Morgunblaðið - 20.08.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. ÁGÚST 1986
Larry Speakes um hugsanlegar
þvinganir gegn Chile:
Yfirvöldum í Chile
kunn okkar afstaða
Santa Barbara, AP.
LARRY Speakes, talsmaður Bandaríkjaforseta, neitaði að staðfesta
fregn New York Times, sem sagði á mánudag, að stjórn Ronalds
Reagan, forseta, íhugaði að leggjast gegn alþjóðlegum lánveitingum
til Chile vegna ástandsins þar í landi.
Speakes sagði hins vegar að yfir-
völdum í Chile væri fullkunnugt um
afstöðu Bandaríkjstjómar til
ástandsins í Chile. Hún hefur barizt
fyrir því m.a. að stjómmálaflokkum
verði leyft að starfa í Chile, að af-
numin verði ritskoðun og ýmsar
úrbætur gerðar í mannréttindamál-
um. Krefst Bandaríkjastjóm þess
jafnframt að staðið verði við fyrir-
heit um kosningar 1989.
New York Times sagði að stjórn
Reagans íhugaði að beita sér gegn
því að Chile fengi erlend tán vegna
ástands mannréttindamála þar í
landi og vegna þess að Augusto
Pinochet, leiðtogi herforingjastjóm-
arinnar, hefði vísað á bug nýjustu
tillögum Bandaríkjamanna um úr-
bætur í mannréttindamálum og
endurreisn lýðræðis.
Speakes vildi einungis staðfesta
að John R. Galvin, hershöfðingi,
hefði átt fund með Pinochet og
öðrum háttsettum mönnum í Chile.
Tafir á geimvopna-
áætlun Sovétmanna
Gcnf, AP.
VIRT tímarit um vamarmál birti skýrslu á þriðjudag þar sem því
er haldið fram að miklar tafir hafi orðið á geimvopnaþróun Sovét-
manna. Segir í tímaritinu að leysivopn og sérútbúin flugvél, sem
hafa átti vopnið innanborðs, hafi eyðilagst í eldi á síðasta vori.
Frétt þessi er höfð eftir ónafn-
greindum embættismönnum í
Washington.
Tímaritið segir að Sovétmenn
hafi hafíð þróun geimvopna fyrir
nokkrum árum og að flugvél af
gerðinni Ilyushin IL-76 hafi verið
breytt og hún búin sérstökum út-
búnaði fyrir leysivopn. Flugvélin
mun hafa eyðilagst í eldi á jörðu
niðri en ekki er vitað um orsakir
brunans.
Ónafngreindir bandarískir sér-
fræðingar telja þetta mikið áfall
Grænland:
Laxveið-
in miklu
meiri en
fyrir Sovétmenn og segja að þessi
atburður muni tefja fyrir þróun og
smíði geimvopna í Sovétríkjunum.
I skýrslu tímaritsins sem nefnist
International Defense Review og
gefið er út í Genf, segir að Ilyushin-
flugvélin hafi verið valin til þess
að bera geimvopn sökum þess hve
burðargeta hennar er mikil.
Bandaríska varnarmálaráðu-
neytið hefur sagt að Sovétmenn
muni geta komið fyrir geimvopnum
snemma á næsta áratug. Þá hafa
embættismenn ráðuneytisins sagt
að geimvopnaáætlun Sovétmanna
sé mun viðameiri en sú sem Banda-
ríkjastjóm hefur í hyggju.
í nýjustu ársskýrslu bandaríska
vamarmálaráðuneytisins segir að
Sovétmenn ráði nú þegar yfir leysi-
vopnum á jörðu niðri. Segir að þrátt
fyrir ýmsa annmarka á þeim vopna-
búnaði geti Sovétmenn beint leysi-
vopnum sínum gegn bandarískum
gervitunglum. Ennfremur segir í
skýrslunni að Sovétmenn geti hugs-
anlega komið upp leysivopnum
gegn eldflaugum síðar á þessum
áratug.
Níræð í fjallgöngu
Hulda Crooks, sem er níræð að aldri, hefur klifið Whitney-fjall
í Californíu 22 sinnum. Fjallið er tæpir 5.000 metrar á hæð.
Hér sést hún hefja gönguna í 23. skiptið en nú brá svo við að
henni tókst ekki að klífa hæsta tindinn.
Svíþjóð:
Vaxandi
flótta-
manna-
straumur
Stokkhólmi, frá Erik Liden,
fréttaritara Morgunblaðsins.
STÖÐUGT fjölgar flóttamönn-
unum í Svíþjóð þótt heita megi,
að engir komi nú með austur-
þýsku ferjunum til Trelleborg-
ar. Til Arlanda-flugvallar hafa
nú komið helmingi fleiri flótta-
menn en á sama tíma í fyrra.
Aðeins í júlímánuði kom 771
maður, sem sótti um pólitískt hæli
í Svíþjóð, og um síðustu helgi nærri
200 manns. Ljóst þykir nú, að
flóttamennimir verða ekki færri á
þessu ári en í fyrra þótt engir komi
með a-þýsku feijunum. I fjárlögun-
um sænsku hafði verið gert ráð
fyrir að 9.000 flóttamenn kæmu til
landsins en með sama framhaldi
verða þeir 14.500.
í Danmörku og Vestur-Þýska-
landi er einnig gert ráð fyrir, að
flóttamönnum fjölgi mjög og ætlar
sænska stjómin að hafa samráð við
stjómimar þar um þetta vandamál.
Stjóm borgaraflokkanna í Dan-
mörku hefur í hyggju að gera
flóttamönnum erfiðara með að
komast inn í landið og nýtur í því
efni stuðnings jafnaðarmanna. Það
sama er uppi á teningnum í Vestur-
Þýskalandi.
Ber ekki saman um
árangur viðræðnanna
Uolcinb; A P
Heisinki, AP.
SHIMON PERES, forsætisrádherra ísrael sagði í gær að viðræð-
urnar við Sovétmenn væru vissulega skref í rétta átt, en sagði
Sovétmenn vera hikandi, vegna þrýstings frá arabalöndunum.
Gennady Gerasimov, talsmaður sovéska utanríkisráðuneytisins,
var mun myrkari í tali og taldi litlar líkur á nokkru samkomu-
lagi ríkjanna.
Peres sagði að hinar 90 mínútna
löngu viðræður samninganefnda
ríkjanna sýndu tvennt. I fyrsta
lagi þá fyndist Sovétmönnum
nauðsynlegt að skipta um stefnu
í málefnum Miðausturlanda, en í
öðru lagi þá miðuðust allar tillögur
þeirra að því að styggja araba
ekki. Þetta var fyrsta yfirlýsing
Peresar um viðræðurnar, sem var
slitið eftir aðeins einn fund, en
fyrirhugað var að þær stæðu í tvo
daga.
Gerasimov sagði í Moskvu að
ekkert hefði unnist með viðræðun-
um. Hann gagnrýndi einnig kröfu
ísraelsmanna um að 400.000 gyð-
ingum í Sovétríkjunum yrði leyft
að flytjast úr landi og sagði það
„hrokafull afskipti af innanríkis-
málum Sovétríkjanna".
Nokkrir ísraelskir fréttaskýr-
endur hafa talið að Sovétmenn
sækist ekki svo mjög eftir stjóm-
málasambandi við Israel, heldur
vilji þeir eiga einhvem þátt í friðar-
viðræðum fyrir botni Miðjarðar-
hafs, ef af þeim verður.
Gerasimov tók af öll tvímæli um
vilja Sovétmanna þegar hann sagði
á frétta mannafundi: „Við emm
ekki að ræða um það að skiptast
á ræðismönnum, það er kominn
tími til þess að sú spurning verði
tekin af dagskrá í eitt skipti fyrir
öll.“ ísraelskir embættismenn
sögðust furða sig á þeim ummæl-
um, þar sem þeir teldu að nokkur
árangur hefðu náðst. „Einhveijar
viðræður við Sovétmenn em betri
en engar.“
ífyrra
Kaupmannahöf n, Niis Jörgen Bruun,
Græniandsfréttaritarí Morgunblaðsins.
Laxveiðamar við Græn-
land fara vel af stað. Á fyrstu
þremur dögunum, frá föstu-
degi til sunnudags, var aflinn
170 tonn en 96 tonn á sama
tíma í fyrra. Er aflinn mestur
við Suðvestur-Grænland, úti
af Frederiksháb og Juliane-
háb.
Þessi mikli afli er einskær bless-
un fyrir landsstjómina. I græn-
lenska útvarpinu sagði, að fyrir
það fyrsta hefði hún skuldbundið
sig til að kaupa allan fiskinn af
sjómönnum og greiða fyrir hvert
kíló 72 kr. danskar en heimsmark-
aðsverðið væri nú komið niður í
50 kr. Annað er svo það, að í fæst-
um grænlenskum bæjum er hægt
að taka við aflanum vegna frysti-
húsaskorts.
Landsstjómarmennimir græn-
lensku lifa nú í voninni um að
unnt verði að fá meira fyrir laxinn
en heimsmarkaðsverðið segir til
um. Ætla þeir að reka mikinn áróð-
ur fyrir því að lax veiddur í sjó sé
miklu betri en eldislaxinn og reyna
að vinna vöruna betur, bjóða til
dæmis upp á svokallaðar „laxa-
steikur".
Norsk skýrsla:
Hótanir Greenpeace
bera engan árangur
VÍSINDAMADUR við Friþjóf Nansen-stofnunina i Noregi hefur
komist að þeirri niðurstöðu, að aðgerðir Greenpeace-manna í Banda-
ríkjunum gegn innflutningi á norskum sjávarafurðum vegna hval-
veiða hafi ekki haft nein áhrif. Alf Hákon Hoel segir í samtali við
norska blaðið Fiskaren, að þrátt fyrir hótanir nátturuverndarmanna
um viðskiptabann hafi útflutningur Norðmanna á fiski til Banda-
rikjanna aukist um 246% á árunum 1980 til 1985.
Bandríkjamenn einnig lent í miklum
Hoel hefur nýlokið að semja
skýrslu um hugsanlegar afleiðingar
þess, að sett yrði bann við innflutn-
ingi á norskum sjávarafurðum til
Bandaríkjanna vegna hrefnuveiða.
Hann kemst að þeirri niðurstöðu,
að ólíklegt sé, að Bandaríkjamenn
hefðu gripið til viðskiptaþvingana
vegna hrefnuveiða Norðmanna.
Hefðu þeir ákveðið að gera það,
væri líklegt, að árangurinn hefði
ekki orðið í samræmi við erfiðið,
vegna þess að ekki sé unnt að fram-
fylgja slíkum höftum. Þá hefðu
pólitískum vandræðum gagnvart
vinaþjóð.
Pólitískt mat
Skýrsla hins norska vísinda-
manna skiptist í tvo hluta. Annars
vegar ræðir hann um pólitíska hlið
málsins og það, sem lýtur að
ákvörðunum Álþjóða hvalveiðiráðs-
ins. Hins vegar kannar hann hvaða
áhrif viðskiptahömlur hafi á norsk-
an fiskiðnað og þar telur hann sig
geta sannað, að ólíklegt sé, að
Bandaríkjamenn grípi til þessa
vopns gegn Norðmönnum.
Hoel bendir á, að reynslan sýni,
að aðeins í tveimur tilvikum af tíu,
þar sem Bandaríkjamenn hafa áður
hótað með bönnum, hafi þeir gripið
til þeirra. I fyrra tilvikinu hafi þeir
sett hömlur á innflutning á túnfiski
frá Kanada í lok áttunda áratugar-
ins. Bannið var talið stangast á við
GATT-samkomulagið og varð að
afnema það eftir skamman gildis-
tíma.
Hitt tilvikið snerti hvalveiðar
Sovétmanna og er frá árinu 1985.
Telur Hoel, að með því hafí fremur
verið ætlunin að ergja Sovétmenn
en hindra viðskipti. Hoel segir, að
póltitískt mat vegi þyngst, þegar
teknar séu ákvarðanir um við-
skiptaþvinganir. Nú standi þing-
kosningar fyrir dyrum í Banda-
ríkjunum og það sé mikilvægt fyrir
öldungadeildarþingmenn að „finna"
mál, sem veki á þeim athygli.
Reynslan sýni á hinn bóginn, að við
pólitískar ákvarðanir á æðstu stöð-
um séu bönn ekki sá kostur, sem
valinn sé.
Skaðlegt fyrir
Bandaríkin
Norski vísindamaðurinn bendir
á, að í umræðum um bann við
hrefnuveiðum í Noregi hafi menn
einblínt á áhrif viðskiptabanns í
Bandaríkjunum og rætt um málið
á þann veg, eins og unnt sé að
setja það fyrirvaralaust. Þetta sé
mikil einföldun. Kaupendur í
Bandaríkjunum eigi jafn mikið í
húfi að fá norskan fisk og seljendur