Morgunblaðið - 25.02.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 1987
35.ÞÍNG NORÐURLANDARÁÐS
Norðmenn
leita stuðnings
við selamálið
Helsinki frá Karii Blöndal blaðamanni Morgnnblaðsins.
NORÐMENN hafa rætt þann mikla fjölda sela sem nú er und-
an Noregsströndum í almennum umræðum á þingi Norður-
landaráðsins I Helsinki. Þeir vilja stórauka rannsóknir á
lifnaðarháttum sela.
Bjame Mörk Eiden, sjávarút-
vegsráðherra Noregs, sagði í
ræðu sinni í gær að „innrás sela“
sem hluti af íbúum á Noregs-
ströndum hefðu orðið fyrir væri
í beinu samhengi við lífsskilyrði í
hafínu. „Ójafnvægi hefur komist
á í lífríki hafsins í Norðurhöfum
og þetta hefur leitt til þess að
selastofnar hafa leitað til Noregs-
stranda. Sé nauðsynlegt að auka
selveiðar til að auðveldara verði
að koma á jafnvægi í hafínu. í
því sambandi verður að efla rann-
sóknir á selastofnum og einnig
verður að vinna að því að selaaf-
urðir verði aftur seljanlegar á
alþjóðlegum markaði.
Haraldur Ólafsson sem situr í
efnahagsmálanefnd sagði í ræðu
sinni á þinginu í gær, að hann
styddi tillögu Norðmanna um
auknar rannsóknir: „Norðmenn
eru miður sín vegna selagangna-
veiði við norsku ströndina. Þar
má greina ýmis merki þess að
líffræðilegur harmleikur sé í upp-
siglingu, sem verður að rannsaka
til að komast fyrir orsakimar."
Haraldur kvaðst þó vilja áminna
viðstadda um að íslendingar hefðu
viljað fá að vita af samkomulagi
Norðmanna við Sovétmenn um
síldveiðar í Barentshafí frá fyrstu
hendi í stað þess að lesa um sam-
komulagið í blöðum. „Hleypi-
dómalausar rannsóknir í
Norðurhöfum geta ekki farið fram
án hreinskilni."
Halldór Ásgrímsson sjávarút-
vegsráðherra gerði selamálið að
umræðuefni í ræðu sinni á þinginu
í gær. Hann sagði að í ræðu sem
hann flutti á þingi Norðurlanda-
ráðs í Kaupmannahöfn í fyrra
hefði hann bent á nauðsyn þess
að koma á formlegu samstarfi
milli Norðurlanda um auðlindir
hafsins, og fískveiðar. Lagði hann
þá til að skipuð yrði embættis-
mannanefnd um fískimál. Halldór
sagði að lagt hefði verið til að
samstarfíð hæfíst á því að menn
gerðu sér grein fyrir þeim rann-
sóknum sem fram hefðu farið á
alþjóðlegum grundvelli, með sér-
stöku tilliti til þeirra efna, sem
snerta Norðurlönd. Hann kvaðst
sannfærður um að með þeim
hætti. gætu Norðurlönd fengið
heildarmynd af hinu flókna
lífkerfi hafsins. „í þessu efni vil
ég nefna tvo hluti, í fyrsta lagi
hið mikilvæga hlutverk sjávar-
spendýra í lífríki hafsins og f öðru
lagi þá hættu sem öllu lífi í hafínu
stafar af aukinni mengun.
Nauðsynlegt er að jafnvægi
haldist milli dýrategunda í hafínu.
Bæði selir og hvalir skipta miklu
máli til þess að æskilegt jafnvægi
haldist í lífríki hafsins. Hvalveiðar
íslendinga hafa verið í brenni-
depli undanfarin ár og við höfum
þurft að veija hvalveiðar okkar í
vísindaskyni fyrir umheiminum,"
sagði Halldór. Hann kvað vísinda-
menn hafa lagt til við litlar
undirtektir að sameiginlega fari
fram talning á hvölum í Norður-
Atlantshafí. Þetta gæti gerst í
sumar og haft mikið að segja
varðandi hvalastofna á þessu haf-
svæði.
Ráðherranefnd Norðurlanda-
ráðs hefur ákveðið að veita fé til
að reka eitt rannsóknarskip af sjö
eða átta sem þátt taka í talningu
á hvölum. Sjávarútvegsráðherra
sagði að hér væri um einstaka
rannsókn á hvölum að ræða, sem
ekki hefði verið möguleg án frum-
kvæðis Norðurlanda og samvinnu.
Halldór sagði að hinn mikli
fjöldi Grænlandssels sem verið
hefði við Noregsstrendur í vetur,
bæri því vitni hversu nauðsynlegt
væri að auka þekkingu okkar um
sjávarspendýr og hlutverk þeirra
í lífkeðju hafsins. „Miklu skiptir
að nú verði hafnar víðtækar rann-
sóknir á þessu sviði. Það er við
hæfí að Norðurlönd standi saman
að þessum rannsóknum, því að
þær eiga við um öll Norðurhöf."
Fiskveiðar Norðmanna við
þann hluta strandlengjunnar sem
selavöðumar hafa haldið sig við
hafa dregist mjög saman. Sjó-
menn sem byggja afkomu sína á
fískveiðum eiga nú erfítt upp-
dráttar. Norðmenn veiða nú
nokkur þúsund seli en það er ekki
nema hluti af þeim fjölda sem
þeir veiddu áður fyrr þegar selja
mátti selsskinn. Umhverfísvemd-
arsamtök hafa með áróðri sínum
gegn selveiðum gert það að verk-
um að selskinn eru nú orðin
verðlaus. Allflestir ræðumenn
Norðmanna hafa minnst á sela-
málið og nauðsyn þess að auka
rannsóknir á stofnum sela. Norð-
menn hafa leitað stuðnings meðal
Norðurlanda og virðist svo sem
Pæreyingar og Grænlendingar
séu sammála þeim um auknar
rannsóknir sem og íslendingar.
Guðrún Helgadóttir sem situr í
samgöngumálanefnd og ritstjóm-
amefnd Nordisk kompakt, vék
máli sínu að mengunarmálum.
Hún sagði að lífríki hafsins í Norð-
ursjó, Eystrasalti og í danskri
lögsögu væri allt að því að falli
komið vegna sýnilegrar og ekki
síst ósýnilegrar mengunar frá
landi, úr ám og frá skipum. Hún
nefíidi þar úrgang frá verksmiðj-
um, sýrur, olíu, þungamálma,
geislavirkt kælivatn og fleira. Hún
kvað þungamálma og geislavirkni
safnast fyrir í fískum og sjávar-
spendýrum sem fengju sár bæði
inn- og útvortis. Sjávarafurðir
yrðu af þessum sökum óæskilegar
til neyslu ef ekki hreint og beint
hættulegar heilsu manna. Einnig
væri lífí á vissum hafsvæðum
stefht í hættu vegna súrefnis-
skorts. Að auki kæmi mikil
olíumengun frá skipum og víða
við strendur dræpust mörg þús-
und fuglar af þeim sökum.
„Skilyrði fyrir því að hægt verði
að gera breytingu þar á og snúa
til betri vegar er að samborgarar
okkar á Norðurlöndum, stjóm-
málamenn, iðnjöfrar og embættis-
menn fái stöðugar og góðar
upplýsingar um stöðu mála. Þess-
ar upplýsingar verða að vera
skiljanlegar og veita góða yfír-
sýn.“ Hún sagði að íslenska
sendinefndin legði því til ásamt
öðrum í tillögu um að berjast
gegn mengun sjávar og stranda
í norðri, að gerð verði samnorræn
áætlun um að hafa hemil á og
draga úr mengun hafsins. „Við
viljum einnig efna til raunveru-
legrar samvinnu um að veiða af
sameiginlegum auðlindum okkar.
Norðmenn leita nú stuðnings okk-
ar við rannsóknir á selastofninum.
En loðnukvóti Sovétmanna í físk-
veiðilögsögu Norðmanna, Bar-
entshafi, var ekki rædd við
íslendinga. Sömu sögu er að segja
um þorskveiðikvóta Evrópu-
bandalagsins í hafínu við Græn-
land. Ef við ætlum að vinna saman
að nýtingu auðlinda hafsins verð-
ur að virða hagsmuni allra," sagði
Guðrún Helgadóttir.
Ekkert ákveðið án samráðs
við Atlantshafsbandalagið
- segir Stemgrímur Hermaiinsson um hug-
myndina um kjamorkuvopnalaus Norðurlönd
Helsinki, frá Karli BlöndaJ, blaðamanni Morgnnblaðsins.
Forsætisráðherrar Norður-
landa héldu fund f Helsinki í
gær. Var þar rætt um skipun
ernbættismannanefndar til að
fjalla um kjarnorkuvopnalaust
svæði á Norðurlöndunum og
hvort banna skuli viðskipti við
Suður-Afríku.
Að sögn Steingríms Hermanns-
sonar, forsætisráðherra, stendur
helst upp á íslendinga f viðræðun-
um um kjamorkuvopnalaust
svæði á Norðurlöndum. Sagði
hann, að ráðherramir hefðu
ákveðið, að ákvörðun um hvort
nefndin yrði stofnuð skyldi tekin
á fundi utanríkisráðherranna á
íslandi 25. mars nk.
Steingrímur sagði, að skipun
nefndarinnar hefði frestast vegna
efasemda íslendinga en ekkert
yrði ákveðið með kjamorkuvopna-
laus Norðurlönd án samráðs við
Atlantshafsbandalagið. Þá hefði
því einnig verið hreyft á fundi
ráðherranna hvort viðræðumar
um kjamorkuvopn og Norðurlönd
væm ekki komnar á annað stig
eftir leiðtogafundinn í Reykjavík.
Málin horfðu nú öðru vísi við
vegna þeirra tillagna, sem þar
hefðu komið fram um afvopnun.
Forsætisráðherramir ræddu
einnig um viðskiptaþvinganir
gegn Suður-Afríku til að mót-
mæla aðskilnaðarsteftiunni.
Steingrímur sagðist hafa upplýst
á fundinum, að viðskipti íslend-
inga við Suður-Afríku væm lítil
sem engin en aftur á móti hefðu
Svíar dregið á eftir sér lappimar
í þessu máli. Hann sagði, að rætt
hefði verið hvort setja ætti lög á
öllum Norðurlöndum og banna
viðskipti við Suður-Afríku en slíkt
myndi aðeins hafa táknrænt gildi
hvað íslendinga varðaði.
Á fundi forsætisráðherranna
var einnig rætt um þær hræring-
ar, sem nú eiga sér stað í Sov-
étríkjunum. Sagði Steingrímur,
að ráðherramir hefðu virst sann-
færðir um, að Mikhail Gorbachev,
leiðtogi Sovétríkjanna, starfaði af
heilindum. Hann benti á, að
Finnar teldu, að í Sovétríkjunum
ætti sér stað mjög jákvæð þróun.
Einnig vitnaði forsætisráðherra í
Hans-Dietrich Genscher, utanrík-
isráðherra Vestur-Þýskalands,
sem sagði, að Vesturlandabúar
ættu að ýta undir aukið ftjáls-
lyndi í Sovétríkjunum og láta ekki
efasemdimar verða til að að draga
úr möguleikum Gorbachevs til að
koma á endurbótum.
Steingrímur kom til Helsinki
frá París þar sem hann var á fundi
stjómamefndar samtaka ftjáls-
lyndra flokka. Voru þar ýmis mál
til umræðu en aðalmálið var þó
undirbúningur fyrir þing samtak-
anna í haust.
Þess má geta, að Gro Harlem
Bmndtland, forsætisráðherra
Noregs, komst ekki á forsætisráð-
herrafundinn í gærmorgun en í
hennar stað sótti hann Knut Fiyd-
enlund, utanríkisráðherra.
NATO:
Bernard Rogers
hættir í sumar
Brtissel, AP.
BERNARD Rogers, yfirmaður
heija Atlantshafsbandalagsins
(NATO) í Evrópu, lætur af starfi
í júnUok, að því er tilkynnt var
í höfuðstöðvum bandalagsins í
gær.
Talsmaður NATO sagði að fallizt
hefði verið á beiðni Ronalds Reag-
an, Bandarflqaforseta, um að
Rogers yrði veitt lausn í sumar.
Rogers verður 66 ára 16. júlí nk.
Hann hefur verið æðsti maður sam-
eiginlegra heija NATO í Evrópu
um átta ára skeið.
Heimildir herma að John Galvin,
hershöfðingi, yfírmaður suðurheija
Bandaríkjanna, verði eftirmaður
Rodgers.
Gengi gjaldmiðla
London. AP.
GENGI doilarsins hækkaði i gær
Reuter
Bemard Rogers
gagnvart flestum helstu gjald-
miðlum og er það rakið tíl
samkomulagsins, sem fulltrúar
iðnríkjanna sex gerðu með sér
um að koma meiri kyrrð á gjald-
eyrismálin. GulUð lækkaði aftur
á móti í verði.
Vegna samkomulagsins var doll-
arasala minni en ella hefði mátt
búast við og varð það einnig til að
styrkja hann, að James Baker, ijár-
málaráðherra Bandaríkjanna, kvað
enga ástæðu til að ætla, að aðrar
Suður-Ameríkuþjóðir færu að dæmi
Brazilíumanna og frestuðu vaxta-
greiðslum af sumum erlendum
lánum. í gærkvöld fengust fyrir
dollarann 153,79 japönsk jen en
153,55 á mánudagskvöld. Breska
pundið stóð í 1,54 dollurum og hafði
ekkert breyst frá deginum áður.
Fyrir dollarann fengust í gær:
1,8396 v-þýsk mörk (1,8300).
1,5565 sv. frankar (1,5467).
6,1345 fr. frankar (6,0900).
2,0825 holl. gyll. (2,0665).
1.311,25 ít. lír. (1.300,62).
1,3297 kan. doll. (1,3312).
í London fengust í gærkvöld
401,90 dollarar fyrir gullúnsuna en
403,75 I fyrrakvöld.