-66-80 frá kl. 8 til kl. 6 alla virka daga. Sumarbústaðaland til sölu 1. h.a. innan við 1 klst. akstur frá Reykjavík. í skipulögðu svæði. Verð 500 þús. Upplýsingar í síma 1 2395 og 6641 5.
Hafnarfjörður Óska að taka á leigu 2 — 3 herb. ibúð i tvo til þrjá mánuði. Algjör reglusemi. Upplýsingar í síma 51866. Akranes Til sölu góð 3ja—4ra herb. íbúð á neðri hæð í tvíbýlishúsi. Sig. G. Sigurðsson, lögg. fast- eignasali. Sími 2120.
Brotamálmur Kaupi allan brotamálm langhæsta verði. Staðgreiðsla. NÓATÚN27 Simi 25891. Til leigu parhús i Vesturbænum 4 til 5 svefnherb. Tilboð sendist Mbl. fyr- ir 22. þ.m. merkt: „Parhús — 6685".
Skrifstofa — Afgreiðsla Stúlka óskast til afgreiðslu og skrifstofustarfa. Tilboð með upp- lýsingum sendist Mbl. fyrir 23. þ.m. merkt: „Atvinna — 6853“ Hjólhýsi Hjólhýsi óskast til leigu í 4 mánuði i sumar. Tilboð óskast send Mbl. fyrir 28. april merkt: „Hjólhýsi 4x4 — 7401".
Ungur viðskiptafræðinemi óskar eftir atvinnu frá 25. mai til 20. júli i sumar. Allt kemur til greina. Tilboð merkt: „vinna — 6861", sendist Mbl. fyrir 26.4. M illiveggjaplötur fyrirliggjandi. Athugið að ná- kvæmni í stærð og þykkt sparar pússningu. Steypustöðin hf., simi 33603. "
Forráðamenn fasteigna Önnumst hvers konar viðgerðir á húsum, þó aðallega þakviðgerðir og sprunguviðgerðir. Höfum allan útbúnað til vinnu við háhýsi. Leitið tilboða. Simi 40258. Okkur vantar ibúð Ung hjón með 1 barn óska eftir ibúð á leigu í vestur- eða miðbæn- um. Upplýsingar í síma 12993 og/eða 271 15.
Kilóvara 1974 !4 kg. póstinnsigluð óskast. Hátt verð og staðgreiðsla. Tilboð sendist B. Wilfert, Italiens- vej 74, 2300 Köbenhavn, Dan- mark. Atvinna óskast 25 ára stúlka með gagnfræðapróf, vélritunarkunnáttu og bilpróf óskar eftir atvinnu strax. Margt kemur til greina. Uppl. i sima 81228 milli kl. 1 4 og 1 6 i dag.
Trillubátur til sölu Til sölu er 4ra tonna trilla með 1 6 hestafla Saab dieselvél. Kelvin hudes Dýptarmæli. Uppl. í síma 96-71432, Siglu- firði. 5 herb. ibúðarhæð i gamla bænum til leigu frá 14. maí. Algjör reglusemi áskilin. Til- boð sendist afgr. Mbl. ásamt nán- ari upplýsingum merkt: Snorri — 9737".
Einhleyp 23 ára gömul stúlka óskar eftir 2ja herb. ibúð. 100% umgengni og reglu- semi heitið. Fyrirframgreiðsla kem ur til greina. Uppl. eftir hádegi i sima 43854. Sjá einnig smáauglýsingar á bls. 39