Morgunblaðið - 12.03.1982, Blaðsíða 17

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1982
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1982
17

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 110 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 7 kr. eintakiö.
Geðþótti eða lög?
Ráðherrastörf Svavars Gestssonar, formanns Alþýðubandalagsins,
einkennast af ofríki og hótunum í garð embættismanna, sýnist
ráðherrann ekki átta sig á því, að í störfum sínum á hann að lúta settum
lögum og starfa innan þeirra marka, sem þau setja honum.
Svavar Gestsson fer með jafnréttismál. Hann hefur þó sætt áminn-
ingu Jafnréttisráðs fyrir að fara ekki að jafnréttislögum við veitingu
embættis. Viðbrögð ráðherrans í því máli eru dæmigerð fyrir þann
hroka, sem hann hefur tamið sér. Hann komst þannig að orði: Það er
jafnréttisumræðunni bara til framdráttar, að ég brjóti jafnréttislögin!
Svavar Gestsson er heilbrigðisráðherra. Að eigin sögn ber hann þar
með „ábyrgð á hinni faglegu þjónustu" sjúkrahúsanna. Hann hefur ritað
forstöðumönnum daggjaldasjúkrahúsa bréf og sagt þeim að skera niður
„faglega þjónustu". Ráðherrann hefur ekki fengist til að birta þetta bréf
og segist vilja fara með það sem trúnaðarmál „af tillitssemi við for-
stjóra sjúkrahúsanna". I þessu tilviki rökstyður Svavar Gestsson geð-
þóttaákvörðun sína með hótun í garð forstjóra sjúkrahúsanna. Ráðherr-
ann hefur einnig hótað þeim með öðrum hætti: Hann lýsir þeim skoðun-
um forstjóranna, sem ekki falla að sjónarmiðum hans, sem „skætingi"
og bætir svo við: „Ég vona samt að sá skætingur sé ekki til marks um
það að menn vilji ekki samstarf við heilbrigðisráðuneytið." Hvað eiga
þessar hótanir heilbrigðisráðherra að þýða? Felst í þeirri fyrri aðdrótt-
un um það, að gerðir forstjóra sjúkrahúsanna þoli ekki dagsins ljós? Á
að skilja hina síðari á þann veg, að því aðeins leggi heilbrigðisráðuneytið
sjúkrastofnunum lið, að forstöðumenn þeirra lofi og prísi sjálfan Svavar
Gestsson?
Svavar Gestsson fer með skipulagsmál. Vald sitt á því sviði ætlar
hann að nota í stríði sínu gegn vörnum landsins. Nú á að vinna sigur í
baráttu Alþýðubandalagsins fyrir því, að Island verði varnarlaust, með
skipulagsvaldið að vopni. Með nýjum reglum fyrir samvinnunefnd um
skipulagsmál á Suðurnesjum ætlar Svavar Gestsson að leggja alla and-
stæðinga sína að velli. Auðvitað eru þessar reglur ekki settar með
lögformlega réttum hætti. Samkvæmt lögum á skipulagsstjórn ríkisins
að hafa frumkvæði að setningu slíkra reglna. Hún hefur ekki einu sinni
fjallað um reglurnar, sem Svavar Gestsson gaf út 8. mars. Hvaða hótan-
ir skyldi Svavar Gestsson hafa uppi gagnvart þeim, sem í þeirri stjórn
sitja? Auk þess heyra skipulagsmál á varnarsvæðunum alls ekki undir
Svavar Gestsson heldur utanríkisráðherra, Ólaf Jóhannesson.
Embættismenn eiga að forða ráðherrum frá því að gleyma lögum við
ákvarðanir sínar. Sumir ráðherrar láta ráð þeirra sem vind um eyru
þjóta, í þeirra hópi er Svavar Gestsson. Embættismenn eiga síst af
öllum að kyssa vöndinn, eftir að geðþótti ráðherra hefur stjórnað gerð-
um hans.
Sýktar skjaldbökur
Arvekni heilsugæslulæknis í Árbæjarhverfi í Reykjavík hefur orðið
til þess, að snúist hefur verið til varnar gegn skjaldbökum, sem
hafa í sér taugaveikibróður. Heilsugæslulæknirinn var að vitja barns og
grunaði að sjúkdóm þess mætti rekja til skjaldbök'u, er barnið átti.
Grunurinn reyndist á rökum reistur og síðan hefur komið í ljós, að
sýktar skjaldbökur hafa líklega verið fluttar ólöglega til landsins. Sýk-
illinn hefur einnig fundist í eldri skjaldbökum.
Hér á landi gilda hinar ströngustu reglur um innflutning á dýrum. Til
dæmis hefur í Hrísey á Eyjafirði verið reist nautabú til að laga holda-
naut að íslenskum aðstæðum og ganga úr skugga um, að ekki flytji þau
búfjársjúkdóma inn í landið. Ollum finnast slíkar varúðarráðstafanir
eðlilegar. En hvers vegna fylgjast yfirvöld ekki með þeim dýrum, sem
seld eru í verslunum í höfuðborginni og annars staðar? Greinilegt er, að
nauðsyn er á ströngu aðhaldi á þessu sviði.
Hvers vegna Gaddafi?
Skýrt var frá því hér í blaðinu í gær, að Gaddafi, Líbýuleiðtogi, væri
kominn í opinbera heimsókn til Áusturríkis og hefði hann stigið
þar úr flugvél sinni með barn sér við hönd og börn í móttökunefndinni
hefðu fært honum blóm! Austurríki er menningarríki í hjarta Evrópu og
þangað telja ýmsir að fyrirmyndar sé að leita í stjórnarháttum og til
dæmis stefnu í utanríkismálum. Ekki verður það talið til fyrirmyndar
að taka á móti Gaddafi sem hverjum öðrum þjóðarleiðtoga. Viðurkennt
er, að maðurinn leggur sig í líma við að styðja alla hryðjuverkamenn,
sem vilja þiggja af honum fé, vopn eða annað. Hvers vegna í ósköpunum
ser ríkisstjórn Austurríkis með jafnaðarmanninn Bruno Kreisky í
broddi fylkingar ástæðu til þess að bjóða Gaddafi heim? Máttur olíunn-
ar er svo sannarlega mikill.
Tæt pá de 80 er han
en yngfing af sind:
At OSfc KfííOOW. Foio: H«ry
* *»«, «t*f *r I ttdbrwS, nfcr Haitesa iuUA*»9
wndw 09 ©jrffcHtMW** af AtmHmw Har> «t kta*, fcvífc 09
fcft?*fc, wntívHler* intSttí 09 thnrta «4-
»afcttn4fl og vbwr t h*írt
pr t-ssíftw i j'rtír
i /oV&rW ÍA
sitstt
prt-Vj SUVftWsr J AvivrS
Þora»«í
V.O..
i'JÍfiir iju 'a«ti
fl.or trfiiÐ.v)-flve jut flre
VveiPAo ttrra U'. refcwtrrt
Uonítt. 8« iwertiUi*! >CbS
*it ■í'—'j-itie tíi *r ctS'Sgt
X»-
íepúUuío luy- Mw Urtrt c4
í&itetis&iorKr, ©s s-ng»U\*
í jjj'sVaU*. SS>. «*-
t*s vr,oó «k>, Ov'ei' vewtor,
fcfl *n i
(fertMtefe*.
Wv«> J»s sfctti >*v» i
ii trttrtJtófcfcinX
Joy fci? inyen •'arro yta-
>X!T. SfcÚMrt ÍJOUi*S«
Jo)f StiU'nr hj«»«>>i tíaoyí
*X ratne Sttttiiv. «<>>>>>>«> ei>
»S»í - í.erí jo*
rtoo Æt*. Uiífljov irtít
j»í*V»l>a»ttri>ti«fc.
fcr er í-*tttttt»*' pUBWf. «
srHr-, or trt-sívPi>rtr»r« l
tr-ttr* fafcí >rt«o*r> fleyVjtt
vlfl tfcttter 3>»a tttttt* «rt*r
TflPjtttt »S*tfc« Vfcrkao,
Vrtatí, >rv ovXvtjiifcí s»fcS
V>> > tt<ftfrtrfcv**pti, ttwcrttl
a4 rr>9rt»te -)*>ju»íH Kfctk-
fcr'-r WvrrtSttJi* VttiCtt- ttg TV
fcttttti fcMrttt- o* >jfc*WfcU>-
óooíttttrrifcrvr áett *t>**. í«
iflttrtrtrfc MfcCfcfc ifc> ttí}.
*er»’ «0 «r >*go> >lett !**
*r »*í &o »?<; frf >»*jrrt. »*Jrt
eftfet .ottsfl *> ttttftiyt Htttrt
i>JX„ >r->*ifc 'jforrrrix Jflif
PA atv»röen«
KfcJMor iiustfl’ rtrtyrr
or kotttrcfcf jA *r-re>rtt«rt«
- - Bo flrrtfcViitt«*V JjJfrfe*-
*or fr* iSwttrfl. áev VrflJÖ i«-
reávag )>«>>• pA ifcfoná, for-
fflít* — )>v*fl. Jov PeleJt yfcífcfo
- fli vofc var v.rtVosttrnef >jí
it MJJVtg. tiJrt er áfl ttvojtttt
a>>j>i)ff. JVeV Vsottttor tt*)e
Uáfctt irtá itó -•fce'o'j »)***•.
irVfcfi Wfc tkfco VrtttSttr flt
J9M*f« fcofc*ie\- Mrjrt *>iri«-
re r*jjj>fljvrr ev Jr >rtt *ttttr*< i
ftCfctArtrt. fltrs v>j*«ttttfl btt-
i*t*f r«fc*, fctfltt ð«t fctw Jey
Jtiirrtvie »fcm*i r rfcl* ttrttt-
«rttt*»b**r -Ktt flifcXrr* rp-
fc*r» ) flV*«Srx íor ruoírr
rttttfftrt# Jfcfc trt>S*vrf\>r. a>ett
a»r vflr tté»v«ttre fttfl <
ikíalpfrtoa *f fcflftofoé
je*iáettf Vfrtö Cjf lew 'ttSes
tttttccrtett*** icCífltt)'
- ■ I5> j.-?fc*f.
fcfl. -rt rtC**V CrttVf fljfe
cyjiffcr a>e>»l**fcev i Jtiir
ttttitífcf "fltcisjrf I'-ri \->i
«ffco; Jtttrtt JVrtfcci reeJS prr-
*rtfirifc*. ftiJÍ r.g fjJtfc, «tea J>i
iiriiifi flirt} rc*tt*fl
Jttoxflprttttt* >s>ott?jjfi*or, jo*
fc«v fcrttttir.
Vfcekír*
komfxnrmsmen
iíflitrfcfi- frttttttttflfi fc*r W-
«*i ítefct rfcttt ifcrtttfofctoio-.
'eflvrcoeilur. V«r re->>-roe
*t«V. rnett fcr*>i»-*Cftoas
•IttJffíofi Jífc ttttttov* ártrtfiVSfc-
rin* s*»i j»»*rirfWwX»ett
«X Ottfcfc>tv Wrio flflre }*>»jps'
rc rg ttttrgofe -rtri íre rfon-
tt* ÍÖÍBrir'ctt* í -Kft rfifc-
t«V* fcjrfcrffv flOIttVfirtr áof i>J
*f ifl.ttrt ttflrá fl*» flrtj»»\rf«ff-
*tt*fc* fcfflotttgS Mett fcflu
tt*V jfc*A ÖUfflj ttfc >iyj»»flJr-
*ev»ti tnfló fefltotiefflWfflrt.
fflttttf ft* icV*V«fcifct fcfco
*Wr* ífcotor t *f«« usapfl
iSflgfl- irivrt fefcfc fcfov fckotfli
itt>j>&t*>.ttrK.
M«t á*f ttflJe JflJtttflrfo '-ttí
«*euftt* i KttórCttfcVrt.
• - ártC, JCjtrifc krtttt «1
«*» áfcfcttnr fcfcofláítflt IVfli
rtrtf i XfcW C* áít vev ftttrrc
fcJUifc. jofc VJtr i irfcfcfcrtffc.
JrtS fcfcfctááf rftifc ttcr cf Sr
Ojf Coe>S* f 3fl KfcruttfljfcsfcfcÁtt
Vfc, áott iártrt VrfiJ uáfc-eUg*
tftifctif fc-r ír iitttfíig tri tít
ÍSfSflr hrffcttvfc j«fcJ. t fcfcrtitt.VJc
vJílttrsrt úcg Vccttc *<««*» f
íffcioX'fs. /Jfg Ijttrv *il»>ifc
tfturíifc, &or w «4 reegfli.
itf íéufie rirfo. isfc v*f ífcfc
Uefl J»fttrc*tt*ce\ i »t*4flj».
wm prfc V-jU> C'-ttrcriSflrtitifc
btlfígf iö Jsfc vjc ojj \!«g
rcsttá, >Sflr ffci.o Jrfl'.rfr. feJtÁ
>jU’tnr*Ggi«ri fscá strutflo.
gífc 4»r t ockft Ar, oáefc *i
áffl cttttlo Jrftor Se'Jflro Xr«-
V.vrttiflreátt fe* fflr«flfl)Iuíe
fcflrtfo t urfiettári Jog yjcrt
j»uufettrtfl« fc#<*> vtg juttgfli
op'ojfof of fcfticiii.-itrfccfi
Jflfc gii f.flfl*. i>4 fltt gr«>*>J-
efcrtH for >*rirf*r *4’ v*c
flrfáog VJrftiigl *f«CtÍ rfrt*V
ffcr )t*i>AíflÍJeJ»ec Xog»,o»s*,
rf*f. ott #i rfrfrefcet. í>j)V fe>j>.'
JJ* f>sfc«ie\ftn«*rfiflrt,. *e fltt-
áritfc rrifgtou. Xrirft rttJfií
JUttweu*. ‘-A t>*» >r Sttt) Jáif
otf ítrt irtrfcCt «f áou i.vvfc*
f.’Ávirteácfc, Jofc «*v ogflí
pi >á ri*f Wrftqjuuflf íftngof
*f öfli fcvfcJcJsJrtáe docefl f-r
*fc* íircrfrfov Ofc vi) Oe »*itt
■r.rft orfctrfrtrC’flJtrrt,' írri
rirof Os iJcXfl. frtir Jsfc vi))»«
ÁflVfl Ostt? Cááscíc cfc rtrfe-
fiO’j'
r&U'Jfcr frfrtrtosö fcttgfer
osfcftjo rtg fc'.VfrfrjtJrfrt og c,o-
fásgirtr ftt*áí«J-«*X MfeJ) ttr
Sfefefl rftfsfflrti if*j> rtfcrtvcr
agoA jri ccfcefofe OeHrfr t*-
ásfc JtftrfO OriJfefor ftrg ttfl.-l’
í.ttrtfl. KflVr YfcrV Tírtooe rt«
rtrffcfcrt flrtgofflke n.eSflflr
Bkvgtoy 17 ér
íf'-r-r fcJjg uá »r )l«*fll
áeWJ-jS'
- .feitr*’»fcVJ *í ftt«flWS*fl»
oj? írtott'r rtC n’rt-jf «ij«e
iiuutor jofc >rto>) Xittrrf Wrf*
»A r» gflflg. pri irtg í* *v £J
!c vc eíarftLfWtfl flfljfcJcJto. Usftfti
frr-JXv* fWJ’ft SA rirflifcfe áfcjfe
■fog ci'jáfcfloác »A Jrrttwrátt'
ögf crftXrt'foofcfe tv.acjfi-fftfo
Iflrtf vftf vjrkriigt w\ «?kke
Jfl’rfi'JtSfl. ácí JÁ IjJcg!
--Ofc Ofc nr iKJflvá* fOcwS
>S<o»>rot*sc'
- Iflftt b»>- Jog Jf. arffif
ftfctu**- rfáfc *ftrv rfttfe Svscet
*C, Á Jft* >fl gSftá og l*V-
itttnrcrftrfí. íog fe>' r»*>t og
*cfcttjáo>ÍUJ>J>g - J*g fc» t*k-
UflJOfffiú'( flrfrtt rtfl» staefc
sc t irtrtgr tffcflr ftio-Sorr jcfc
fkico »t flttí. Ottr kftjc g* sttfe-
rffáefc ftfc- JOfc fjflgAr fcfcgoi
K»rf X iiosfcfl Ctftrfgo r-og-cfc
»*riJSiSfgt flflri tt»i>jfc ftftvivfc
rior Huöfcjus S>*r J0k rofceu
*í «vj* >rtrto ftftn kfttrfo áfct
e>l óobUy , Jifer jog gAr 'rtifc f
s*flflfirf og feoftfor aákig, *4
rií rig»i )*« ftrfoVufflreV
oofvfefgoög )oj fftgvifegji-
'J»íc J»s>flflfiú\or S>j> ct skH-
oo Ufo 'fc-JS. Ðfii -.ítífc v»tro
flftrf írtrtrttfttikfik, ftfice g*r-
ftrirer greí JOáe > rfuvurtrtgr
jrft rcig r)g j.ofi-jflrftckftMÍ-^
JCé rtgíiíX grvJvUft- fcffiflf
ftftirirffl *Ufr. evlUrjáfcf eftrti-
ác, Ififlrfi I \S« ífcrsfefc cákftfli
flr flSJOflfl-íegu'rfgfiS jrfrfcri
ift*. Cfeft ft5<-efeJU»o\rfr. jog
ftrtittier fcrf «})«? *rfáí»t jue-
ákfc !v* átft rfeórf&fce itfl. >:í
áfti ftcoftcuft-rt Jrftrsáfflt »XU-
áfejfiflo jfe* flflrftof fle'Jgtt-
ktftcáe $cflC*fc*9tkrtrfriflgttn
Jjás > fefiig f ife fer. rftfcrf ritfl
te*s«efcflvvleJ - ttfl* flrfrtrt
*ifce - gfti' á* rirtf »fc roíffcfe.
fX*Jtá»r fertt.vírfri* flfftr
ttcftr, *i ttoc fcfte ttftfi íio
*»'*ráj»sácr fi«rf ot ittst*
áe -feftíig* ftXðingj'T
Jttg *ftfi\fc> Cflrf ‘Jg oro
tfcou Oo ftflrirfffigfir. tfor »r
fc«fi*ttfl fcrckic- mt jsfc aeftfej-
fcfti rfjfcftfe rtrefet
Ksuoftferf cováttJUr >re
áfefe >rt.->»j«fe* ;«ívijál>jg f
--*r*lfefcv
- tfcife fcr eu frc-rfosfcve,
rfor rfeggor >rios /or jufr, >ft-
>i’v* rtg rfcfctceoiááft. irtö er
rtfcrfa>rtj> *i xcdkttfl. sjferr.ío
fc?. J05 fcftr iliko >Jfc» ».jtjfr-
»Vc oá'-rttáttfc ftoitf v-roogfl’
tfefeVc. &o>. feortor jfcg Jrtrtrc*-
r-j....—. - rtfljfeftfcor
SveT«y
'yVtí n»s%gt donnw
• - Mvfert e>. Oorfc* fcifcflrfác-
ro«t>f oi rfftrfo'e öftcfiJ'.rcr )
ákfcX
- - Vtv) 1» bvsj), jog irior
crii rivrt'oáiJik frfflái fJo'.
bssrior jeg iSí- ttegfeo fcttgor
ef iifcJrfko fcrifitflftse tö-
»o>rtJ\. ífcfengo fií tti'-v
fj'.o»i»ifiír*fc*fl. tfor ftferxttefi
; fiflgortr*. ar fertrfi>flox««nre
-rtr riifc »fc fígfcrfr fcfionbsri
nrft>» ft>r uuo ttrtjottfliefljfco.
Uéu tfcttrfrfns iC ac Ucfefl
rfoouferfifcfcn og gfi.rtrtr flrtfc-rfe
g< i fcfitfirSft fc< fcoÁflUfcflrtrJrfr,
rirfor fflri* i>ááVrf>>>JBou
kr.if}.
Mffcfi Jttg rii ei rffláig vfldtfe
rfoififlecr r-rov nrfiírf Jttojfeko
kfcílfcgov Jrtfe JrSáofi «*i>jfc
rífcfcor »j\g flíáttioí
St*s ífcks áfegtc oi Vit* Arf-
4flrf*ftft- flr efi ífltrtftrcfcrti'jg
Hriávu fcfiftooeA. >W *> i xtfifc
.ftsfcrijrt >e> Orffcr otfl ou toouil
>oo>i sft>r»e rittsinf**-. -
Skc.t*>ur-o- US flyoferio *r
6&C' »> fcfcfittho- i fcflro.**, urt
9fi>!>Ctt > -crrtrfi.fe ró iufertfefcrf
tt*.
rfrfr ijácfcttttflxcr nug. J«g v'J
ii'Vs rfígfl 'jj.’gfli Cfiál cfls .ifct
Mefi oiie rfe ?srirf»v}e«gc 1>
áerofej cg tii ás»t ceáeftftrf - •
*eát ;>ifrfrs>v\r «r rtfli >ric
Ctogri **>rá.’ irttrrwrfá i»u>)\
jfeg Trfrffe Sfrffljfeferiufea '■Sfittr
fe'Cri,- ririionðo Jejr iri*\o
á«o f* áábst fr*. ixiiefcfe 1«
0*flfe»*rk. Jeg fcflcrfea ííflrf
rfou ici ttn v«fi. Sf u.Wfcirirf
fcXrfou\rfcf. flrf ftfifefcfircC; rfflr
ívou i>jft-.áe *íg.
•> Sttttflar l.*ft }.orfc*f!fc.
Ufl-j W feft opeJrfci Sxttf.
Ki&fng. áttr h*r uugfli trt
gorc »>«.■} pcriáeSrt, ng *oj»
vii rifidkc jflykffelwo, ittJtfc
4» aiftrtjrisögfe irittfcflo. )og
pisjc? rto b**«A. Jog '•■**-
Ggfl'. JU-rtlfftjfor igttJUU'aj.
rfltcit rffrfio c»t fttfcfl ístfoífts.
Aflfc f-fcko Ik fc*g rfSertircfio.
fcá* JJíifc iSttfilriferfr -- rfrfUl
*rf *áces*rk pi grufirt >á
e>Y«ttko cg flfifljofo íicJCfl
Xtifljfefl-.
Laxness í viðtali við Aktuelt:
Vandamálin sem eru allsráð-
andi í dönskum nútímabók-
menntum ekki mér áhugaverð
DANSKA blaðið Aktuelt birti fyrir
nokkru myndarlegt samtal við Ha-
lldór Ifeixness, meðal annars í tilefni
áttræðisafmælis hans í næsta mánuði.
Er víða komið við í samtalinu, en und-
ir lok þess spyr blaðamaðurinn Laxn-
ess, hvort hann geti lýst dönskum nút-
ímabókmenntum.
— Vitið þér, að ég fylgist bara
með þeim á stangli! Það kemur
fyrir, að ég fæ sendar bækur frá
dönskum rithöfundum. Mörg þeirra
vandamála sem eru allsráðandi í
bókunum, vekja ekki áhuga minn og
eru augsýnilega utan hæfileikasviðs
míns. Sú tilhneiging að láta sögu-
þráðinn og vandamálin ganga í átt
til sexúalisma, kæri ég mig öldungis
kollóttan um.
En eg vil síður gerast dómari yfir
dönskum starfsbræðrum mínum.
Slíkt er mér fjarri skapi. En til
dæmis ljóð eftir Vitu Andersen, þau
eru þeirrar gerðar að þau falla ekki
í minn smekk. Eg vil ekki segja um
þetta ljótt orð. En allar þessar
dæmalausu þjáningar og öll þessi
illska — sem bókmenntir er þetta
lítils virði. Aftur á móti fannst mér
„Hærværk" Tom Kristensens heil-
landi. Eg las hana á leiðinni frá ís-
landi til Danmerkur. Hafði fengið
hana léða hjá vini. Dýrmætt bókm-
enntaverk.
— Sjáið þér einhver merki um
prívatismann?
— Það er víst sérstök stefna, sem
hefur eitthvað að gera með geðveiki
og mun þar af leiðandi vekja áhuga
geðlækna en ekki venjulegra les-
enda. Eg fer í gegnum þær bækur
sem mér eru af vinsemd sendar, en
þvílík þraut, sem t.d. lá að baki
„Systrunum" eftir Ulla Dahlerup —
eins og eyðimörk sakir erótísks og
félagslegs óróa.
Verðlagsstofnun í tilefni af kærum á hendur gosdrykkjaframleiðendum:
Aðilum í veitingarekstri
í sjálfsvald sett
hvar þeir kaupa
í RITINU Verðkynningu fri Verðlags-
.stofnun, sem nýlega kom út, eru kærur á
hendur gosdrykkjaframleiðendum á síð-
astliðnu sumri gerðar að umtalsefni.
Samkeppnisnefnd gerði ekki athuga-
semdir vegna þeirra kærumála sem
nefndinni bárust um þessi mál. f verð-
kynningu eru kærurnar raktar og vakin
athygli á nokkrum atriðum, sem
Verðlagsstofnun vill að fram komi í til-
efni af þessum kærum. Segir svo um
þessi mál í Verðkynningu:
„Eins og kunnugt er af fréttum í
dagblöðum landsins, sendi Ölgerðin
Egill Skallagrímsson hf. og Verksmiðj-
an Vífilfell hf. kæru á hendur Sani-
tasverksmiðjunni til samkeppnis-
nefndar vegna meintrar einokunarvið-
leitni hennar á gosdrykkjamarkaðn-
um, í lok júlímánaðar sl.
Tilefni kærunnar var, að Sanitas-
verksmiðjan gerði tilboð í sölu öls og
gosdrykkja á þjóðhátíðinni í Vest-
mannaeyjum, en í því tilboði töldu
kærendur felast tilburði til ólögmætr-
ar einokunarsölu á vörum þessum á
hátíðinni. Jafnframt var Sanitasverk-
smiðjan kærð fyrir að gera ákveðnum
aðilum mjög hagstætt tilboð á vörum
gegn því skilyrði að þeir hættu sölu á
öli og gosdrykkjum frá kærendum. Öl-
gerðin kærði einnig sérstaklega þess
háttar tilboð sem hún taldi Sanitas
hafa gert skólabúð Verslunarskólans
fyrir einu ári síðan.
Sanitasverksmiðjan hafnaði ásökun-
um þessum og telur, að hin kærðu
viðskipti hafi verið eðlileg. Jafnframt
bar Sanitasverksmiðjan fram kæru á
hendur Ölgerðinni og Vífilfelli vegna
auglýsingar, sem fyrirtækin birtu í
fjölmiðlum í tilefni af þjóðhátíðinni í
Vestmannaeyjum. Taldi Sanitasverk-
smiðjan fyrirtækin hafa veitt rangar
upplýsingar í auglýsingum sínum, sem
telja verði atvinnuróg.
Ennfremur hefur Sanitasverksmiðj-
an haldið því fram að hinir gos-
drykkjaframleiðendurnir hafi á und-
anförnum árum gert sýningaraðilum
og öðrum hagstæð tilboð gegn skilyrði
um einkasölu.
Við athugun Verðlagsstofnunar á
ofangreindum málum hafa ekki komið
fram þær upplýsingar, sem gefa tilefni
til aðgerða af hálfu samkeppnisnefnd-
ar, enda eru samningar þeir sem kærð-
ir hafa verið ekki lengur við lýði.
Verðlagsstofnun vill þó vekja at-
hygli á eftirfarandi:
Seljandi tekur ákvörðun
um hvaða vörur hann
hefur á boðstólum
Það er á valdi hvers seljanda að taka
ákvörðun um það hvaða vöruúrval
hann býður viðskiptavinum sínum.
Samkeppni á að tryggja, að seljendur
leggi sig fram við að hafa það vöruúr-
val á boðstólum sem best hentar við-
skiptavinum þeirra.
Þeim sem sjá um veitingarekstur og
hátíðir er að sjálfsögðu í sjálfsvald
sett af hverjum þeir kaupa aðföng.
Ekkert er athugavert við að kaup-
menn og aðrir seljendur leiti tilboða á
markaðnum eða reyni að gera sem
hagstæðust innkaup.
Ósanngjarnir við-
skiptaskilmálar
Verðlagsstofnun vill taka fram, að
hún telur það ólögmæta viðskipta-
hætti að veita fjárhagslegar ívilnanir
með því skilyrði t.d., að vörur keppi-
nauta séu ekki hafðar á boðstólum.
Slíkir viðskiptahættir eru brot á 1.
mgr. 20. gr. og 26. gr. laga nr. 56/1978
um verðlag, samkeppnishömlur og
óréttmæta viðskiptahætti. Slík skil-
yrði hafa skaðleg áhrif á heilbrigða
samkeppni á milli fyrirtækja og draga
úr því að vöruúrval sé eins og þest
verður á kosið fyrir neytendur.
Óheimilt er að veita rangar
og villandi upplýsingar
í auglýsingum
í auglýsingunni frá Verksmiðjunni
Vífilfelli hf., sem Sanitasverksmiðjan
hefur kært, er talað um ólöglega einok-
aðföng
unarsamninga ákveðins fyrirtækis í
gosdrykkjaiðnaði. Þar sem ekki er
sannað hvort ólöglegur viðskiptasamn-
ingur hafi verið gerður, er í auglýsing-
unni fullyrðing sem telja verður brot á
27. gr. laga nr. 56/1978.
í auglýsingu frá Ölgerðinni segir að
viðskiptavinir Ölgerðarinnar „munu
ekki eiga þess kost að kaupa Egilsvör-
ur inn í Dal vegna all sérstæðra við-
skiptahátta sem nú færast í vöxt“.
Fyrirtækinu er heimilt að benda á,
að vörur þess eru ekki fáanlegar inni í
Dal. Hins vegar verður að telja að full
sterkt hafi verið tekið til orða, þegar
því var haldið fram, að „allsérstæðir
viðskiptahættir" séu að færast í vöxt.
Hlutverk sam-
keppnisnefndar
Að lokum skal tekið fram að lögin
um verðlag, samkeppnishömlur og
óréttmæta viðskiptahætti nr. 56/1978
hafa það markmið m.a. að vinna gegn
óréttmætum viðskipta- og samkeppn-
ishöftum. Viðskiptahættir og aðferðir
í viðskiptum eru margvíslegar. Er nýj-
um aðferðum sífellt beitt til þess að
draga að viðskiptavini og koma vörum
á framfæri en 20. og 26. gr. laga nr.
56/1978 eru vísireglur um, hvað telja
skuli óheimilt í þessum efnum. Það er
samkeppnisnefndar að úrskurða, hvað
telja beri skaðlegt og óréttmætt og
sporna gegn því að skaðlegir siðir
haldist í viðskiptalífinu."
Gosdrykkir
Finnskt fyrirtæki kannar
arðsemi kvoðuverksmiðju
NÝLEGA var í Helsinki gengið frá
samningi íslenzkra stjórnvalda við
tvö finnskt fyrirtæki um arðsemis-
athugun á vél- og varmavinnslu á
trjákvoðu í verksmiðju á íslandi.
Mun samkvæmt þessum samningi
Ekono-verkfræðifyrirtækið, sem er í
eigu finnska iðnaðarins og hefur úti-
bú víða um heim, annast þessa arð-
semiskönnun sem á að Ijúka í októ-
ber næstkomandi. Edgar
Guðmundsson, verkfræðingur, gekk
frá þessum samningi við fyrirtækið í
Finnlandi, sem iðnaðarráðherra,
Hjörleifur Guttormsson, hafði skrif-
að undir hér heima.
Reynist við þessa könnun arð-
bært að vinna trjákvoðuna hér, er
hugmyndin að flytja hingað frá
Kanada eða Bandaríkjunum trjá-
við. Edgar tjáði blaðinu að gífur-
legir flutningar á viði til pappírs-
gerðar færu þegar fram milli
Ameríku og Evrópu. Yrði viðurinn
slípaður niður og unninn hér úr
honum kvoða með svokallaðri
„Fermo Aekanikal-Pulp“ aðferð,
sem mjög er að ryðja sér til rúms
í þessum iðnaði, pn kalla mætti
véla- og varmavinnsiuaðferð á
kvoðu. En kvoðan yrði síðan flutt
áfram með skipum til pappírs-
verksmiðja í Evrópu. Er að sögn
Edgars um að ræða vinnslu á
tvenns konar hráefni hér, þ.e. úr
lurkum eða kurli. En fyrir lurka-
flutninginn er hægt að komast af
með minni skip, eða um 10 þúsund
tonna skip, þar sem 2svar til 3svar
sinnum stærri skip þyrfti fyrir
kurlflutningana og þá jafnframt
meira hafnarrými.
Þessi þáttur pappírsvinnslunn-
ar, sem hér yrði unninn, krefst
mikillar orku og er mikið fyrir-
tæki. Kostnaður við að koma upp
verksmiðju, sem ynni úr 300 þús.
tonnum á ári yrði um 60 milljón
dollarar. En þess má geta að
framhaldið, þ.e. pappírsverk-
smiðjurnar, krefst 3—4 sinnum
meiri fjárfestingar. í slíkri verk-
smiðju hér mundu starfa um 120
manns, og er þá ótalinn sá mann-
afli sem starfaði við flutninga-
þáttinn, bæði inn- og útflutning-
inn á efninu.
Sagði Edgar að Ekona verk-
fræðifyrirtækið hefði tekið að sér
arðsemiskönnunina, og stendur
ríkið að henni fyrir Islands hönd.
En það væri annað fyrirtæki
finnskt, Kaukomarkkinat, sem er
sölufyrirtæki og hefur viðskipta-
sambönd á þessu sviði og yrði trú-
lega samvinna við það, ef af fram-
kvæmdum verður.
Mál þetta er búið að vera lengi á
döfinni, en með arðsemisathugun-
inni ættu á komandi hausti að fást
niðurstöður. Hugmyndin um
pappírsverksmiðju á íslandi má
rekja allt aftur til 1969, þegar
Edgar Guðmundsson skrifaði
Borregárd í Noregi um hugsanlega
pappírsverksmiðju á Húsavík, sem
nýtti jarðhita frá Þeystareykjum,
en norska fyrirtækið var þá þegar
búið að binda sína framleiðslu við
Brasilíu. Húsvíkingar leituðu í
íramhaldi af því til Baldurs Lín-
dals efnaverkfræðings og var
haldið áfram að kanna möguleik-
ana. Einn af forstjórum Ekono fór
síðan 1980 að kanna möguleika
hér á mekanískri vinnsiu á
pappírskvoðu, sem er mjög orku-
Við undirskrift samninganna í Helsinki um arðsemiskönnun trjákvoðuverk-
smiðju á íslandi. Við borðsendann situr Edgar Guðmundsson verkfræðingur
frá Islandi. Aðrir eru fulltrúar frá Ekono og Kaukomarkkinat, frá vinstri:
Lars Yngve Nygardas, PerErik Öblom, Nils-t'hristian Berg, og hinum megin
borðsins: Seppo Laine, <'arolis ('andolin, Kelevi Jarva og Leo Antonius.
frek og þá sérstaklega á raforku.
En til að slípa niður tré með raf-
orku þarf 50 megavött af raforku
á ári miðað við 150 þús. tonn á ári.
Er það sú tegund af pappírskvoðu-
verksmiðju, sem nú verður gerð á
arðsemiskönnun til að skera úr
um hve fýsileg hún er.
Volvo-strætisvagn að innan. Ljósm. Ru.
Ikarus-vagn að innan.
Okkur finnst Ikarus
hæfa ilia á leið 8
- segir Loftur Magnússon bflstjóri hjá SVR
en telur þá betur hæfa á öðrum leiðum SVR
ÁST/EÐA þess að við höfum neitað
að aka Ikarus-vögnum á leið 8 er sú
að okkur finnst þeir hæfa illa þeirri
leið, sérstaklega á kvöldin þegar við
höfum aðeins 30 mínútur til að aka
hringinn, en þá gerum við vart meira
en svo að halda okkar striki, sagði
Loftur Magnússon strætisvagnabfl-
stjóri, sem ekur á leið 8, en eins og
kom fram í Mbl. í gær hafa fastráðn-
ir bílstjórar SVR á þeirri leið beðist
undan að aka Ikarus-vögnunum.
Loftur Magnússon sagði að bíl-
stjórar á leið 8 hefðu orðið sam-
mála um að nokkuð þungt væri og
þreytandi að aka Ikarus á leið 8.
Sérstaklega á kvöldin og um helg-
ar þegar aðeins væru 30 mínútur
til að aka hringinn, en á daginn
væru það 45 mínútur og nægði sá
tími. Sagði hann að vegna þess að
bílarnir væru lágt drifaðir væru
þeir hávaðasamir og kæmi það
einkum fram þegar ekið væri
hratt eins og þyrfti jafnan að gera
á leið 8 á kvöldin og um helgar. —
En Ikarus á vissulega sína kosti
einnig, miðstöðvarkerfið er gott,
vel fer um bílstjórann, úr vögnun-
um er gott útsýni og ég þykist viss
um að hann hæfir á öðrum leiðum
SVR, sagði Loftur Magnússon, en
við vorum hins vegar sammála um
að hann hentaði ekki nógu vel á
leið okkar. Mér finnst Mercedes
Benz-bíllinn hæfa einna best þess-
ari leið og því er mér illa við að
taka við vagni sem mér finnst
vera þyngri í vöfum. Einnig sagði
Loftur að þessir vagnar væru ekki
þeir sömu og bílstjórum hefði í
upphafi skilist að keyptir yrðu
hingað til lands.
Óskar Ingvarsson bílstjóri á leið
10 var á öðru máli og kvað hann
reynslu sína af akstri Ikarus góða
á þeirri leið og á leið 15, Melar/-
Hlíðar. — Menn hafa nefnt að
olíugjöf væri þung og var það
einnig á okkar bíl, en eftir að hún
var stillt er hún það ekki lengur.
Þeir eru sagðir hávaðasamir, sem
má rekja til drifsins, en Ikarus-
vagnarnir voru fáanlegir með
stærra drifi og ef þeir hefðu verið
teknir þannig væri þetta vanda-
mál úr sögunni. Þannig mætti
nefna fleiri atriði, sem gagnrýnd
hafa verið, sagði Óskar. — Við er-
um rétt að fá fyrstu reynslu að
bílunum og enn er of snemmt að
dæma þá. Hins vegar er ljóst að
þeir hæfa leiðunum misjafnlega
vel. Ég er sammála bílstjórum á
leið 8 að þar gengur hann ekki,
hann hæfir hins vegar vel á leið
10-D sem ég er á og ég var um
daginn á leið 3 og þar má nota
hann á sumum leiðunum, þ.e. ekki
er sama á hvaða tíma á leið 3 hon-
um er ekið, það fer eftir farþega-
fjöldanum, hann er misjafn eftir
því hvenær dagsins og hvenær á
hverjum klukkutíma er. Ég get
líka fallist á að hann sé þyngri í
stýri en Volvo-bílar, en þó ekki að
undan því þurfi að kvarta.
Margir bílstjóranna eru vanir
Volvo-bílum og því er ekki óeðli-
legt að nokkurn tíma þurfi til að
taka nýja vagna í notkun og finna
út hvar þeir henta okkur best.
Hins vegar voru margir búnir að
dæma þessa vagna óhæfa löngu
áður en þeir komu til landsins.
Volvo hæfir best á sumum leiðum,
Benz kannski á öðrum og Ikarus á
enn öðrum, við megum ekki halda
að einn og sami vagninn hæfi á
þessum mörgu og ólíku leiðum hjá
SVR, sagði Óskar Ingvarsson að
lokum.
Skákþing íslands:
Verðlaunafé
27.500 krónur
SKÁKÞING íslands hefst þann 1. apríl
na’stkomandi og hafa verðlaun verið
ákveðin. Fyrstu verðlaun í landsliðs-
flokki verða 12.500 krónur, önnur
verðlaun 7.500 krónur, þriðju verðlaun
5.000 krónur og fjórðu verðlaun 2.500
krónur. Samtals nemur verðlaunafé
27.500 krónum.
Fjórir efstu menn á skákþinginu í
fyrra eiga rétt til að keppa í lands-
liðsflokki, 3 stigahæstu íslend-
ingarnir, 3 sem Skáksamband ís-
lands tilnefnir og 2 úr áskoranda-
flokki.