Morgunblaðið - 16.02.1977, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. FEBRÚAR 1977
Oddur Björnsson:
Tek undir með Brecht að
leikhús, sem ekki er hægt
að hlæja í er hlægilegt leikhús
Á LITLA sviði Þjóðleikhússins
standa nú yfir sýningar á
leikritinu „Meistarinn" eftir
Odd Björnsson. Leikritið var
frumsýnt þann 20. janúar síð-
astliðinn og er sýnt sem stend-
ur tvisvar f viku, þ.e. á þriðju-
dögum og fimmtudögum. Leik-
stjóri er Benedikt Árnason og
leikarar sem eru þrlr, eru þau
Róbert Arnfinnsson, GIsli
Álfreðsson og Margrét
Guðmundsdóttir.
Þetta er þriðja stóra stykkið,
sem Oddur Björnsson sendir
frá sér, hin tvö voru „Horna-
kórallinn" og „Dansleikur".
Morgunblaðið spjallaði stutt-
lega við Odd Björnsson I gær og
spurði hann nánar út I verkið.
„Þetta er að vísu þriðja stóra
leikritið af fullri lengd, sem ég
skrifa, en ég hef samið heilmik-
ið af styttri leikritum, sem hafa
til dæmis verið leikin í útvarp.
Leikritið, sem hér um ræðir,
tekur eina klukkustund og
tuttugu mínútur í flutningi og
er það sýnt í einni striklotu, því
okkur þótti ekki taka því að
hafa hlé. Jú, mig langar mikið
til að leggja út á þá braut að
fara að semja meira af stærri
verkum, en það er heilmikið
átak og tekur sinn tíma og þar
eð ég hef fengist við kennslu
hef ég ekki getað gert eins mik-
ið af því og ég hefði viljað.
Leikritið ,,Meistarinn“ samdi
ég sfðastliðið sumar og haust.
í hlutverki meistarans er
Róbert Arnfinnsson. Hans hlut-
verk inniheldur lengstan og
mesta textann (en hin hlut-
verkin eru ekki síður þýðingar-
mikil), og er á gríðarlega breið-
um „skala", sem spilar á ýms-
um tilbrigðum. En hin hlut-
verkin eru konan, sem Margrét
Guðmundsdóttir leikur og ung-
ur, nýútskrifaður lækna-
kandfdat, sem Gísli Alfreðsson
hefur með höndum".
— Um hvað fjailar verkið?
„Ja, ,,Meistarinn“ fjallar eig-
inlega um æviskeið manns. Það
er tfmalaust og gæti gerst hvar
sem er og hvenær sem er. En
einn fastur punktur þó er að
leikritið gerist í litlu þorpi ein-
hvers staðar nálægt sjó. Meist-
arinn er gamall maður, brotinn
og bramlaður. Hann fæst við
„meistarastykkið" sem hann
finnur sig knúinn til að ljúka
áður en hann er allur. Hann
fæst við það að smfða líkan af
skipi, sem er að sjálfsögðu
„symbólik".
Ungi læknirinn, sem er fríð-
ur sýnum er að áliti meistarans
hæfur til þess að gerð sé á
honum ákveðin tilraun í því
tilefni að ljúka meistarastykk-
inu. Þótt hann hefði getað tekið
hvaða unga mann, sem var
valdi hann þennan unga
kandídat.
Meistarastykkið gengur svo
upp í leikslok á óvæntan hátt
sem að sjálfsögðu er ekki rétt
að segja frá hér. Áhorfendur
koma auga á hvað og í hverju
þetta meistarastykki er fólgið
og í því felst hin markvissa
spenna leiksins.
Auð vitað er af endalokum •
þessa verks hægt að draga
margvíslegar ályktanir eins og
af flestu og menn ganga út að
Atriði úr „Meistaranum".
sýningu lokinni með misjafnar
hugmyndir og skoðanir á leiks-
lokum. En við, sem að verkum
stöndum, þurftum að sjálf-
sögðu að standa klár á því f
hverju meistarastykkið og
lausn þess er fólgin.
Þegar unga læknakandfdat-
inn fer að gruna í hverju til-
raun gamla mannsins sé fólgin
reynir hann að sjálfsögðu að
hamla á móti henni, þar eð
hugsunin er honum ekki geð-
felld. Einhvern tíma varð gamli
maðurinn á sinni lffsleið, það er
að segja á þvi timabili eftir að
hann lauk þvf skeiði, sem ungi
maðurinn nú lifir og áður en
hann varð gamall maður, fyrir
mikilli lífsreynslu, sem hann
sjálfur kallar „gjörningaþoku“
og i því er lykillinn fólginn. —
Konan, sem er aldurslaus, svíf-
ur einhvers stðar mitt á milli
þeirra tveggja og hefur komið
við sögu f lifsreynslu meistar-
ans, skilur hvert hann er að
fara og sættir sig þar af leið-
andi við málalok, það sem ungi
maðurinn gerir hins vegar
ekki. En hér er um viðkvæmt
efni að ræða og því tel ég ekki
rétt að rekja „þema“ verksins
nánar,“ sagði Oddur.
Aðspurður um hvort leikrit
þessu svipaði eitthvað til
„Dorian Gray“ eftir Oscar
Wilde, svaraði hann, að það
væri ekki f jarri sanni, her væri
alla vega um svipuð viðfangs-
efni að ræða, það er æskuþokk-
ann, sem allir vilja halda f, eða
réttara sagt æskuna sjálfa.
„Aðdragandinn að verkinu
voru hugleiðingar mfnar um
þessi mál, sem ég hafði gaman
af að glfma við sem nokkurs
konar þraut“, sagði Oddur.
, „Mér fannst þetta svolítið æs-
andi og hugsaði með mér að
slfkt verk væri gaman að leysa
tæknilega enda er allt hægt í
leikhúsi nema að vera leiðinleg-
ur. Ég tek undir það sm Brecht
sagði: Leikhús, sem ekki er
hægt að hlæja í, er hlægilegt
leikhús".
Er „Meistarinn“ þá „farsi“?.
Nei, alls ekki. Þetta er grafal-
variegt verk, hvorki „farsi“ né
villt kómedfa eða gamanleikur.
En meistarinn sjálfur er svo
frumlegur að hann spilar bæði
á létta strengi sem alvarlega,
snýr út úr öllu og tekur upp á
hinu og þessu. Stundum minnir
samspil þessara þriggja er við
sögu koma kannski eitthvað á
borð-tennis leik.
En eins og ég sagði áðan er
hér um svolitið viðkvæmt efni
að ræða og það gæti ef til vill
ruglað fólk, ef farið er út í
nánari hugleiðingar um verkið
áður en það sér það með eigin
augum.
„Meistarinn“ er stykki, sem
hefur marga fleti og þar af leið-
andi gefst fólki tilefni til að
draga margvfslegar ályktanir,
en framsetningin er einföld og
spennan markviss," sagði Odd-
ur Björnsson að lokum.
— HÞ
Sigrlður Kristinsdóttir:
Hugleidingar 2.
flokks borgara
í Morgunblaðinu 1. febrúar s.l.
rak ég augun í grein, með yfir-
skriftinni: „Ekki talið rétt að
kvenfólk ætti sæti í sóknarnefnd-
inni.“ Að loknum lestri greinar-
innar hló ég lengi og innilega.
Karlar eru óborganlega skoplegir,
þegar þeim tekst upp. Mér fyndist
alveg tilvalið, að nýja sóknin tæki
upp nafnið „Vfðsýnisstaðasókn“.
Hvað veldur þessari afstöðu
karla til jafnstöðu kvenna? Gaml-
ir fordómar, valdagræðgi, illvilji,
ótti, klára heimska, eða allir þess-
ir þættir í bland. Þeir ættu að
athuga það, þessir miklu karlar,
að þeir eru allir II. flokks
borgarar í aðra ættina, eins og nú
standa sakir.
Reglugerð fyrir lifyerissjóð
Austurlands, barst mér i hendur,
þar stendur í 13.gr.
„Makalífeyrir: Nú andast sjóð-
félagi, sem naut elli- og örorkulíf-
eyris úr sjóðnum eða greitt hafði
iðgjald til hans a.m.k. 6 mánuði á
undanfarandi 12 mánuðum og
lætur eftir sig ekkju og á hún þá
rétt á lífeyri úr sjóðnum, enda
hafi hún verið orðin 35 ára að
aldri við fráfall sjóðfélagans,
hjónabandið hafi staðið a.m.k. 5
ár og verið stofnað, áður en sjóð-
félaginn náði 60 ára aldri.
Láti sjóðfélagi eftir sig barn
innan 18 ára aldurs, sem hann
hefur átt með eftirlifándi eigin-
konu sinni, skal þó ekkjulífeyrir
veittur án tillits til hjúskapartíma
og aldurs sjóðfélaga og ekkju
hans. Kjörbarn þeirra veitir sama
Sigrfður Kristinsdóttir
rétt, enda hafi ættleiðingin átt sér
stað fyrir 60 ára aldur sjóðfélag-
ans, áður en hann missti starfs-
orku sína og a.m.k. einu ári áður
en hann lézt. Ennfremur skal
ekkjulífeyrir veittur án tillits til
hjúskapartíma og aldurs sjóð-
félaga og ekkju hans, ef trygg-
ingayfirlæknir telur ekkjuna
vanta 50% eða meira á fulla
starfsorku.“ (undirstrikun mín
SK) Þetta er um hinn karlkyns
sjóðfélaga, svo kemur rúsínan um
kvenkyns félagann.,,Heimilt er
sjóðstjórn, að greiða ekkli, sem
sjóðfélagi lætur eftir sig, allt að
þeim lífeyri, sem ekkja ætti rétt
á, er eins stæði á, enda hafi ekkill-
inn skerta starfsorku eða hinn
látni sjóðfélagi teljist hafa verið
aðalfyrirvinna heimilisins."
(undirstrikun mín SK)
Sem sagt, sjóðsfélagsréttindi
kvenna falla niður, nema ekkill-
inn geti sannað, að hann hafi ver-
ið aumingi á framfæri konu sinn-
ar. Hver var að efast um jafnrétti
kynjanná?
I mörg ár hef ég rennt hýru
auga til „helmingaskiptareglunn-
ar“, í stað samsköttunar hjóna.
Nú hillir undir þessa reglu í nýja
skattalagafrumvarpinu, en virðist
þá aðeins eiga að verða samskött-
un í nýju formi. Það er ekki hálf
breyting til bóta, ef hjónin eiga
áfram að telja fram til skatts á
sama eyðublaði, álagðir skattar
hjónabirtir í einu lagi í skattskrá,
nægilegt að senda öðru hjóna til-
kynningar, hjónin beri áfram
óskipta ábyrgð á greiðslum skatta
og innheimta ríkissjóðs geti geng-
ið að hvoru þeirra um sig, til
greiðslu á sköttum beggja. Þetta
verður alveg sama fyrirkomulag
og nú er, karlmaðurinn talinn
bera ábyrgð á öllu saman, eða öll
ábyrgðin færð yfir á konuna, sem
er engu meiri sanngirni.
Með helmingaskiptareglunni
eiga hjónin að telja fram til skatts
hvort á sínu eyðublaði, teljast
hvort um sig sjálfstæður skatt-
þegn, með jafnan persónuafslátt
og jafn mikla skattlausa eign eins
og um ógifta einstaklinga sé að
ræða. Öðlast eiginkonan þá aftur
þau mannréttindi, sem hún var og
er enn svipt við hjónavígsluna,
fær aftur að telja fram til skatts á
eigin nafni og bera sjálf ábyrgð á
greiðslu skatta sinna. Skatt-
hagræði vegna útivinnu beggja
maka á ekki að hafa áhrif á þessi
atriði. Það á að búa þannig að
heimilunum að það sé ávinningur
að ganga í hjónaband, en ekki
fjárhagslegt tap og mannréttinda-
Framhald á bls. 25
Byggingarfélag verkamanna
Reykjavík.
TIL SÖLU þriggja herbergja íbúð í 10
byggingarflokki við Stigahlíð. Félagsmenn skili
umsóknum sínum tilskrifstofufélagsins að Stór-
holti 16 fyrir kl. 12 á hádegi þriðjudaginn 22.
febrúar n.k.
Félagsstjórnin.
28644 FTj'ILIjll 28645
Hafnarfjörður — einbýlishús
Járnvarið timburhús, kjallari, hæð og ris á góð-
um stað í gamla bænum. Gott tækifæri til að ,
gera góð kaup. Verð 8,5 — 9 millj. Útborgun
samkomulag.
Höfum kaupendur
að 4ra herb.íbúð í Snælandshverfi eða sem
næst því í Kópavoginum. Má vera tilbúin undir
tréverk.
OKKUR VANTAR ALLAR
TEGUNDIR EIGNA Á SKRÁ.
SÖLUSKRÁ VÆNTANLEG
UM MÁNAÐAMÓTIN.
EtdrCp f asteignasala
Öldugötu 8
símar: 28644 : 28645
Solumaður
Finnur Karlsson
heimasimi 434 70
Valgarður Sigurðsson lögfr