Morgunblaðið - 21.04.1976, Blaðsíða 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. APRlL 1976
Ítalía:
Enn reynt að af-
stýra kosningum
Noregur:
ÞingTnenn mega ekki
hitta andófemenn í Sovét
Róm, 20 aprfl. Reuter.
BENIGNO Zaccagnini, formaður
Kristilega demókrataflokksins á
ttalfu, átti f kvöld að hefja úr-
slitaviðræður við leiðtoga ann-
arra stjórnmálaflokka, þ.á m.
kommúnista, um leiðir til að
koma I veg fyrir að boða þurfi til
kosninga f landinu í júnf n.k.
Flestir telja mjög litlar Ifkur á
því að viðræðurnar beri árangur.
Allar horfur eru taldar á þvf að
kommúnistar og sósfalistar geti
komið út úr kosningunum með
nauman meirihluta og hið vinstri
sinnaða dagblað La Republica
t Nordisk kontakt segir frá til-
lögu sem norska rfkisstjórnin
hafi lagt fram um að.vfsa á bug
þeirri hugmynd að ráðuneytis-
stjórar fái leyfi til að taka þátt f
viðræðum f þinginu.
Þá segir að ríkisstjórnin leggi
einnig fram stjórnarskrárbreyt-
ingu um að öllum öðrum rfkis-
starfsmönnum en dómurum megi
segja upp starfi. Nánar verður að
kveða á um uppsagnarskiimála og
það er forsenda ríkisstarfsmenn
það er forsenda að ríkisstarfs-
menn fái trygga réttarvörn með-
an farið er með mál þeirra. Nú
háttar svo til í Noregi að yfirleitt
birtir f dag úrslit skoðanakönnun-
ar sem sýna að þessir tveir flokk-
ar muni samtals fá 50,5% at-
kvæða ef kosningar yrðu haldnar
nú.
Dagblaðið Corriere della Sera
segir í dag að Kristilegir demó-
kratar undirbúi nú efnahagsað-
gerðir í fimm liðum sem lagðar
verði fyrir hina flokkana. Meðal
aðgerðanna séu m.a. sparnaðar-
ráðstafanir eins og niðurskurður i
fjárveitingum til ráðuneyta, og
aðgerðir til að hleypa fjöri í við-
skipta- og atvinnuiífið Stjórn-
er ekki unnt að segja opinberum
starfsmanni upp starfi nema að
undangengnum dómi.
málaskýrendur telja þó afar ólík-
legt að þó að samkomulag náist
um efnahagsaðgerðir muni enn
sem fyrr stranda á deilumálinu
mikla, — umbætum á fóstureyð-
ingalöggjöfinni. Sósíalistar og
kommúnistar vilja að fóstureyð-
ing verði veitt samkvæmt ósk
konunnar á fyrstu þremur mán-
uðum meðgöngutímans en kristi-
legir demókratar vilja að læknar
hafi úrskurðarvald um fóstureyð-
ingu.
• HIN UMDEILDU UMMÆLI
SCHMIDTS
Italska ríkisstjórnin fól fyrir
helgina sendiherra sínum í Bonn
að bera fram mótmæli við vestur-
þýzku stjórnina vegna hinna um-
deildu ummæla Helmut Schmidts
kanslara í sjónvarpsþætti að
kommúnistaflokkar hefðu aðeins
komizt til áhrifa og fengið mikið
fylgi f löndum eins og Italíu,
Portugal og Spáni þar sem æfa-
gömlum hefðum hefði verið við-
haldið áratugum saman með
valdi. Sagði Schmidt að samfé-
lagsaðstæður á Italíu væru í ólagi
og menn um heim allan hefðu
áhyggjur af þróuninni þar. Tals-
maður italska sendiráðsins sagði
að mótmælaorðsendingin væri
það eina sem Italir myndu aðhaf-
ast í málinu og þvf væri nú lokið
af þeirra hálfu. Talsmaður
Schmidts sagði hins vegar að þýð-
ing á ummælum kanslarans hefði
valdið þessum vandræðum, svo og
túlkun þeirra og sú áherzla sem
lögð hefði verið á þau. Þetta hefði
nú verið leiðrétt í viðræðum við
ítalska sendiherrann.
I NÝJASTA hefti Nordisk kon-
takt sem er gefið út á vegum
Norðurlandaráðs er skýrt frá þvf
að sex norskir þingmenn hafi sótt
um vegabréfsáritun til Sovétríkj-
anna en verið snarlega synjað um
hana. Þeir höfðu látið I Ijós áhuga
á að fá samtöl við andófsmenn og
heimsækja fangelsi.
Hvati málsins er sá að aðstoðar-
dómsmálaráðherra Sovétríkjanna
gaf yfirlýsingu fyrir skömmu þess
efnis að allir sovézkir borgarar
nytu þeirra mannréttinda sem
kveðið væri á um í Helsinkisátt-
málanum. Þingmennirnir lögðu
þá fram fyrrgreinda beiðni og
meðal þeirra sem þeir sögðust
óska eftir að fá að ræða við voru
Nóbelshafinn Andrei Sakharov,
Grigorenko hershöfðingi, Vins-
fjölskyldan og prestarnir Dudko
og Jakulin sem báðir hafa verið
sviptir kjóli og kalli.
Ríkisstarfsmönnum
megi segja upp starfi
— Athuffasemd
frá Einhamri...
Framhald af bls. 33
en tugi. Þá hafa þeir líka haft
mjög frjálsar hendur með skipu-
lag lóða og húsa, þó að mörgum
finnist þar hafa misjafnlega til
tekist. Ég undanskil þó Verka-
mannabústaðina nýju, sem mér
virðast fara mjög vel í landinu
sem þeir eru byggóir á og vera
jákvæðar byggingar í sambandi
við kostnað.
Að hafa nægar byggingalóðir
með sæmilega frjálsu skipulagi,
er einn af þeim þáttum í bygg-
ingastarfsemi, sem er ákaflega
þýðingamikill, til þess að fá góða
nýtingu, bæði á vinnu og efni.
Einhamar hefur orðið mjög
áþreifanlega fyrir því, hvað það
kostar að hafa ekki byggingalóðir.
Á síðast liðnu sumri urðum við að
segja upp helmingnum af þeim
trésmiðum sem unnið höfðu hjá
okkur undanfarin ár, og svo öll-
um starfsmönnum í janúar s.l.,
því að verkefnin voru þrotin.
Einnig urðum við á siðastliðnu
hausti að selja allt mótatimbur
sem kom til baka úr byggingun-
um, ásamt ýmsu fleiru fyrir að-
eins hluta þess verðs sem það var
virði, þar sem við, að sjálfsögðu,
urðum að flytja það af lóðum hús-
anna þegar búið var að afhenda
íbúðirnar.
Hvergi var lóð að fá og ekkert
annað sjáanlegt en að fyrirtækið
Ieystist upp og starfsemin legðist
niður. Þessi stöðvun kostar fyrir-
tækið hundruð þúsunda, vegna
efnis og missis góðra starfs-
manna. Við hliðina á okkur biðu
svo að segja tilbúnar lóðir, sem
borgarstjóri sagði að Verka-
mannabústaðirnir hefðu fyrirheit
um að fá, þó voru þeir annarsstað-
ar með I byggingu 308 fbúðir og
ekki einu sinni helmingurinn af
þeim uppsteyptur.
Þá er rétt að minnast hins
mikla fjárhagslega aðstöðumun-
ar. Allir, sem nærri bygginga-
starfsemi hafa komið, þekkja
hversu lítils hinir almennu við-
skiptabankar eru megnugir, og
nánast má segja að bann sé á því
að þeir láni til almennra bygg-
inga. Byggingar Framkvæmda-
nefndar og Verkamannabústaða
eru hins vegar fjármagnaðar úr
opinberum sjóðum, samkvæmt
sérstökum lögum.
Einnig má líta á það, að um-
ræddar byggingar eru tekju-
skattsfrjálsar, eins og raunar
fleiri samsteypur, sem byggja á
kostnaðarverði. Einhamar greiddi
á siðasta ári rúmlega 9,2 milljónir
kr. i tekjuskatt, og á ég ekki von
á, að það verði minna á þessu ári.
Að sjálfsögðu hafa báðir aðilar
greitt tryggingar og önnur launa-
tengd gjöld, eins og þau eru á
hverjum tima.
Að síðustu vil ég taka fram, að
það má enginn taka orð min svo
að ég efist um heiðarleika þeirra
ágætu manna er ég hef nefnt hér
að framan, en sagan endurtekur
sig: opinber rekstur hefur aldrei
verið samkeppnisfær við einka-
reksturinn, jafnvel þó ekki sé
keppt á jafnréttisgrundvelli.
Gissur Sigurðsson.
— Að loknu
kvennaári ...
— Svar Elínar
Framhald af bls. 14
að konur væru greindar frá,
enda alltof umfangsmikið og
næstum óviðráðanlegt, ef allt
yrði að vinna tvöfalt i öllum
stofnunum, annað fyrir konur
og hitt fyrir karla. Væri raunar
illa farið ef kvennaár yrði til að
greina konur frá mannkyninu.
En svei mér ef ég held ekki að
ég hafi heyrt hér heima konur
tala um að þær ættu að fá for-
réttindi — um stundarsakir
auðvitað, alveg eins og allir
hershöfðingjar og einræðis-
herrar í veröldinni, þegar þeir
finna til máttar síns.
— Ein samþykktin, sem gerð
var, fjallaði um sjálfar Sam-
einuðu þjóðirnar, sem hafa
staðið sig illa í þessu tilliti, kon-
ur eru aðeins í 19% af embætt-
um hjá stofnuninni. En nú var
ákveðið og við vorum meðflutn-
ingsmenn að tillögunni, að 5%
af nýjum émbættismönnum
sem ráðnir yrðu í lausar stöður
hjá S.Þ. skyldu vera konur og
mundi hlutfallið þá hækka upp
í 27%. Og efnt til þjálfunar og
fræðslu, svo þetta væri fært.
— Þessu kvennamáli á alls-
herjarþinginu lauk þó eigin-
lega ekki fyrr en daginn eftir
að allsherjarþingið samþykkti
allt þetta, því þá efndu samtök-
in sjálf til sérstakrar umræðu
um stöðu kvenna hjá S. Þ. og í
sendinefndum, og stjórnaði
Hellvi Sipila þeim. Hún var
með mjög athyglisverðar tölur
um kvennafulltrúa á þingum S.
Þ. Það bjargaði íslandi frá þvi
að vera meðal 18 landa, sem
engan kvennafulltrúa hefðu
haft, að þrisvar sinnum hefur
kona verið i sendinefndinni
okkar, Auður Auðuns 1967,
Svava Jakobsdóttir 1974 og ég á
sl. ári og lentum við þvi í hópn-
um með 0—5% kvenna í sendi-
nefndum. Svíþjóð var með yfir
25% og ég held Danmörk líka,
en Finnland og Noregur i
næsta flokki fyrir ofan okkur.
A allsherjarþinginu öllu voru
kvenfulltrúar í sendinefndum
ekki nema 7% og kom i ljós, að
þróunarlöndin eiga yfirleitt
fleiri kvenfulltrúa hjá S.Þ. en
efnaðri iðnaðarlöndin. Suður-
Amerikulöndin standa þar bezt
og siðan Afrikulöndin, en verst
standa sig Arabalöndin og næst
þeim koma Austur-
Evrópulöndin. Sú skýring kom
fram að þróunarlöndin nýttu
vel sína menntamenn, þannig
að ef kona hefur þar góða
menntun, þá hafa þeir blátt
áfram ekki efni á að nýta hana
ekki. Eina kona, sem verið
hefur forseti allsherjarþings-
ins, er Angie E. Brooks frá
Liberíu, svört feit og sjarmer-
andi sex barna móðir og Bruce
Randal, önnur svört, er eina
konan, sem verið hefur fastur
fulltrúi í öryggisráðinu. En sem
skýringu á því af hverju svo
fáar konur væru f embættum
hjá S.Þ. sagði aðstoðar-
framkvæmdastjórinn, sem með
þau mál fer: — Blátt áfram af
því að við lifum í karlmanna-
þjóðfélagi og S. Þ. spegla það.
Umsækjendur um stöður eru
valdir af stjórnvöldum i heima-
löndunum, þar sem fáar konur
eiga sæti, en karlmenn 80%.
Hjá S. Þ. velja karlmenn úr
umsóknum og eru hlutföllin
svipuð. Karlmenn stjórna bæði
hjá S. Þ. og í heimalöndunum.
Á eftir fundinn var „rallý“ eða
mótmælafundur í anddyri
byggingarinnar á vegum starfs-
mannafélagsins og kvenna-
samtaka Bandaríkjanna, þar
sem m.a. talaði hin fræga kven-
réttindakona Betty Friedan.
— Jú, ég sagði í minni ræðu á
allsherjarþinginu frá úti-
fundinum okkar á Lækjartorgi
og öðrum aðgerðum á kvenna-
ári, auk þess sem ég tók þátt f
umræðum. Þetta var áreiðan-
lega eina svo vel heppnaða
aðgerðin af þessu tagi í
heiminum. Ég reyndist vera
númer 72 á mælendaskrá,
þegar beðið var um orðið fyrir
Island og komst að kl. 11 á
þriðja kvöldi, síðust þann
daginn. En á eftir mátti svara
ásökunum og fulltrúar Israels,
Chile, Sovétrfkjanna og Kína
helltu sér hver yfir annan með
ásökunum undir kjörorðinu
„Þér ferst ekki“. Fundarstjór-
inn var Júgóslavi, sem banda-
rfski fulltrúinn, blökkukona,
ávarpaði aldrei öðru vísi en mr.
Chairperson. Hann var hinn
fúlasti og ávarpaði hana hátíð-
lega „madame". Þetta var sem
sagt allt mjög lærdómsríkt og
skemmtilegt.
• •
— Okumenn
Framhald af bls. 5
tals 266 en fæstir f desember alls
133.
I fyrsta sinn er nú greint frá
aðild ölvaðra ökumanna að slys-
um með meiðslum eða dauða f
öllu landinu. Þar kemur fram að
ölvaðir ökumenn áttu aðild að 39
slysum með meiðslum eða dauða
eða 7.7% af þeim 507 slysum sem
urðu á árinu 1975. Af þessum 39
slysum urðu 5 banaslys þar sem 5
manns létust. Samtals slösuðust
52 í þessum 39 slysum sem ölvaðir
ökumenn áttu aðild að. 25 hlutu
meiri háttar meiðsli, 22 minni
háttar meiðsli og 5 létust eins og
áður sagði. Um akstur bifreiða
var að ræða í öllum tilfellum
nema einu. Þar var ökumaður bif-
hjóls að verki. í 10 tilfellum var
ölvaður ökumaður réttindalaus.
— María Markan
Framhald af bls. 16
Markan hafa áður verið haldnir
fernir opinberir tónleikar, þ.e.
árið 1964 í Gamla Bfói, árin 1966
og 1967 í Melaskóla og árið 1968 f
Gamla Bíói.
Efnisskrá tónleikanna verður
fjölbreytt og munu söngvararnir
flytja bæði einsöngs- og tvísöngs-
lög eftir innlenda og erlenda höf-
unda.
Aðgöngumiðar eru seldir í
bókaverslunum Lárusar Blöndal
og Sigfúsar Eymundssonar.
— Sakharov
Framhald af bls. 1
KGB-mennirnir hefðu staðið við
dyrnar inn í dómssalinn og varn-
að þeim inngöngu þar. Hann sagði
að þau hjónin hefðu óskað eftir að
fá að hlýða á en þá hefði verið
þrifið í þau, snúið upp á hendur
þeirra og þeim hrundið á brott. I
fyrstu fréttum var haft eftir eig-
inkonu Sakharovs að þau hefðu
verið lamin, en Sakharov segir að
ofbeldi lögreglumanna hefi birzt í
þvf að hrinda þeim ruddalega og
snúa upp á handleggina. Elena
Sakharov sagðist vera með hrufl-
ur á hálsi og öxlum, sem hún
hefði fengið, þegar lögreglumað-
ur hefði ráðist aftan að henni og
snúið upp á hendur hennar.