Morgunblaðið - 07.11.1984, Blaðsíða 50

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 1984
50
Kristín Mikaels-
dóttir - Minning
Fedd 27. igúst 1918
Dáin 28. aprfl 1984
Æskuvinkona mín, Kristín
Mikaelsdóttir, lést á Akureyri 28.
apríl sl. eftir alllanga bráttu við
illvígan sjúkdóm. Sú barátta var
háð af meðfæddri bjartsýni og já-
kvæðu viðhorfi til lífsins uns yfir
lauk. Við kölluðum hana alltaf
Stínu Mikaels.
| Foreldrar hennar voru Mikael
Guðmundsson, skipstjóri frá Hrís-
ey, og kona hans, Gunnlaug Krist-
jánsdóttir frá Akureyri, glæsileg
hjón og mikilhæf af eyfirskum
ættum, sem hér verða ekki raktar.
Foreldrar okkar Stínu giftu sig
i á Akureyri sama daginn, 29. sept-
ember 1917 ásamt tvennum hjón-
j um öðrum og fluttu í sama hús,
, Aðalstræti 17, á brúðkaupsdaginn.
í því húsi fæddumst við Stína
tæpu ári seinna og var vika á milli
okkar. Með árunum fjölgaði börn-
um í húsinu og samgangur var ná-
inn milli heimilanna. Við börnin
undum okkur við leiki á „balan-
i um“ heima og í grasi grónum
brekkum, en seinna freistaði
okkar flæðarmálið, þar sem við
fundum furðulegustu hluti, sem
við töldum af hafi rekna og sömd-
um um þá ýmis ævintýri og þá
voru uppi fjálglegar getgátur um
upprunann. Nú er þessi töfrandi,
en oft miður hreinlegi leikvangur
bernskunnar, horfinn undir upp-
fyllingu og akbraut fyrir löngu.
Er Stína var á fjórða ári missti
hún föður sinn er sá hörmulegi
atburður varð, að fiskiskipið „Tal-
isrnan" fórst við Vestfirði seint í
mars 1922, en Mikael var skip-
i stjóri á „Talisman".
Ég man glöggt þann dag, sem
fregnin barst um bæinn okkar. Eg
var á leið um Aðalstrætið með
föður mínum. Maður vék sér að
okkur við „gamla spítalann" og
mælti lágt nokkur orð við pabba,
gekk svo burt.
Sextíu ár hafa ekki máð út
minninguna um ýmis atvik þenn-
an ömurlega dag, þegar sorgin
knúði dyra hjá frændfólki og vin-
um.
Gunnlaug stóð nú uppi ekkja
með þrjú ung börn, Stínu, ekki
fjögurra ára, Kristján á öðru ári
og Guðmund á fyrsta ári. Móðir
hennar, María Jónasdóttir, flutt-
ist á heimilið til þeirra, en hún
lést tveimur árum seinna, í maí
1924, aðeins rúmlega sextug,
elskuleg og falleg kona.
Þremur árum eftir missi manns
sins giftist Gunnlaug ágætum
manni, Jóhannesi Jónassyni, yfir-
fiskimatsmanni og síðar verk-
stjóra, sem reyndist stjúpbörnum
sínum frábærlega vel og gekk
þeim í föður stað. Og það sagði
Stína mér síðar, að hún hefði ekki
getað hugsað sér betri föður en
Jóhannes stjúpa sinn. Þó mundi
hún vel föður sinn og varðveitti
minningu hans sem helgan dóm.
Jóhannes reisti þeim hús á Eyr-
arlandsvegi 20 af miklum mynd-
arskap og þangað flutti fjölskyld-
an sumarið 1926. Og mikið saknaði
ég Stínu. Ég skildi ekki hvers-
vegna hún vildi flytja úr Fjörunni
okkar góðu og út á gróðurlausu
Brekkuna, sem þá var að byggjast.
En eftirvænting Stínu og glað-
lyndi þerraði öll skilnaðartár. Við
vorum aðeins átta ára gamlar,
bráðar til brosa og tára. En ailtaf
bar hún hlýjan hug til „gamla
hússins heima“ og oft heimsóttum
við hvor aðra á bernsku- og ungl-
ingsárum.
Þau hjónin Gunnlaug og Jó-
hannes eignuðust einn son, Mika-
el, nú deildarstjóra, búsettan á
Akureyri. Þá var á heimili þeirra
móðir Jóhannesar, Hólmfríður
Einarsdóttir og Margrét systir
hans. Þau systkinin höfðu áður
tekið til fósturs Magnús J. Krist-
insson nú rafvélav.m. í Reykjavík.
Gunnlaug lést á Akureyri 7.
ágúst 1957, en Jóhannes maður
hennar 13. september 1964.
Þeir þættir í skapgerð Stínu,
sem fyrr voru nefndir, bjartsýni,
glaðværð og jákvæð lífsviðhorf,
komu snemma í ljós. Á barnsaldri
skaraði hún fram úr í leikfimi, var
mjög efnileg í þeirri íþróttagrein.
En hún slasaðist á handlegg á æf-
ingu og átti í þeim meiðslum árum
saman, beið þeirra í raun aldrei
alveg bætur. En hún lét ekki hug-
fallast við þessa bitru reynslu
heldur tók henni með jafnaðargeði
og sætti sig við orðinn hlut.
Stína hugleiddi löngum dulræn
efni og ég tel, að þannig hafi henni
oft borist styrkur á erfiðum
stundum fyrr og síðar því hún var
einlæg í trú sinni.
Að öðru leyti liðu unglingsárin í
áhyggjuleysi á hinu geðþekka
myndarheimili foreldranna. Hún
tók ríkan þátt í skátastarfi, starf-
aði í unglingastúku og stundaði
nám í húsn æðraskólanum á
Laugalandi í Eyjafirði fyrsta
starfsvetur hans, og einnig í
Iðnskólanum á Akureyri. Á milli
vann hún við verslunarstörf á Ak-
ureyri og í Reykjavík. En tónlist-
in, söngur, átti hug hennar allan
og einn vetur var hún við nám í
píanóleik hjá Rögnvaldi Sigur-
jónssyni píanóleikara í Reykjavík.
Árum saman var hún félagi í
Kantötukór Akureyrar undir
stjórn Björgvins Guðmundssonar,
tónskálds og einnig í söngfélaginu
„Gígjan" sem Jakob Tryggvason
stjórnaði. Ég minnist stunda þeg-
ar hún greip í hljóðfæri og lék þá
oftast klassísk lög, sem túlkuðu og
virtust tilheyra rómantík þessara
liðnu ára.
Við vorum sex vinkonur, sem
héldum hópinn meðan allar áttu
heima norðan heiða og hittumst
reglulega vetrarlangt, en leiðir
skildi á vorin, þegar skóla var lok-
ið og önnur störf, sumarstörfin,
kölluðu að. Oft var kátt á hjalla og
það er birta yfir minningu hinna
dimmu vetrarkvölda, sem við
eyddum v;ð spil og spjall. Stínu
fylgdi alltaf hressandi blær og
glaðværð og þetta hýrlega bros.
Hún er sú þriðja í hópnum okkar,
sem hverfur héðan af sviðinu.
Stundum kom það fyrir að við,
sem áttum heima í bænum, hjól-
uðum á sumarkvöldum, eins og
þau gátu fegurst orðið við Eyjafj-
örð, fram fyrir brýrnar, sátum þar
á bökkum árinnar og dáðumst að
hólmunum, sem spegluðust í lygn-
unni og töfraðir af fegurð um-
hverfisins reyndum við að fella í
stuðla móðurmáls okkar, hughrif
stundarinnar. En þó framleiðslan
yrði lítt frambærileg lýsa þessi
sólskinskvöld í gegnum ár.
Stína giftist eftirlifandi eigin-
manni sínum, Ragnari Sigurðs-
syni frá Syðra-Hóli, Eyjafirði,
sölustj. hjá Fataverksmiðjunni
Heklu, 27. nóvember 1943. Þau
stofnuðu indælt, smekklegt heim-
ili að Eyrarlandsvegi 20 og áttu
þar heima um 10 ára bil, er þau
fluttu í eigið hús, Hrafnagils-
stræti 28, þar sem þau bjuggu æ
síðan.
Stína var fyrirmyndarhúsmóðir
og heimili þeirra bar vott um
smekkvísi og fegurðarskyn. Börn-
in urðu fimm; Mikael bifreiða-
stjóri, kvæntur Auði Halldórs-
dóttur, Emil skipaverkfræðingur,
kvæntur Birnu Bergsdóttur,
Gunnlaug Hanna, húsmóðir, gift
Gísla Guðjónssyni skipstjóra.
Brynja sjúkraliði og Ragna Krist-
ín sjúkraliði. Barnabörnin eru níu.
Þegar börnin fóru að stálpast
fékk Stína sér vinnu utan heimilis,
einnig gaf hún sig að félagsstörf-
um, t.d. starfaði hún í kvennadeild
Slysavarnafélagsins á Akureyri,
um þann þátt ævi hennar er mér
ekki nógu kunnugt. En ég veit, að
þar hefur munað um hennar fram-
lag og störf hennar verið unnin af
einlægni og metin eftir því. Hlýtt
og glaðlegt viðmótið aflaði henni
hvarvetna vinsælda.
Á síðari árum beindist áhugi
Stínu mjög að ættfræði og mun
hún hafa viðað að sér talsverðum
fróðleik á því sviði.
Ég er þakklát fyrir samfylgd
Stínu um ævina. Og þótt stundum
liðu ár milli samfunda slitnuðu
aldrei tengslin milli okkar og ekk-
ert bil þurfti að brúa þegar fund-
um bar saman á ný.
Ég vona og bið þess að bjargföst
trú hennar og traust á handleiðslu
hins góða, sem entist henni til
hinsta dags, og ekki síður hetju-
legt æðruleysi hennar i veikindum
síðustu ára verði ástvinum hennar
styrkur í sárum missi.
Stína var lögð til hinstu hvílu í
átthögum okkar, sem hún unni svo
mjög, á Höfðanum, þaðan sem sjá
má hlýlega byggð Eyjafjarðar í
suðri, svalan Kaldbak í norðri. í
vestri standa Súlur vörð, en fram-
undan Pollurinn með sinn breyti-
lega flöt.
Ég votta Ragnari, börnum hans
og fjölskyldum þeirra, bræðrum
Stínu og fjölskyldum, frændfólki
og vinum einlæga samúð. Guð
blessi minningu hennar.
Ásta Björnsdóttir
i Minning:
Hannes Þjóðbjörns-
son — Akranesi
Fæddur 20. janúar 1905
Dáinn 2. október 1984
Aðfaranótt 2. október 1984 varð
Hannes Þjóðbjörnsson í Hvammi
á Akranesi bráðkvaddur á heimili
sínu án þess að nokkur fyrirvari
væri þar á, því heilsan var góð
eins og ævinlega.
Hannes Þjóðbjörnsson var
Borgfirðíngur að ætt og uppruna.
Hann var fæddur í Kjalardal í
Skilmannahreppi, uppalinn í stór-
um systkinahópi á Neðra-Skarði í
Leirársveit. Ættir hans eru þekkt-
ar merkisættir um Borgarfjörð og
víðar. Faðir hans, Þjóðbjörn
Björnsson var rausnarbóndi á
Neðra-Skarði, hans foreldrar voru
Björn Björnsson, bóndi á Hrísum í
Flókadal. Hans kona var Þjóð-
björg Jónsdóttir, Sigurðssonar,
hans kona var Guðríður skáld
Jónsdóttir í Múlakoti i Lundar-
reykjadal. Þegar lengra er rakið
liggur föðurættin til Dalamanna.
Móðir Hannesar, kona Þjóð-
bjarnar á Neðra-Skarði, var Guð-
ríður Auðunsdóttir af hinni kunnu
Grundarætt. Hennar foreldrar
voru Auðunn Vigfússon, Gunn-
arssonar bónda á Grund, sem
þekktur er um borgfirska byggð,
sem ættfaðir hinnar fjölmennu
Grundarættar, sem margir kann-
ast við hér um slóðir og víðar.
Kona Auðuns, móðir Guðríðar,
var Vilborg Jónsdóttir Þórðarson-
ar, hreppstjóra og bónda á Gull-
berastöðum, og konu hans, Guð-
ríðar Sveinsdóttur. Hún var al-
systir Ljótunnar Sveinsdóttur
prests í Grímsey og víðar. Ljótunn
var kona Jóns Þorvaldssonar,
bónda á Hesti, þeirra sonur var
Rógnvaldur, útvegsbóndi í Skáia-
tanga, langafi minn. Þannig sést
að við Hannes vinur minn kær
vorum frændur. Svo eru konur
okkar frænkur. Hans kona, Rann-
veig fra Skálholtsvík í Stranda-
sýslu, mín kona Guðný frá Úti-
bleiksstöðum I Húnavatnssýslu.
Þorvaldur, faðir Guðnýjar, og
Rannveig voru systrabörn. Það
getur verið gaman fyrir unga fólk-
ið að vita ætt sína. Hannes vann
mörg sumur við brúarmíði, þess
má geta, að hann var einn þeirra
sem vann við smíði brúarinnar á
Hvítá í Borgarfirði sumarið 1928.
Það var vel af sér vikið að ljúka
því stóra verki á einu sumri með
handafli einu. Okkur sem lifum á
tækniöld er lítt skiljanlegt hvern-
ig þetta verk var framkvæmanlegt
án tækja og véla. Hætt er við að
fáum litist nú til dags á verkefniö,
ef vinna ætti með höndum einum.
Hannes var maður laghentur að
eðlisfari og fékkst við eitt og ann-
að. Það má segja að kynni okkar
Hannesar hæfust fyrir alvöru þeg-
ar þær frænkur, konur okkar, voru
báðar orðnar búsettar hér á Skag-
anum. Nú, svo var það 1945, að við
fluttum á Suðurgötuna, í næsta
hús við Hvamm, hús þeirra Hann-
esar og Veigu, þó hinum megin
götunnar.
Þau Hannes og Rannveig munu
hafa verið gefin saman í hjóna-
band af Friðrik Friðrikssyni þann
4. desember 1937. Þá stofnuðu sitt
heimili í Hvammi (Suðurgötu 87)
og þar hafa þau átt sitt heimili
síðan. Rannveig Jóhannesdóttir er
Norðlendingur, sem fyrr segir.
Hún var leiðbeinandi í matjurta-
rækt norðanlands, útskrifuð úr
húsmæðraskóla, réðst svo kokkur
til Akraness á nýtt farþega- og
flutníngaskip, ms. Fagranes, sem
var í áætlunarferðum á leiðinni
Akranes — Reykjavík, þaðan kom
hún til Hannesar. Börn þeigra
hjóna eru fimm, talin hér í
aldursröð:
Sigurjón, smiður og atvinnurek-
andi, kona Guðlaug Bergþórsdótt-
ir, þau eiga þrjár dætur. Fanney,
húsmóðir í Borgarnesi, maður
Hreiðar Jóhannsson, þau eiga
fimm börn. Þjóðbjörn, vélstjóri,
kona Kristún Gísiadóttir, þau eiga
einn son. Guðríður, húsmóðir,
maður Jóhann Þóroddsson, vél-
stjóri, þau eiga þrjú börn. Og Guð-
bjartur, skólastjóri á Akranesi,
kona Sigrún Ásmundsdóttir, þau
eiga eina dóttur. Börnin búa fjög-
ur á Akranesi og eitt í Borgarnesi.
Þetta er myndarfólk, gott og vel
gefið.
Kunningsskapurinn við Hannes
og Veigu varð fljótt að vináttu,
vegna þess vinarþels og hlýju, sem
af þeim hjónum ljómaði. Þessi
innilega gleði og létt viðmót hve-
nær sem þeim var mætt, heima
eða heiman. Þá má ekki gleyma
greiðvikninni og hjálpseminni,
sem alltaf var fyrir hendi.
Hannes og Veiga eignuðust
nokkur lömb eftir fjárskipin 1951,
og höfðu aðstöðu fyrir þau í húsi á
lóðinni við Hvamm. Þetta veitti
þeim ómælda gleði og hamingju,
að snúast í þessu búsýsli.
Hannes vissi að ég hafði gaman
af kindum og búskap, því var það
hann bauð mér að koma með
nokkur lömb til sín. Það skyldi eitt
yfir kindur okkar ganga og þáði ég
þetta góða boð. Svo var það þegar
ég gerðist bóndi á Eystra-Miðfelli
1953 að mig vantaði að fjölga
kindum mínum. Þá var erfitt að fá
líflömb keypt, allir voru að fjölga
sínum fáu kindum. En Hannes
vissi hvað mér leið og bauð mér
gimbrarlömb sín, svo ég næði mín-
um stofni upp. Svo komu aðrir
góðir Akurnesingar einnig og
buðu mér gimbrar, þeir vildu að ég
næði mér sem fyrst á strik I bú-
skapnum. Þannig hfa Akurnes-
ingar alltaf verið mér sannir og
hjálplegir, þeirra greiða og vin-
arhug mun ég lengi muna. Við
Hannes vorum í ýmsu saman á
þessum árum hér á Akranesi.
Hann var langa tíð landmaður hér
á bátunum, oft landformaður.
Hann bað mig að vera fastráðinn
til að keyra bjóð o.fl. þegar róið
var og vörubílastöðin lokuð. Einn-
ig bað hann mig að vera varamann
á bátnum, þannig ef mann vant-
aði, vegna veikinda eða í loðnu-
beitningu, þá mætti kalla á mig.
Þannig var þetta í nokkrar vertíð-
ir. Því stóðum við Hannes oft við
sama beitningarborðið og einnig í
fiskaðgerð, því þá gerðu land-
mennirnir að fiskinum, komu hon-
um á vikt og afhentu kaupendum.
Já, það var í ýmsu að snúast, svo
þurfti að huga að búsýsli í frí-
stundum. Þess ber að geta hér, að
Veiga var áhugasöm fyrir um-
hirðu kindanna, nærgætin og
frábærlega mikil búkona. Þau
hjón voru sannarlega samtaka í
því starfi sem öðru, alltaf þessi
glaðværð og góði hugur á hverju
sem gekk, þau voru sönn fyrir-
mynd góðra hjóna. Þannig var
þeirra umhyggja fyrir börnum,
vandamönnum og vinum, við nut-
um þar góðs af, því er þakklætið
efst í huga á kveðjustund. Það eru
ótal margar hamingjustundir,
sem gimsteinar geymdar í sjóði
minninganna.
Hannes var maður hægur,
stilltur og prúður, glaðlegur
geðprýðismaður og góður vinnufé-
lagi. Hann var hamingjusamur f
sínu einkalífi, átti sér samhenta
gæðakonu, sem var honum mikill
og góður lífsförunautur, sem hann
kunni vel að virða. Þau voru gest-
risin hjónin, innan þeirra veggja
leið öllum vel, þar ríkti gleði og
hamingja. Þau áttu barnaláni að
fagna, börnin sýndu foreldrum
sínum manndóm og hlýtt hjarta,
þannig var fjölskyldan öll. Grunn-
ur að hamingju var lagður af þeim
gömlu hjónunum, á þeim grunni
hefur öll fjölskyldan byggt farsælt
líf og hamingjuríka daga. Þetta
mætti verða öðrum til fyrirmynd-
ar, það er gæfuleið.
Hannes átti langan starfsdag,
honum féll aldrei verk úr hendi.
Ungur maður vandist hann vinnu,
trúmennsku í orði og verki, orð-
heldni, skilvísi og öðrum góðum
mannkostum. Þessar dyggðir voru
honum sem f blóð bornar, þvf
haldnar til hinstu stundar. Hann-
es var lítt gefinn fyrir hól, það
sem hér hefur verið sagt er ekki
hól, heldur blákaldar staðreyndir,
sem koma f hugann þegar þessi
heiðursmaður er kvaddur. Það
kallast guðsgjöf að hafa aldrei átt
erindi á sjúkrahús, nærri áttræð-
ur maðurinn, hafa mátt vinna
heilsugóður allt sitt lff, átt ham-
ingju að mæta f einkalífi og sofna
loks útaf f rúminu sínu hjá sfnum
ástkæra lífsförunaut, sáttur við
allt og alla, alsæll án allra þján-
inga. Mér er efst í huga að óska
vini mínum til hamingju með unn-
inn sigur. Það veit ég að ástvinir
munu einnig gera, það heyri ég á
konu hans.
Hannes var maður hamingjunn-
ar, sjálfur lagði hann ekki illt til
nokkurs manns, en reyndist
drengur góður sinni samfylgd.
Hann sannaði okkur það að hver
er sinnar gæfusmiður.
Um leið og honum eru færðar
bestu þakkir fyrir góð kynni, vin-
áttu og glaðar stundir, er honum
árnað fararheilla á landi ljóss og
friðar.
Bestu samúðarkveðju sendum
við ástvinunum, kona mín og fjöl-
skylda.
Valgarður L. Jónsson