Morgunblaðið - 03.04.1976, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3, APRlL 1976
11
VERZLUNARSTORF
í „ríkinu
•'tó afgreiðslu
TOLFRÆÐI
Skólagangan
lögð á banka
• FLESTIR viðskiptavinir
áfengisverzlunar rfkisins muna
það sjálfsagt ekki að konur hafi
nokkurn tíma afgreitt f vfnbúðum
fyrirtækisins. Erlingur Ófafsson,
aðstoðarverzlunarstjóri í vfn-
búðinni á Lindargötu, sagði
okkur þó að hér væri ekki um
nvlundu að ræða, þar sem í
strfðinu hefðu verið konur við
afgreiðsfu. Var það áður en til
skömmtunar áfengis kom. Þá
hafa og til skamms tfma verið
konur við afgreiðslu f vínbúð
ATVR í Keflavfk.
En fyrir Reykvikinga, sem ekki
muna skömmtunina í stríðinu, er
alla vega um nýjabrum að ræða.
Gerður Einarsdóttir, dóttir Einars
Ólafssonar, sem ræður ríkjum á
Lindargötu, hóf þar afgreiðslu í
haust. Til gamans má geta þess,
að þegar Lindargöturíkið flutti úr
Nýborg á Skúlagötu átti Mbi.
viðtal við Einar föður Gerðar, sem
þá hafði nokkru áður tekið við
verzlunarstjórn af föður sínum.
Fyrirsögnin á viðtalinu, sem
birtist á baksiðu Mbl., var „Þeir
erfa rikið prinsarnir" og var það
hinn skemmtilegasti orðaleikur.
Nú má segja að prinsessan i
• LESTRARFÉLAG Borgar-
fjarðar eystri verður 87 ára á
þessu ári. Ástæðan til þess að við
minnumst á það þótt ekki sé sér-
stakt afmæli á þessu ári, er að
ritstjóra Morgunblaðsins barst
ekki alls fvrir löngu mjög
skemmtilegt kort, sem gefið var
út f tifefni 85 ára afmælis
félagsins. Á kortinu er ágrip af
sögu féiagsins, en þeð hefur
þrisvar á þessum tfma flutzt húsa
f milli þar eystra. Fyrstu 5 árin
starfaði félagið á Bakka, síðan í
tvö ár f Bindindishúsinu og á ára-
bifinu 1907 til 1969 var það f
Barnaskólanum, unz það 1970
fluttist f nýtt hús, Fjarðaborg.
ríkinu sé Gerður Einarsdóttir.
Hún sagði er Mbl. spjallaði við
hana stuttlega:
— Ég er búin að vera hér við
afgreiðslu af og til síðan í haust
og ég kann ágætlega við starfið og
ætla að vera áfram hér.
Gerður er eina konan, sem
afgreiðir i vínbúðum ÁTVR í
Reykjavik, og þvi spurðum við,
hvernig viðskiptavinunum yrði
við, þegar hún afgreiddi:
A þessu skemmtilega korti eru
glefsur úr fundargerðarbók
Lestrarfélagsins. Þar segir m.a.
frá því að á fyrsta starfsári
félagsins hafi 3 sagt sig úr þvi en
7 bætzt við og jafnframt sagði að
„formaður skal sjá um að bækur
séu pantaðar það snemma að geti
verið komnar til bókavarðar fyrir
veturnætur." Þá var og formanni
félagsins eitt sinn falið að sækja
bækur á Seyðisfjörð, en stjórnin
felldi þó við atkvæðagreiðslu að
greiða þóknun fyrir ferðina.
Þegar félagið hafði starfað i eitt
ár og sjálfsagt höfðu þá margir
fundir verið haldnir — kom fram
sú tillaga, „að félagsmenn tali
— Þeim er hætt að bregða —
svaraði Gerður — en fyrst fannst
þeim þetta heldur skrítið. Að-
spurð um það hvort afgreiðslu-
maður i vinbúð þyrfti ekki að
vera mjög vel að sér um vín og
tegundir, játti hún þvi og sagði að
það kæmi allt með reynslunni. I
búðinni kvað hún um nokkur
hundruð tegundir af áfengi úr að
velja Má því segja að úrvalið sé
gott.
einn í senn en ekki allir í einu...“
Hefur greinilega verið þörf á að
gera þessa bragarbót á fundar-
sköpum félagsins.
Árið 1895 er stjórninni falið að
kynna sér verð á bókaskáp, sem
pantaður var hjá Magnúsi á Hvoli
og taka ekki við skápnum ef hann
kostaði meira en 20 krónur. Sjálf-
sagt hafa 20 krónur verið mikið fé
í þá daga og félagió ekki haft
mikið fjárhagslegt bolmagn eins
og raunar dæmið um ferð for-
mannsins til Seyðisfjarðar ber
með sér.
Árið 1912 auglýsti bókavörður
ákveðinn tíma til útiána bóka, kl.
i Framhaid á bls. 23
0 Þt ERT kannski einn þeirra,
sem alltaf varst skussi f skóla,
hrasaðir oft á menntabrautinni
og fegnastur þvf að skólaganga
þfn skulí gleymd og grafin. En
hrósaðu happi af gætni, félagi,
það getur nefnilega allt eins verið
að skrykkjótt leið þín um
menntastofnanirnar sé dyggilega
geymd og skráð. Kerfið hefur séð
fyrir því, og það tjóir ekkert að
muldra um persónunjósnir. Til-
gangurinn er nefnilega göfugur
og hefur vfst ótvfrætt þjóðfélags-
legt gildi. Og þar með ert þú mát.
„Jú, þetta er alveg rétt,“ sagði
Klemenz Tryggvason hagstofu-
stjóri okkur eftir að við höfðum
haft spurnir af þessari skráningu
og spurðum hann nánar út i hana.
„Við höfum frá 1965 starfrækt
almenna skráningu á námsferli
allra skólanemenda á tilteknum
bekkjarstigum. Siðan er ætlunin
að koma upp databanka með öll-
um þessum upplýsingum, en ég
býst við að enn eigi eftir að líða
önnur 10 ár eða jafnvel 15 þar til
hann sér dagsins ljós. Okkur þótti
tilvalið að fara út í þessa skrán-
ingu, þar eð það er tiltölulega lítið
verk að hengja þessar upplýsing-
ar við þjóðskrána, þar sem við
höfum véltækar upplýsingar um
alla landsmenn."
Klemenz lét okkur i té ýmsar
frekari upplýsingar um þessa
námsferilsskráningu. Þar kemur
fram að almenn nemendaskrán-
ing hófst með skólaárinu 1966/67.
Frá upphafi og fram að siðast
skólaári voru þeir nemendur
teknir inn í skrána, sem hófu nám
á næstsiðasta ári skyldunáms, en
frá hausti 1975 eru teknir inn
þeir nemendur, sem hefja nám á
síðasta ári skyldunáms, þ.e. í 2.
bekk gagnfræðastigs eða í 8. bekk
miðað við bekkjartal grunnskóla.
Tilgangur spjaldskrár yfir alla
islenzka skólanemendur frá og
með ákveðnu skólastigi er aðal-
lega þessi:
a) Að láta i té efnivið til
nákvæmrar skýrslugerðar um
skólagöngu og menntun æsku-
fólks, bæði um almenna og verk-
lega menntun þess. 1 þessu skyni
verður fylgzt með námsferli hvers
einstaks skólanemanda frá og
með næstsíðasta ári skyldunáms.
Mikilvægur þáttur þessarar
skýrslugerðar verður öflun vitn-
eskju um tölu og menntunarstig
þess fólks, sem á ári hverju lýkur
skólagöngu og hefur störf í at-
vinnulífinu. Skýrslur um þetta
hafa hingað til verið mjög i mol-
um, og mun þvi með tilkomu nem-
endaskrár verða bætt úr brýnni
þörf fyrir upplýsingar á þessu
sviði.
b) Að láta fræðsluyfirvöldum i
té nauðsynlegar upplýsingar til
stjórnar og eftirhts. Gert er ráð
fyrir, að sumar \ pplýsingar, sem
hingað til hafa fengizt úr skýrsl-
um skólastjóra til fræðsluyfir-
valda, fáist framvegis með ein-
faldari og fyrirhafnarminni hætti
úr nemendaskrá. Auk þess mun
nemendaskráin geta látið
fræðsluyfirvöldum í té ýmsar
gagnlegar upplýsingar, sem fram
að þessu hafa ekki verið tiltækar,
eða aðeins fáanlegar með mikilli
fyrirhöfn. Einnig verður hægt
a.m.k. þegar frá líður, að fram-
leiða i skýrsluvélum ýmis starfs-
gögn handa fræðsluyfirvöldum og
skólastjórum, í því skyni að spara
vinnu og bæta verktilhögun.
c) Að vera hjálpartæki til áætl-
unargerðar um fræðslukerfið, t.d.
í sambandi við skólabyggingar,
kennaraþörf og ýmis skipulagn-
ingarmál.
d) Að gera mögulegar margvis-
legar rannsóknir á menntunar-
stigi þjóðarinnar og fræðslukerfi
hennar. Hér er annars vegar um
að ræða athuganir, sem unnt er að
gera með tiltölulega fyrirhafnar-
litlum hætti.með því að leiða sam-
an í skýrsluvélum upplýsingar i
nemendaskrá og upplýsingar um
nemendur og foreldra þeirra í
þjóóskrá og öðrum skrám, sem
byggðar eru á henni og liggja
fyrir á vélspjöldum — svo sem
skattskrám. Hins vegár er hér um
að ræða athuganir, sem byggðar
eru á sérstakri öflun gagna, en
hagnýta að öðru leyti nemenda-
skrána sem grundvöll að fram-
kvæmd verksins.
Hver nemandi fær sitt vélspjald
með upplýsingum um nafn og
fæðingarnúmer samkvæmt þjóð-
skrá, lögheimilissveitarfélag fyrri
skólagöngu — hvers konar skóla
Framhald á bls. 31
SÁ embættismaður, sem
mjög hefur verið f sviðs-
Ijósinu að undanförnu er
verðlagsstjóri. Hann er Ge-
org Ólafsson og hefur
gegnt embættinu f tæpt
hálft annað ár eða frá ára-
mótum 1974 til 1975, cr
hann tók við starfinu af
Kristjáni Gfslasyni. Georg
er viðskiptafræðingur, út-
skrifaðist frá Háskóla Is-
lands árið 1970, en að prófi
loknu vann hann fyrst hjá
Seðlabanka Islands, fór
sfðan utan til framhalds-
náms og starfa f Danmörku
f 2 ár, en hóf sfðan að nýju
störf f Seðlabankanum unz
hann fékk veitingu fyrir
verðlagsstjóraembættinu.
Morgunblaðið ræddi nú f
vikunni við Georg til þess
að fræðast um starf hans. 1
fyrstu var hann spurður að
þvf, hvort það væri lifandi
og skemmtilegt. Hann
svaraði:
„Starfið er vissulega lif-
andi, ég hefi mikil sam-
skipti við fulltrúa ýmissa
atvinnugreina og félaga-
samtaka, auk þess sem
talsvert er um persónuleg
samskipti við almenning.“
— Þá spurði Mbl. um það,
hvort mikill þrýstingur
Þar sem
virk sam-
keppni er
ræður
markaður-
inn verð-
|ag»
væri frá aðiljum, sem ættu.
undir embættið að sækja
og játti hann þvf. Hann
sagði: ,Jú þvf er ekki að
leyna, að mjög fast er sótt
um hækkanir, sérstaklega
ef snöggar kostnaðarhækk-
anir hafa orðið erlendis,
launahækkanir og fleira.
Við sjáum nú fram á að
þetta ár verði mjög erfitt,
þar sem samið hefur verið
um tfðar launahækkanir,
1. júlf, 1. október og 1.
febrúar 1977 og ef tif vill
ekki sízt vegna þeirra
rauðu strika sem samið var
um.“
„Þið skerið oft niður
hækkunarbeiðnir eða
hreinlega synjið aðilum
um hækkanir. Á hvaða for-
sendum gerið þið það?“
„Við þessari spurningu er
erfitt að gefa einhlftt svar,
en ef ég gef almennt svar
við henni, þá könnum við
hvaða kostnaðarhækkanir
hafa átt sér stað frá þvf er
sfðar var heimiluð hækk-
un. Ennfremur könnum
við rekstrarafkomu fyrir-
tækja, t.d. með þvf að kalla
inn ársreikninga, en einn-
ig leitum við eftir öðrum
upplýsingum, sem við telj-
um nauðsynlegar og lftum
á framtfðarhorfur fyrir-
tækisins. Þessar upplýs-
ingar eru svo metnar og f
lögunum segir að verðlags-
ákvörðun eigi að miðast
við þörf fyrirtækis f hverri
grein, sem hefur vel skipu-
lagðan og hagkvæman
rekstur. Erindum er synj-
að ef hækkanir reynast
ónauðsynlegar.“
„Verðlagsskrifstofan hef-
ur oft verið gagnrýnd fyrir
að hafa of þéttriðna
möskva og að jafnvel ráðu-
neytið sé ekki eins fast-
heldið á hækkanir. Hvað
viltu segja um þetta?"
GEORG ÓLAFSSON.
verðlagsstjóri
„Eg vil sem minnst ræða
um störf annarra verðlags-
yfirvalda, en við veitum
nauðsynlegt aðhald, án
þess þó að stefna rekstri
fyrirtækja f hættu.“
„Verður verðlagsstjóri
ekki óvinsæll f starfi með-
al þeirra, sem undir hann
eiga að sækja?“
„Það má vel vera,“ — sagði
Georg Ólafsson, „en f mfnu
starfi sem öðrum opinber-
um störfum, verður að
taka málefnalega afstöðu
án tiliits til þess, hvort það
er óvinsælt eða ekki.“
„Hvað um verðlagseftirlit-
ið f verzlunum?“
„Hið venjulega eftirlit fer
þannig fram, að gengið er
úr skugga um að verð sé
samkvæmt verðlagsákvörð-
unum. Þá höfum við beitt
okkur fyrir þvf að verzlan-
ir verðmerki vörur sfnar
og ég mun beina starfsemi
embættisins meir inn á
það f framtfðinni, að gerð-
ar verði kannanir f verzl-
unum á verðlagi og þær
sfðan birtar opinberlega.
Með því ætlum við okkur
að auka verðskyn almenn-
ings, en það virðist hafa
slæpzt mjög í verðbólg-
unni að undanförnu. Hins
vegar höfum við orðið var-
ir við það — hvort sem það
fylgir minnkandi kaup-
mætti eða ekki — að fólk
hefur meiri áhuga á að fá
upplýsingar um hvar verð
sé lægst. Er t.d. mikið
hringt til okkar, þar sem
fólk bendir á ákveðið
á einhverju og biður okkur
um að kanna réttmæti
þess. Slík könnun er auð-
vitað einn þátturinn f
starfi okkar.
„I stjórnarsáttmálanum er
sérstaklega gert ráð fyrir
endurskoðun á verðlags-
löggjöf. Hvað lfður
henni?“
„Viðskiptaráðherra hefur
falið þremur mönnum,
skrifstofustjóra viðskipta-
ráðuneytisins, Björgvini
Guðmundssyni, lögfræð-
ingi ráðuneytisins, Gylfa
Knudsen, og mér, að vinna
að þessu verkefni og höf-
um við að undanförnu ver-
ið að vinna í því. Það gefur
að skilja, að ein af grund-
vallarreglum verðlagsmála
er að þar sem virk sam-
keppni er rfkjandi, er
markaðurinn látinn ráða
verðlaginu. Starf verðlags-
yfirvalda er þá fyrst og
fremst að fylgjast með
verðlagi og grfpa inn f þar
sem samkeppnin er ekki
virk og koma f veg fyrir
samkeppnishömlur. Eg get
lítið sagt um starf okkar að
þessu verkefni enn sem
komið er, en Ijóst er að við
munum kynna okkur verð-
lagslöggjöf margra landa.
þ.á m. á Norðurlöndunum.
Fram hjá þvf verður þó
ekki gengið, að vegna fá-
mennis hér á landi eru all-
frábrugðnar aðstæður hér
og til þess verður að taka
tillit," sagði Georg Ólafs-
son, verðlagsstjóri, að lok-
um.
GE0RG ÓLAFSS0N