Morgunblaðið - 06.09.1986, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. SEPTEMBER 1986
11
Um iingar hugsjónir:
Hlægjum og sigrum
eftir Eyjólf
Konráð Jónsson
Þegar sprenglærður hagfræði-
doktor var kjörinn formaður
Sambands ungra Sjálfstæðismanna
varð mér heldur órótt og óttaðist
að hann kynni að vera haldinn
gömlum kreddukenningum. Raunar
hafði fyrirrennari hans lengi strítt
mér á því sem hann kallaði ýmist
„Eyconomies" eða jafnvel „Ey-
koncomic", þegar bent var á leiðina
út úr vítahring verðbólgu og kreppu
— fyrst fyrir einum átta árum. Nú
skrifar Vilhjálmur Egilsson hina
athyglisverðustu grein um efna-
hagsmál og ekki efa ég að Geir
Haarde er honum sammála — og
þá ég í flestu, en verð þó að gera
athugasemdir. En fyrst get ég þó
þess jákvæða.
Vilhjálmur segir að „ein af höfuð-
meinsemdum efnahagslífsins á
undanfömum árum“ hafi „verið
lánsfjárskorturinn" og síðan bendir
hann á úrræðin og segir: „Þar á
meðal verður að lækka bindiskyld-
una í Seðlabankanum og þann
tilflutning á lánsfé sem felst í
henni. „Húrra! Og líka: „peninga-
magnið hlýtur að þurfa að vaxa
ríflega meðan verið er að safna upp
sparifénu á nýjan leik.“
Höfundur telur raunvexti þurfa
að vera um sinn „um og yfir 5%“
og segir réttilega: „Betra er þó að
þola háa vexti en fá alls enga pen-
inga.“ Hann virðist eins og ungir
erlendir hagfræðingar kasta fyrir
róðra villukenningunni um tak-
mörkun „peningamagns í umferð"
og gera sér grein fyrir því að inn-
lendir peningar eiga ekki að vera
neitt annað en ávísun á þjóðarauð-
inn. Honum er ljóst að verðbólgunni
varð að ná niður fyrir vaxtafótinn
og erlenda skuldasöfnunin byggist
á langvarandi rangri peningastjórn
enda telur hann að tilraunir með
samningunum ætli að takast og
segir það skipta „mestu máli að
spariijáraukningin leiði til minni
erlendrar lántöku". Bara að allt
þetta hefði verið sagt fyrr, en betra
seint en aldrei.
Þá er komið að því sem nauðsyn-
legt er að gagnrýna. Vilhjálmur
segin „Ríkisfjármálin verða að vera
í lagi og hallinn verður að fara
undir 1% af þjóðarframleiðslunni.
Stjómmálamennimir verða að finna
leiðir til þess að koma í veg fyrir
útgjaldaaukningu, því umtalsverðar
skattahækkanir eða hallarekstur
þrengir að atvinnulífinu og getu
þess til að standa undir betri
lífskjörum. Hallarekstur sem leiðir
beint eða óbeint til þess að leita
verður á erlendan lánamarkað hefur
í för með sér viðskiptahalla og
gengisfellingar fyrr en varir.“
Hér finnst mér fræðimennskan
bregðast illa enda segir á öðmm
stað — og það er rétt: „Mikið hefur
Eyjólfur Konráö Jónsson
verið rætt um það hvort skynsam-
legra sé að hækka skatta eða að
reka ríkissjóð með halla. Við þeirri
spumingu fæst aldrei neitt einhlítt
„Nú þegar við ætlum
að lækna verðbólgu-
sjúklinginn eigum við
ekki að gefa honum
hálfan skammt af lyf-
inu sem hrífur heldur
heilan og fara með
krankleikann niður
undir núllið. 9% verð-
bólga er ekki viðun-
andi.“
svar, því skynsemin hlýtur að segja
að þetta fari fyrst og fremst eftir
aðstæðum hveiju sinni."
Um það verður ekki úr þessu
deilt að það var rétt ákvörðun á
liðnum vetri að ríkið gæfi eftir
nokkuð af álögum á borgarana til
að koma á heilbrigðum kjarasamn-
ingum. Þar var þó fremur of
skammt gengið en of langt. Auðvit-
að er enginn fræðilegur mælikvarði
til á það hve mikill halli eða afgang-
ur eigj að vera á fjárlögum. Þannig
hefur halli á fjárlögum löngum ver-
ið 2—3% í Bandaríkjunum og
Þýskalandi og Japan um 6% af
þjóðartekjum.
Nú þegar við ætlum að lækna
verðbólgusjúklinginn eigum við
ekki að gefa honum hálfan skammt
af lyfinu sem hrífur heldur heilan
og fara með krankleikann niður
undir núllið. 9% verðbólga er ekki
viðunandi. Þess vegna á ríkið enn
að „slaka á klónni" eins og þing-
flokkur Sjálfstæðismanna ályktaði
þegar í ársbyrjun 1981. Þar að
auki gætu auðug sveitarfélög eins
og t.d. Reykjavík gjaman tekið
hluta fjárhagsáætlana sinna að láni
hjá borgurunum og aðstoðað þannig
við endurreisn efnahagslífsins.
Mergurinn málsins er sá að við
eigum að ganga glöð til verks og
hreinsa til í fjárhags- og efnahags-
málum eftir vinstra sukkið.
Höfundur er þingmaður Sjúlf-
stæðisflokksins í Norðurlands-
kjördæmi vestra.
Svar til Hlédísar:
Staðgreiðsla og verðbólga
eftir Stefán
Friðbjornarson
Undirritaður skrifaði smáhug-
leiðingu um skattamál í vikulegan
pistil, „í þinghléi", 17. ágúst sl.
Greinarstúfurinn fyallaði að megin-
efni um skýrslu fjármálaráðherra
til Alþingis um meint umfang skatt-
svika. Þá var lítillega fjallað um
staðgreiðslu skatta og virðisauka-
skatt, kosti og galla. í aðfaraorðum
að meginefni var vikið að nýútkom-
inni skattskrá með þessum orðum:
„Árviss „glaðningur", skattseð-
illinn, barst landsmönnum um sl.
mánaðamót. Viðbrögð hafa að sjálf-
sögðu verið mismunandi. Skattsárir
tóku „glaðningnum" ekki fagnandi
fremur en fyrri daginn. Og viðbúið
er að ýmsir, sem lentu í skatt-
sveiflu, þ.e. verulegri hækkun
skattgreiðslna á síðari helmingi árs-
ins, eigi nú við vanda að stríða ...“
Ég er einn þeirra sem lentu i
þessari skattsveiflu. Ég er heldur
ekki laus við að vera skattsár þegar
greiðslubyrði þyngist. Það kom mér
hinsvegar í opna skjöldu þegar ég
sá reiðilestur Hlédísar Guðmunds-
dóttur, geðlæknis, í Morgunblaðinu
í gær, vegna — að ég hélt — hóflegr-
ar umíjöllunar minnar í tilvitnaðri
blaðagrein.
Heiðdísi geðlækni er greinilega
mikið niðri fyrir — vegna notkunar
minnar á orðinu skattsár, sem þó
var ekki illa meint, fremur „sláttur"
á léttari nótur. Hún gerir því skóna
að ég hljóti að vera í hópi þeirra
65% landsmanna, sem bera litla
skatta, „hvort sem það stafar af
skattsvikum eða sannri fátækt",
eins og hún orðar það svo smekk-
lega. En Hlédísi er að sjálfsögðu
frjálst að tjá sig á þann hátt sem
hún telur sér hæfa.
í grein minni tel ég breytingu
yfir í staðgreiðslu skatta af hinu
góða, að því tilskildu, að jafnframt
takist að tryggja stöðugleika í efna-
hagslífi okkar, þ.e. að vinna bug á
óðaverðbólgunni, sem hér reið hús-
mu 1Q71.1Q8Í1 P.or lpvfdi mér
hinsvegar að leiða að því líkur, að
það væri skattgreiðendum hag-
stæðara í mikilli verðbólgu að fá
ársgreiðslufrest á tekjuskatti sínum
og greiða hann eftir á með veruléga
smærri krónum en þegar teknanna,
skattstofnsins, var aflað. Stað-
greiðsla, að viðbættri nýrri verð-
bólguhrinu, gæti því komið
skattgreiðendum í koll, nema um-
talsverð lækkun skattstigans fylgdi.
Þessi orð segir geðlæknirinn
„fáráðs-raus“ og feitletrar fullyrð-
inguna. Slíkt orð — úr penna
geðlæknis — er skrítin háttvísi í
rökræðum sem þessum.
Stefán Friðbjamarson
llOKUM ÁI
sym/DAG
Þaö er sérstök tilfinning aö sjá þennan kabarett
Sambland af dulúð, spennu og grátbroslegri kímni.
Shahid Malik,einn fremsti sjónhverfinga- og töframaður heims,
tvöfaldur heimsmeistari í listinni, kallaöur„Houdini nútímans".
Walter Wasil.jafnvægislistamaðurog loftfimleikakonan Jessica,
bæði með æsileg atriði.
Barnatrúðurinn Rhubard the Clown og „Stóri karlinn" prófessor
Crump.
- Allt velþekkt fjöllistafólk sem skapar hinn ógleymanlega kabarett
„Commodore Cabarett" á sýningarpalli virka daga klukkan 17,19
oa 21 oa um helaar kl. 15.17.19 oa 21.
SÝNING
MARKAÐUR
SKEMMTUN
HeimiliðlBó
Laugardalshöll