Morgunblaðið - 12.03.1982, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1982
Árni Gunnarsson:
Flugleyfi notað til
að forða gjaldþroti
Hafði engin áhrif á viðskipti Arnarflugs og Iscargo, sagði samgönguráðherra
íslenzka ríkið er eignaraðili að Flugleiðum að 20% og Flugleiðir eignarað-
ili að Arnarflugi að 40%, sagði Arni Gunnarsson (A) er kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár á Alþingi í gær. Þessvegna kemur það Alþingi við, hvað hefur gerzt
varðandi kaup Arnarflugs á Iscargo. Þar að auki kemur ríkisbanki, Útvegs-
banki Islands, við sögu. Arni sagði að ef það væri meining samgönguráð-
herra að svipta Flugleiðir tveimur flugrekstrarleyfum, til að afhenda öðru
flugfélagi, byði sá gjörningur upp á stórfellda skaðabótakröfu á hendur
ríkisins, enda fyrirfram búið að ráðstafa þúsundum sæta á þeim leiðum. Ef
það væri og svo, að ráðherra hefði notað flugrekstrarleyfi sem dúsu fyrir eitt
flugfélag til að kaupa annað, væri um grófa misnotkun af hans hálfu að
ræða.
Árni Gunnarsson (A) sagði að
samhliða þessum kaupum hefði
Iscargo skilað inn flugleyfi á
Amsterdam en kaupandinn, Arn-
arflug, sótt um það, og myndi
væntanlega fá. Þá hefði Arnarflug
loks, eftir langa bið, fengið flug-
leyfi á Dússeldorf og Zúrich, dag-
inn fyrir þessi umtöluðu kaup,
sem naumast væri tilviljun. Menn
velti nú fyrir sér, hvort þessi
flugrekstrarleyfi hafi verið notuð
til að koma þessum viðskiptum á
— og nauðsynlegt sé, að ráðherra
gefi yfirlýsingar um hlut sinn í
þessu máli.
Árni gerði síðan grein fyrir ein-
stökum atriðum í kaupsamningi
um tilteknar eignir Iscargo, sem
hljóðaði upp á 29 m.kr., en hlutafé
Arnarflugs væri aðeins 1,9 m.kr.
Samningurinn fæli og í sér heim-
ild til að kaupa upp hlutabréf í
Iscargo fyrir umsamda upphæð.
Með hliðsjón af miklum fjár-
skuldbindingum og litlu hlutafé
vaknaði sú spurning, hvort
greiðsluþoli Arnarflugs væri ekki
ofgert með þessum kaupum.
Þá vék Árni að samningi milli
Iscargo, Arnarflugs og Utvegs-
banka, i tengslum við þessi við-
skipti, og varpaði fram þeirri
spurningu, hvort veð, sem fylgdu
fyrirgreiðslu, væru ekki ofmetin.
Hann sagði og sýnt að einhver-
staðar frá hlyti Arnarflug að fá
veigamikla fjármagnsfyrir-
greiðslu til þessara kaupa. Hann
lét og í ljósi vafa um að Árnarflug
gæti tekið ákvörðun um slík kaup
án samþykkis hluthafafundar,
með hliðsjón af samþykktum fé-
iagsins. Eg vil fá svarað, sagði
Árni, hver hafa verið afskipti ráð-
herra af málinu og hvort hann tel-
ur, að Arnarflug geti starfað
áfram, eftir ráðgerðar fjárskuld-
bindingar.
Engin afskipti haft af málinu
Steingrímur Hermannsson, sam-
gönguráðherra, sagðist ekki hafa
fylgst með viðskiptum Arnarflugs
og Iscargo, enda óeðlilegt, að
opinber aðili hafi afskipti af
viðskiptum sjálfstæðra lögaðila.
Hann legði og ekkert mat á hag-
kvæmni þessara viðskipta, það
bæri þeim að gera er í þeim stæðu.
En hvaðan fékk Árni svo ítarlegar
upplýsingar, sem hann virtist
hafa, var það frá minnihluta í
stjórn Arnarflugs, spurði ráð-
herra.
Það var skilyrði Alþingis fyrir
aðstoð við Flugleiðir að það seldi
eignarhluta sinn í Arnarflugi. Ég
ákvað síðan að beita mér fyrir við-
ræðum þessara félaga sem gætu
orðið grunnur að flugmálastefnu.
Fulltrúi ríkisins í stjórn Flugleiða
tók síðan þátt í viðræðum um-
ræddra flugfélaga, að þeirra ósk.
Ráðherra sagðist hafa hafnað
umsókn Arnarflugs um flugleyfi á
Frankfurt, vegna hagsmuna Atl-
antshafsflugs Flugleiða, en hins-
vegar var um rætt, að þeir fengju
að fljúga til Dússeldorf og Zúrich,
enda létu þeir af leiguflugi til
Kaupmannahafnar. Ég gerði mér
vonir um að hægt væri að leiða
þessa aðila til samstarfs. Svo get-
ur hinsvegar farið að tveir aðilar
fljúgi á Þýzkaland og Sviss í
sumar og Arnarflug standi að
leiguflugi á Norðurlönd, en ég
kannast ekki við afturköllun á
veittum leyfum.
Ráðherra sagði reynslu af einu
flugfélagi, sem hefði allt milli-
landaflug, ekki góða, þjónustu
hefði hrakað, og hugsa þyrfti jafn-
framt um hagsmuni almennings,
bæði að því er varðar þjónustu og
verð.
Flugmálastefnan mörkuð
undir stjórnarforystu
Framsóknar
Friðrik Sophusson (S) minnti á
þá flugmálastefnu, sem ríkis-
stjórn Ólafs Jóhannessonar hefði
mótað (samgönguráðherra Hanni-
bal Valdimarsson), er Flugfélag
íslands og Loftleiðir vóru knúin til
sameiningar í eitt félag, sem heit-
ið var að njóta myndi áfram allra
flugleyfa í millilandaflugi, er bæði
hefðu áður notið. Núverandi sam-
gönguráðherra teldi sýnilega
þessa flugmálastefnu ríkisstjórn-
ar Ólafs Jóhannessonar mis-
heppnaða og beitti sér fyrir
stefnubreytingu í þessum efnum.
Friðrik kvaðst ekki gera þátt
Útvegsbanka í þessu máli að um-
ræðuefni, enda eðilegt, að hann
reyndi að tryggja hagsmuni sína.
Hitt kæmi spánskt fyrir, að flug-
rekstrarleyfi virtust tengjast
þessum viðskiptum, svo líktist
þrýstingi til að knýja Arnarflug
til kaupa á tilteknum eignum Is-
cargos. Ymsum þykir sem flug-
rekstrarleyfi hafi verið notað sem
einskonar gjaldmynt.
Ráðherra verður að gera betur
hreint fyrir sínum dyrum. Og
gjarnan má hann leggja fram af
hálfu ráðuneytis síns einhvers-
konar drög að stefnumótun í þess-
um þjóðlífsþætti, sem flugið er.
Hagsmunir bankans tryggðir
Albert Guðmundsson (S) sagði
bankaráðsmenn eiðsvarna. Þeir
gætu ekki gert að umræðuefni,
utan bankaráðsfunda, samskipti
við einstaka viðskiptaaðila bank-
ans. Mér kemur því spánskt fyrir
að sjá hluta af þeim trúnaðar-
skjölum, sem ég hélt að væru, hér
á Alþingi sem opinber gögn.
Albert sagði Iscargo hafa verið
viðskiptaaðila Útvegsbanka í 15
ár. Fram að eigendaskiptum, fyrir
nokkrum árum, var ekkert undan
viðskiptum við þetta fyrirtæki að
kvarta. Það eru aðeins tveir gjald-
eyrisbankar í landinu, sagði Al-
bert, og ekki óeðlilegt, að bankinn
léti nýjum eigendum í té vissar
ábyrgðir, gegn viðhlítandi trygg-
ingum, til að endurnýja flugvéla-
kost sinn.
Þegar sýnt þótti hvert stefndi
var enn gengið úr skugga um, að
tryggingar bankans vóru nægar,
og þegar ábyrgðir, sem bankinn
var í, höfðu á hann fallið, var
viðskiptaaðila gefinn ákveðinn
frestur, sem síðar var framlengd-
ur lítið eitt, til að gera hreint fyrir
sinum dyrum. Mál þróuðust síðan
sem nú er ljóst og það er mat
okkar, sem berum ábyrgð á rekstri
bankans, að hagur hans sé betur
tryggður eftir en áður með því að
flytja skuldbindingar yfir á nýjan
kaupanda með nýjum veðum, auk
þess að halda fyrri tryggingum.
Arnarflug væri fyrirtæki sem
sýnt hefði góðan rekstur liðin ár.
Auk þess, sagði Albert, grípur
enginn til þess að gera 7 til 10
manns eignalaus, ef aðrar leiðir
eru fyrir hendi, með ekki lakari
baktryggingu en fyrir vóru.
Albert sagðist mótmæla því að
af þessu máli væri „vond lykt“,
eins og Árni Gunnarsson hefði
haldið fram.
Misnotkun flugleyfa
Vilmundur Gylfason (A) sagði
það rétt hjá ráðherra að viðskipti
eins rekstraraðila við annan
kæmu ekki Alþingi við, og jafnvel
ekki, þótt annar samningsaðili
hlunnfari hinn. En ef flugleyfi,
Vilmundur Gylfason
Magnús H. Magnússon
sem ráðherra veitir, er nýtt til að
koma svona viðskiptum á, þá kem-
ur Alþingi máiið meira en lítið
við. Og upplýst er að þeir, sem
þessi viðskipti gerðu, vóru staddir
á skrifstofu ráðherra daginn sem
samningurinn var gerður. Þá er
einnig vitað að þessi kaup vóru
gerð með 3:2 í stjórn Arnarflugs,
svo ekki vóru allir á eitt sáttir um
ágæti þeirra.
Vilmundur sagði þá skýringu
Alberts Guðmundssonar, að af-
skipti bankans hafi verið gerð til
að forða mönnum frá eignamissi,
frá að verða að öreigum, segja
sína sögu um hvern veg mál hefðu
staðið, raunar verr en hann hafi
fyrirfram vitað. Og orð ráðherra,
þessefnis, að hann tryði ekki öðru
en samningalipurð Flugleiða
kæmi til, eftir allt sem fyrir það
félag hefði verið gert, hétu á
mannamáli: hótanir!
Tengjast Framsóknar
flokknum
Magnús H. Magnússon (A) sagði
ráðherra gera meira veður út af
Árni Gunnarsson
Friðrik Sophusson
Tómas Árnason
Garðar Sigurðsson
leyfum leigubílstjóra en flugfé-
laga, en bæði þau flugfélög, sem
hér ættu hlut að máli, tengdust
Framsóknarflokknum. Gott væri
að veita hjálp í neyð, en spurning
væri, hvað ráðherra gæti gengið
langt í valdbeitingu til þess.
Skynsamleg flugmálastefna
í farvatninu
Tómas Árnason, viðskipta-
ráðherra, sagði að almennar um-
ræður dygðu vart við svona ásök-
unum, og sanna bæri þær af þeim
sem fram bæru. Kvaðst hann
þekkja það vel til ■ starfa
flugmálaráðherra að fráleitt væri
að hann „seldi" flugrekstrarleyfi.
Kiður Guðnason (A) bað Albert
Guðmundsson að skýra frá, hvað
hann hafi átt við með því, að 7 til
10 fjölskyldur yrðu öreigar, ef Is-
cargo hefði farið á hausinn. Ásak-
anir á hendur ráðherra eru svo al-
varlegar að þingið á að krefjast
þess að sannleikurinn verði leidd-
ur í ljós í þessu máli.
Albert Guðmundsson (S) kvaðst
harma fullyrðingar um misnotkun
Steingrímur Hermannsson
Albert Guðmundsson
Kiður Guðnason
ráðherravalds, en slíkar fullyrð-
ingar væru alltof algengar á Al-
þingi. Það sem ég sagði var ein-
faldlega, að bankinn hafi fengið
sitt, en einstaklingarnir setið eft-
ir. Bankastjórn samþykkti að færa
skuldir Icargo yfir á nýja aðila.
Mannlegt væri að hjálpa í neyð og
það hefði verið gert.
Garðar Sigurðsson (Abl) sagði að
það sem legið hefði fyrir þýddi, að
Iscargo hefði verið gjaldþrota. Það
hefði verið keypt á 29 m.kr. og
væri ekki hægt að segja annað en
að það væru ríkir menn og bjart-
sýnir sem keyptu fyrirtæki af
þessu tagi.
Arni Gunnarsson (A) sagðist ekki
hafa verið fullyrðingasamur í máli
sínu, heldur lagt fram staðreynd-
ir. Ef flugmálaráðherra hefði ekki
haft afskipti af þessu máli hefði
hann brugðizt skyldu sinni. En ég
stend við það og fullyrði að það sé
„ólykt af þessu rnáli".
Steingrímur Hermannsson, sam-
gönguráðherra, sagði að ekki væri
nein stefnubreyting í því að Is-
cargo hafi fengið Ámsterdamflug
á sínum tíma. Þeir hefðu haft
vöruflutningaleyfi til Hollands.
Umrætt leyfi hafi verið gefið til að
koma fleiri stoðum undir fyrir-
tækið. Ég tel skynsamlegt að lítið
flugfélag fái að starfa við hliðina
á risanum (Flugleiðum). Mér
finnst leitt að heyra að fullyrt er
að ég selji flugleyfi. Ef Arnarflug
hefði eingöngu keypt hlutabréf Is-
cargo hefði ekkert verið hægt að
segja við því, þó það flygi á leiðum
þess. Ég hef aldrei farið leynt með
það að ég tel æskilegt að Arnar-
flug fái Hollandsflugið. Þetta
tækifæri verður nýtt til að koma á
skynsamlegri flugmálastefnu. í
því skyni myndi hann ræða við
fulltrúa Flugleiða á morgun (þ.e. í
dag).
Fleiri tóku til máls þó ekki verði
frekar rakið.