Morgunblaðið - 12.03.1982, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1982
15
alls svæðisins vestan Rockall-
trogs síðustu 100 milljón ár a.m.k.
og þar sé ekki um nein jarðfræði-
leg tengsl á þeim tíma við Bret-
land að ræða. Styðjumst við þar
m.a. við gagnmerka og langa rit-
gerð, sem prófessor E.D. Brown,
sérfræðingur í alþjóðalögum við
háskólann í Wales, ritaði 1978, þar
sem hann dregur mjög í efa, að
Bretar og Irar eigi nokkurt tilkall
til Rockall-svæðisins, einkum þó
Irar. Hins vegar sé réttur Færey-
inga meiri, en á ísland minnist
hann ekki enda höfðum við þá
ekkert tilkall gert til áhrifa á
svæðinu.
Irar munu raunar um síðir hafa
áttað sig á veikleika sínum og því
reynt að bæta um í 76. grein með
setlagakenningu, sem gengur und-
ir nafninu „írska reglan". Og þar
sem allmikil setlög eru í Rockall-
trogi telja þeir sig hafa öðlast
tengingu við neðansjávarháslétt-
una. Sá galli er þó á gjöf Njarðar,
að þessi set hafa borist norðan úr
höfum, að miklu leyti að minnsta
kosti, og hitt kann ekki síður að
reynast þeim skeinuhætt, að í
upphafi 76. greinar er gengið út
frá því, að framlenging botnsins
þurfi að vera samfelld frá land-
helgismörkum, þ.e.a.s. 12 mílum.
Sú framlenging þarf að gerast
óslitið eða „throughout the natur-
al prolongation". Vegna Rockall-
trogs er ekki hægt að líta á þessa
framlengingu sem óslitna.
Bretar aftur á móti telja sig fá
tengingu við Rockall-svæðið eftir
svonefndum Wyville-Thomson-
hrygg, sem er suður af Færeyjum,
en bæði er hann heldur lítilfjör-
legur og þar að auki af gerð
úthafsbotns. Þá hafa þeir og gert
sér vonir um að tilvist Rokksins
sjálfs á útjaðri Rockall-háslétt-
unnar styrkti stöðu þeirra. En
hvort tveggja er, að öllum réttind-
um þeim til handa að því er klett-
inn varðar ert mótmælt bæði af
Dönum fyrir hönd Færeyinga og
af okkur íslendingum og í þriðju
málsgrein 121. greinar uppkasts-
ins af hafréttarsáttmála er skýrt
tekið fram að klettar á borð við
Rokkinn hafi enga efnahagslög-
sögu eða hafsbotnsréttindi, þ.e.a.s.
aðeins tólf mílna landhelgi.
Þótt við Islendingar mótmælum
harðlega einhliða rétti Breta og
íra til að teygja hafsbotnsréttindi
sín út fyrir 200 mílurnar höfum
við ekki mótmælt því, að Færey-
ingar hefðu réttindi á þessu svæði,
heldur þvert á móti óskað marg-
sinnis eftir nánu samstarfi við þá
og Dani fyrir þeirra hönd, en það
verður að segja þá sögu eins og
hún er, að þeir eru furðulega
svifaseinir.
En þótt við mótmælum öllum
einhliða réttindum Breta og íra
höfum við engu að síður boðið
þeim til samningaviðræðna, enda
er það grundvallarregla þess haf-
réttar, sem nú er óðum að verða til
á ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna,
að ágreiningsmál eigi að ieitast
við að leysa með samkomulagi. Og
Bretar hafa fagnað því að við
nálgumst málið með þessum
hætti. Kom það sérstaklega Ijóst
fram á þeim formlega viðræðu-
fundi, sem haldinn var í Genf í
ágústmánuði sl.
Við Islendingar færum fjölmörg
rök fyrir réttindum okkar á
Rockall-hásléttunni og skulu
nokkur talin:
1. Sanngirni er sú meiginregla,
sem ríkja á samkvæmt orðum
og anda hafréttarráðstefnu og
hafréttarsáttmála, og sann-
gjarnt hlýtur það að teljast, að
við eigum einhverja íhlutun í
þessum réttindum, a.m.k. ef ír-
ar eiga það. Og sanngjarnt
hlýtur það líka að teljast,
hvernig við höfum nálgast
málið.
2. í 100 milljónir ára hafa sömu
jarðfræðilegu umbrotin sett
einkenni sitt á jarðsögu
Rockall-hásléttu, íslands og
Færeyja.
3. Eftir Íslands-Færeyjahryggn-
um tengjumst við Hatton-
banka beint, en hryggurinn er
náttúrulegt framhald íslands.
4. Islands-Færeyjahryggurinn er
af sérstakri tegund úthafs-
skorpu, sem kölluð er „Iceland-
ic type crust".
Þingsályktun
um hafsbotnsréttindi íslands og samvinnu við Færeyinga.
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að fylgja fast eftir, á grundvelli tillögu
þeirrar sem afgreidd var á Alþingi hinn 22. deseinber 1978, kröfum uni hafsbotns-
réttindi sunnan 200 mílna efnahagslögsögu Islands, að því niarki sem þjóðréttar-
reglur frekast leyfa, og efna í því sanibandi hið allra fyrsta til viðræðna við aðrar
þjóðir sem gert hafa kröfur á þessu svæði.
Jafnframt er mótmælt hvers kyns tilraunum Breta og íra til að taka sér réttindi
vestan svonefnds Rockall-trogs, utan 200 mílna þeirra, þ. á m. á Hattonbanka, enda
mæla jarðfræðileg og önnur rök eindregið gegn sliku og þarna um að ræða svæði
sem íslendingar og Færeyingar telja tilheyra sér.
Alþingi lýsir yfir, að það telur fyrir sitt leyti unnt að levsa mál varðandi yfir-
ráðarétt þessa hafsbotnssvæðis milli Islendinga og Færeyinga, annaðhvort msð sam-
eiginlegum yfirráðum eða skiptingu svæðisins.
Er rikisstjórninni heimilað að semja um, að gerðardómur ákveði skiptingu
svæðisins niilli íslendinga og Færeyinga, ef Færevingar æskja þess.
Samþykkt á Alþimji 19. maí 1980.
5. Dýpi frá íslandi til Hatton-
banka er hvergi meira en 2500
metrar, sem er sú viðmiðun,
sem getið er um í 76. grein.
Allmikil setlög, sem myndast
hafa af framburði íslenskra
fljóta, eru meðfram Hatton-
banka og allt suður í Biskaya-
flóa.
6. Ef miðlínuregla væri látin
gilda mundi svo til allur Hatt-
on-banki falla í hlut Islend-
inga.
7. A Íslands-Færeyjahrygg hafa
fundist set mynduð á landi í
borkjarna á 1300 metra dýpi
frá sjávarmáli.
8. Jarðfræðisaga íslandssvæðis-
ins allt frá Grænlandi, Jan
Mayen og Færeyja- og Rock-
all-svæðinu er einstök á hnett-
inum.
9. Orðin eðlilegt framhald, „nat-
ural prolongation“, hafa ekki
verið skilgreind á neinn afger-
andi hátt, þannig að eðli máls á
að ráða, enda tilbrigðin ótelj-
andi á heimshöfunum.
10. En sú regla, sem myndaðist
með Jan Mayen-samkomulag-
inu, á að vera vegvísir við lausn
ágreiningsmála þessara fjög-
urra nágrannaþjóða.
11. Ef ekki næst samkomulag
þeirra þjóða sem tilkall gera til
svæðisins gæti svo farið að
engin fengi neitt, en svæðið
yrði alþjóðlegt.
I niðurstöðum sáttanefndarinn-
ar í Jan Mayen-málinu er þess í
fyrsta lagi getið að nefndin sé
þeirrar skoðunar að hugtakið
„natural prolongation" hæfi ekki
við lausn deilunnar, en nefndin
hafi rækilega athugað ýmiss kon-
ar dómsniðurstöður og venjur sem
leiði til sanngjarnrar lausnar.
Nefndin kemst síðan að þeirri
niðurstöðu að heppilegust sé sam-
eign og samnýting auðlinda og
segir að ástæðan fyrir þeim tillög-
um sínum sé meðal annars sú að
hvetja til enn frekari samvinnu og
vinsamlegra samskipta milli Is-
lands og Noregs.
í viðtali við Morgunblaðið 6.
júní 1981 segir Hans G. Andersen
sendiherra um Jan Mayen-sam-
komulagið m.a.:
„Þetta verður í fyrsta skipti sem
slíkur samningur er gerður á
grundvelli uppkastsins að hafrétt-
arsáttmála og verður að skoðast
sem þýðingarmikið framlag við
þróun þessara mála.“ Hann segist
mega fullyrða „að það sé leitun að
öðrum tveim þjóðum, sem hefðu
getið komið sér saman um slíkt".
En bætir þó við síðar í viðtalinu:
„Og þá er mikill styrkur fyrir
okkur að hafa þessa lausn í hönd-
um og enginn efi er á því, að Bret-
ar, Irar og Danir munu kynna sér
þessi gögn rækilega, og vissulega
væri ánægjulegt ef tækist að
vinna í svipuðum anda að lausn
Rockall-málsins í þeim viðræðum
sem fyrirhugaðar eru, enda er þar
einnig um nágranna- og vinaþjóð-
ir að ræða, sem einmitt hljóta að
leita að sanngjarnri lausn miðað
við allar aðstæður."
Það kom einnig í ljós í hinum
formlegu viðræðum við Breta í
Genf í sumar, að Jan Mayen-
samkomulagið hafði vakið athygli
þeirra og þeir kváðust hafa kynnt
sér það og myndu kanna það
miklu nánar áður en næst yrði
sest að samningaborði, sem vænt-
anlega er skammt undan, enda tók
Ólafur Jóhannesson, utanríkis-
ráðherra, málið upp við Carring-
ton lávarð, utanríkisráðherra
Breta, í för sinni til Englands
fyrir skemmstu.
Allir velviljaðir menn hljóta að
vona og treysta að ágreiningurinn
um Rockall-hásléttuna leysist með
einhverjum hætti á svipaðan veg
og gerðist að því er Jan Mayen-
svæðið varðar. Það væri öllum
þeim, sem málið snertir, til sóma
en ekki síst til gagns, aukinna
samskipta og traustari vináttu-
banda í bráð og lengd. Þótt ein-
hvers konar skipting Rockall-
hásléttunnar komi auðvitað til
greina væri áreiðanlega happa-
drýgst að um sameign og samnýt-
ingu yrði að ræða með svipuðum
hætti og er á Jan Mayen-svæðinu.
Fylgiskjal 2
ú-
-V,-.
fk. «
<?*
& o

4 \ Íy *
)!«>■

J/ ; l
,y v c
\% ^
IlíifiJ umhverfis íslanct
SKYRINGAR
FB FftREYJABANKI
WYVILLE - TMOMSONHRYGGUR
BILL BAtEYS BANK
LOUSY BANK
GEORGE BLIGH BANK
ROSMARY BANK
SJÁVARDÝP1 irr)
---- 200 SJÓMÍLNA MORK
----MIDLINA MILLI LANDA
5*
✓

WTH
GBB
RB

' GRÆ.M.AN0SHAF
ÍSLANDS
Lestun í erlendum
höfnum
AMERIKA
PORTSMOUTH
Mare Garant 22. marz
Junior Lotte 1. april
Mare Garant 12. april
Junior Lotte 26. april
NEWYORK
Mare Garant 23. marz
Junior Lotte 2. april
Mare Garant 14. april
HALIFAX
Hofsjökull 26. marz
Selfoss 12. april
BRETLAND/
MEGINLAND
ROTTERDAM
Eyrarfoss 15. marz
Alafoss 22. marz
Eyrarfoss 29. marz
Alafoss 5. apríl
ANTWERPEN
Eyrarfoss 16. marz
Alafoss 23. marz
Eyrarfoss 30. marz
Alafoss 6. april
FELIXSTOWE
Eyrarfoss 17. marz
Alafoss 24. marz
Eyrarfoss 31. marz
Álafoss 7. april
HAMBORG
Eyrarfoss 18. marz
Alafoss 25. marz
Eyrarfoss 1. april
Alafoss 8. april
WESTON POINT
Helgey 11. marz
Helgey 23. marz
NORÐURLÖND/
EYSTRASALT
BERGEN
Dettifoss 29. marz
Dettifoss 12. april
Dettifoss 26. april
KRISTIANSAND
Dettifoss 16. marz
Dettifoss 30. marz
Dettifoss 13. april
MOSS
Dettifoss 16. marz
Mánafoss 23. marz
Dettifoss 30. marz
Mánafoss 6. apríl
TRONDHEIM
Laxfoss 29. marz
GAUTABORG
Dettifoss 17. marz
Mánafoss 24. marz
Dettifoss 31. marz
Mánafoss 7. apríl
KAUPMANNAHÖFN
Dettifoss 18. marz
Mánafoss 25. marz
Dettifoss 1. april
Mánafoss 8. apríl
HELSINGBORG
Dettifoss 19. marz
Mánafoss 26. marz
Dettifoss 2. april
Manafoss 9. april
HELSINKI
Irafoss 15. marz
Múlafoss 29. marz
RIGA
Mulafoss 31. marz
Irafoss 14. april
GDYNIA
irafoss 18. marz
Mulafoss 1. april
Irafoss 15. april.
THORSHAVN
Mánafoss 1. april
VIKULEGAR
STRANDSIGLINGAR
- framog til baka
frá REYKJAVIK alla mánudaga
frá ÍSAFIRDI alla þriöjudaga
frá AKUREYRI alla fimmtudaga
EIMSKIP
SlMI 27100