Morgunblaðið - 22.09.1976, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 1976
13
NAMIBÍA
Pyntingar og
svívirðingar S-
Afríkuhers á
íbúum Namibíu
Lýsingar sjónarvotts sem
ollu uppnámi í Pretóríu
SUÐUR-Afrískar hersveitir hata
undanfarna þrjá mánuði rifið upp
með rótum 40,000—50,000 ibúa
þorpa í Namibíu f þeim tilgangi að
skapa mannautt og kflómetra-
breitt belti meðfram landamærum
Namibfu og Angóla, þar sem unnt
yrði að veita viðnám af hörku
hugsanlegum innrásum skæruliða
handan þeirra, að því er Sean
Macbride, embættismaður Sam-
einuðu þjóðanna sem fer með mál-
efni Namibíu sagði í Lusaka í
Zambfu nýlega. Hermaður einn úr
her Suður-Afrikustjórnar, Bill And-
erson að nafni, hefur nú stigið
fram fyrir skjöldu og veitt brezka
dagblaðinu The Guardian eiðs-
varna lýsingu á aðförum þeim sem
hann varð vitni að er herinn lét til
skarar skriða á þessu belti.
Aðgerðir þessar, sem í tóku þátt
fimm herfylki úr fótgönguliðinu,
þyrlur og fallhlifasveitir, gengu und-
ir nafninu Operation Cobra. Allir
hermennirnir fengu fyrirmæli um að
skjóta hvern þann sem reyndi að
komast undan en handtaka þá sem
yrðu um kyrrt.
Að þvl er Anderson heldur fram
voru allir þeir sem handteknir voru
pyntaðir á hinn grimmilegasta hátt,
— þeirra á meðal kornung börn.
Hann segir að allir hermennirnir hafi
verið hvattir til að taka þátt í pynt-
ingunum og barsmiðunum af yfir-
mönnunum, og hann lýsir þvi, m a.
hvernig yfirmenn stærðu sig af því
að beita raflostspyntingum
Operation Cobra átti sér stað i
júnimánuði s.l. i Ovambolandi í
norðurhluta Namibiu meðfram
landamærum Angóla í mai var
neyðarástandi lýst yfir á þessu
svæði og herlög sett i gildi. Þrátt
fyrir þá leyndarhulu sem undir yfir-
skyni öryggisástæðna var sveipað
yfir Operation Cobra höfðu sögu-
sagnir um aðfarir hers Suður-
Afríkustjórnar komizt á kreik, en frá-
sögn Andersons var fyrsti staðfesti
vitnisburður sjónarvotts.
Sem vænta mátti olli birting frá-
sagnarinnar í The Guardian fyrir
skemmstu ekki litlu fjaðrafoki, —
og þá ekki sízt í sjálfri höfuðborg
Suður-Afrtku, Pretoríu. Varnarmála-
ráðherra landsins birti opinberlega
boð um að The Guardian sendi
blaðamann og Ijósmyndara til
Ovambolands. „Ef ykkur skjátlast.
þá verðið þið að biðjast afsökunar,"
sagði hann. Þegar boð þessi um
opna og itarlega rannsókn bárust
svo á ritstjórnarskrifstofur The
Guardians i London kom i Ijós að
hún átti aðeins að fá að standa
4.—6. september. — i tæpa tvo
daga. Blaðið óskaði þegar eftir því
að fá meiri tima til könnunarinnar.
Ella yrði slik ferð ekkert annað en
sýndarleikur. En varnarmálaráðherr-
ann lét þá þann boðskap út ganga
að boðið til The Guardian yrði látið
niður falla þvi ekki væri sæmandi
„að gestir setji skilyrði" fyrir heim-
sókn. Af þessum viðbrögðum Suð-
ur-Afríkustjórnar geta menn dregið
ályktanir sjálfir Hér fara á eftir nokk-
ur brot úr annars mjög nákvæmri
frásögn Bill Andersons, 21 árs gam-
Bill Anderson — hann skýrði frá
ófögnuðinum.
als hermanns i 6. herfylki Suður-
Afrikuhers. Hann hafði skrásetning-
arnúmerið 7153773 BA.
^ „Einn bifreiðastjóranna i A-deild
mins herfylkis skar eyra af líki eins
fangans sem hann hafði skotið og
sendi það heim i vinandaglasi Hann
skar af honum punginn og reyndi að
hafa hann á girstönginni sinni, en
pungurinn rotnaði."
Q „Pyntfngar hófust nánast um leið
og komið var með hina grunuðu til
baka (til bækistöðva herliðsins).
Nokkrir hinna fyrstu voru yfirheyrðir
af sveit úr suður-afrisku lögreglunni
inni i tjaldi HQ-herfylkisins (herfylkis
Andersons). Ég sá hermennina berja
hina grunuðu með rifflum og hnef-
um og sparka i þá i tvær klukku-
Framhald á bls. 18
Ættlónd sem úthlut r-. ■ ’ 0 100 b
S afriskar *ag hefur veri8 l’ V;‘|
herbúðir blökkumönnum Clii-J Milur
lv »*. -y/,.;' ■
4 Sodoliet ;
•Grootfontein , v i
m-’Mi
IÍNAMIBÍAɧ§|Í
Suðvestur-Afrika
Walvls WINDHOEK
Bay
Namíbia.
f S.W A r: ::
Viðurkenning
Vorsters á umboði
SWAPO skilyrði
fyrirviðræðum
í SÁTTAFERÐ þeirri sem dr
Henry Kissinger, utanríkisráð-
herra Bandarikjanna er í þessa
dagana í suðurhluta Afríku er
talið að höfuðáherzla verði lögð
á að finna friðsamlega lausn á
Namibíumálinu. Afrískir leið-
togar munu almennt vera þeirr-
ar skóðunar að óviturlegt vaeri
að blanda Rhódesíumálinu um
of inn í sáttatilraunirnar, þar eð
skilyrði fyrir slíkri íhlutun þar
séu einfaldlega ekki fyrir hendi.
Hins vegar gæti ferð Kissingers
haft afgerandi áhrif hvað varð-
ar sjálfstæði Namibiu (Suðvest-
ur-Afriku), því þar hefur John
Vorster, forsætisráðherra Suð-
ur-Afríku, vaidið til að gera
breytingar. Viðræður Kissing-
ers og Vorsters i Pretóriu nú
gætu því hugsanlega skipt
sköpum i þessu efni, þótt af-
riskir leiðtogar séu ekki sérlega
bjartsýnir.
Enn eru meiri háttar vandamál óleyst
hvað varðar grundvöll fyrir friðsamlega
lausn Namibiumálsins Þjóðernissam-
tök Suðvestur-Afriku, SWAPO og sjálf-
stæðir Afrikuleiðtogar halda því fram
að þrir grundvallarþættir verði að vera
til staðar fyrir stjórnarskrárráðstefnu þá
um sjálfstæði Namibíu sem lagt hefur
verið til að verði haldin i Genf. Þessir
þættir eru Suður-Afrika, SWAPO og
Sameinuðu þjóðirnar, en S Þ. hlytu að
halda ráðstefnuna á sinum vegum
Vandinn i þessu sambandi er fyrst
og fremst sá að John Vorster hefur
ekki gengið lengra en að viðurkenna
SWAPO sem lögmæt stjórnmálasam-
tök Hann heldur því fram að SWAPO
sé aðeins einn af tuttugu stjórnmála-
flokkum i Namibiu og visar þar með á
bug samþykktum Sameinuðu þjóð-
anna og Einingarsamtaka Afríkuríkja
um að SWAPO sé eini lögmæti fulltrúi
namibisku þjóðarinnar Haldi Vorster
þessari afstöðu sinni til streitu mun
SWAPO ekki taka þátt í Genfarráð-
stefnunni. Það verður þvi meginverk-
efni dr Kissingers að reyna að fá
suður-afriska forsætisráðherrann ofan
af þessu
SWAPO hefur sett allmörg skilyrði
fyrir viðræðum við stjórn Vorsters
Þeirra á meðal er brottflutningur allra
suður-afriskra hersveita og lögreglu-
sveita frá Namibiu áður en ráðstefnan
hefst. Hins vegar telja margir að þessi
krafa sé óraunsæ Tímasetning brott-
flutnings hlyti að verða eitt þeirra at-
riða sem samið yrði um i viðræðunum
sjálfum
Eina skilyrðið fyrir ráðstefnuþátt-
töku, sem SWAPO-forystan er i raun
og veru staðráðin i að falla ekki frá, er
að öllum pólitiskum föngum verði
sleppt til þess að þeir geti, — ef þurfa
þykir —. tekið þátt i ráðstefnunni
Bandarikjastjórn mun hafa tjáð afrísk-
um leiðtogum að hún áliti að unnt sé
að fá þessu skilyrði fullnægt Og
Bandarikjastjórn telur að mikið sé í
húfi SWAPO hefur þegar leitað til
Rússa um hergangaaðstoð. og i land-
inu gæti komið upp svipað ástand og í
Angóla með heiftúðugum skæruliða
hernaði (Byggt á Observer)
RHÓDESÍA
Smith reynir skotfimi sina
ástandið alveg á sínu valdi og aðeins
væri eftir að hreinsa svolitið til En nú,
fjórum árum seinna, á Smith enn langt
i land með að stöðva sókn skæruliða
Ástæðan fyrir þessum ólíku skoðun-
urn hvitra og blakkra á ástandinu i
landinu er að verulegu leyti sambands-
leysi Annars vegar trúa hvitir hverju
orði hinna stuttu yfirlýsjnga frá aðal
stöðvum öryggissveitar/ria eins og nýju
neti, en hins vegar fá blökkumenn
þeirra eigin útgáfu af þvi sem er að
gerast á vígstöðvunum i gegnum fjar-
skiptastöðvar skæruliða inn i frum-
skógunum Dag hvern færa blökku-
menn sem eru á ferð milli borga og
sveita landsins ofsalegar sögur af átök-
um „strákanna okkar" og „manna
Smiths".
- Reyndar berast fréttir af bardögun-
um ttl afrisku ibúanna áður en öryggis-
sveitírnar gerfa út sinar yfirlýsingar
Þegar þær yfirlýsingar svo berast loks
til „hvitu" blaðanna og rikisútvarps og
-sjónvarps þá eru þær auðvitað ekki
teknar trúanlegar. Vfirlýsingar rikis-
stjórnarinnar eyða heldur ekki þeirri
útbreiddu skoðun meðal blökkurhanna
að öryggissveitirnar drepi saklausa
borgara í staðinn fyrir hermenn frelsis-
sveitanna, sem blökkumenn nefna svo
með stolti
Ekki svo að skilja að blökkumenn
efist um að „strákarnir þeirra" deyi fyrir
kúlum stjórnarhersins Þeir efast hins
vegar um fjölda þeirra eins og hann
birtist i opinberum tölum stjórnarinnar
Framhald á bls. 18
Tveir hermenn úr Rhódesíuher, annar hvftur, hinn svartur, vi8 öllu búnir á
varðstoð sinni nólægt landamærum Mozambique