Morgunblaðið - 25.06.1987, Blaðsíða 19

noor tt/Tt'Yt ti o <tt t 0 A rrT TT> ^T <rTrT ^TTrr * TorT>rTT»~>rT/TTr
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. JÚNÍ 1987
ðt
19
Smiðjuvegi 30 € Kópovogi
Símor: 77066. 78600
G.R. PtTURSSON Hf
UMBOOS- OG MÖIDVÍASIUN
Það hefur orðið að samkomulagi hjá
G.Á. Péturssyni hf. og Gunnari Ás-
geirssyni hf. að fyrrnefnt fyrirtæki
taki við Briggs & Stratton umboðinu
og munu vörur frá því verða seldar
í Sláttuvélamarkaðnum framvegis.
Gamlir og nýir viðskiptavinir vel-
komnir.
KAUPFÉLÖGIN í LANDINU
AF ERLENDUM VETTVANGI
-- -*tXÐÓru j, RAFNAR
Sárt, en nauðsynlegt að
horfast í augu við fortíðina
FÁIR atburðir hafa komið jafn mikið við þjóðarsál Frakka á undan-
förnum árum eins og réttarhöldin sem nú standa yfir i Lyon yfir
Klaus Barbie, sem var yfirmaður þýsku leynilögreglunnar í borg-
inni, á árum síðari heimsstyijaldarinnar. Hann hefur tvívegis verið
dæmdur til dauða af frönskum dómstólum að sér fjarstöddum og
er nú sakaður um glæpi gegn mannkyninu. Rúm 40 ár eru liðin frá
þessum tíma, margir af þeim sem yngri eru vita lítið um striðsárin
og þeir sem eldri eru hafa flestir reynt að gleyma þeim. Réttar-
höldin hafa vakið upp umræður og deilur sem ekki eiga sér hliðstæðu
i frönsku samfélagi. Hvernig brugðust Frakka við gyðingaofsóknum
nasista, reyndu þeir að aðstoða gyðinga við að komast undan eða
studdu þeir aðgerðir Þjóðveija? Sviku aðilar innan andspyrnuhreyf-
ingarinnar félaga sína i hendur Þjóðveijum? Þessum spurningum
og fleiri svipuðum hefur verið varpað fram og leitað er við þeim
svara.
n kólanemendur hafa verið
j^fræddir um ástandið í landi
þeírra á árum sfðari heimsstyijald-
arinnar og flölmiðlar hafa einnig
fjallað ítarlega um þetta tfmabil.
Ymsir málsmetandi menn s.s. Ray-
mond Barre, fyrrum forsætisráð-
herra og Jacques Chaban Delmas,
núverandi þingforseti, hafa hvatt
til þess að málin yrðu krufin til
mergjar, en jafnframt lagt á það
áherslu að franska þjóðin, sem
heild, þyrfti ekki að skammast sfn
fyrir það sem gerðist á stríðsárun-
um. Þá hefur Mitterrand, forseti,
sagt að hann vonaðist til þess að
unga kynslóðin myndi nú geta gert
sér grein fyrir því hvílíkur hrylling-
ur hefði fylgt stefnu nasista.
Verjandi Barbie, Jacques Verges,
sem þekktur er fyrir störf sín sem
lögmaður ýmissa hryðjuverka-
manna, lýsti því yfir áður en
réttarhöldin hófust að hann myndi
færa sönnur fyrir því að margir
Frakkar hefðu aðstoðað Þjóðverja
í ofsóknum þeirra á hendur gyðing-
um. Einnig að svo mikil átök hefðu
verið innan frönsku andspymu-
hreyfingarinnar að meðlimir and-
staeðra fylkinga hefðu ítrekað svikið
félaga sína f hendur Ijóðveija.
Sagði Verges að hann og Barbie
myndu nafngreina ýmsa aðila í
þessu sambandi. Þá hélt hann því
fram að Frakkar sjálfír hefðu fram-
ið þvílík voðaverk m.a. í Alsír og
Indókfna að siðferðislega séð gætu
þeir ekki dæmt Barbie.
Verges hefur þó ekki staðið við
þessi stóru orð. Réttarhöldin hafa
nú staðið yfir í rúman mánuð og
fyrir skömmu þegar verjandi átti
þess kost að leiða fram vitni, minnt-
ist hann ekki einu orði á andspymu-
hreyfinguna. Þegar hann ætlaði að
ræða um styijaldir Frakka í Alsír
og Indókína stöðvaði André Cerd-
ini, dómari, Verges og sagði að þær
kæmu málinu ekki við. Hafi Verges
einhver spil á hendinni hefur hann
ekki sýnt þau enn.
Réttarhöldin tóku óvænta stefnu
á þriðja degi þegar Klaus Barbie
lýsti því yfir öllum til mikillar furðu
að hann myndi ekki svara frekari
spumingum. Hefur hann því ekki
enn nafngreint samstarfsmenn sína
úr röðum andspymumanna. Sagði
Barbie að sér hefði verið rænt frá
Bólivíu og væri hann því í lagaleg-
um skilningi ekki staddur í Frakk-
landi. Veijandi hans hélt því fram
að lögmenn Barbie í Bólivíu hefðu
ráðlagt honum að bregðast svona
við, en skjólstæðingar Verges hafa
áður beitt svipuðum brögðum. Sam-
kvæmt frönskum lögum hefur
dómari rétt til að láta færa sak-
boming nauðugan til réttarhalda
og hefur Cerdini tvívegis látið færa
Barbie til dómhallarinnar til þess
að vitni gætu borið á hann kennsl.
Hertar öryggisráð-
stafanir vegna réttar-
haldanna
Miklar öryggisráðstafanir hafa
verið gerðar vegna réttarhaldanna.
Skyttur úr sveitum lögreglunnar
em á þökum nærliggjandi húsa
þegar Barbie hefur verið leiddur f
réttarsalinn, sem útbúinn var sér-
staklega fyrir þessi réttarhöld og
mikill fyöldi lögreglumanna er allt
umhverfis dómhöllina. Vopnuðum
manni sem kvaðst ætla að myrða
Barbie tókst þó að komast inn í
fangelsið þar sem hann er í haldi,
en var handtekinn þar. Lögmenn
og vitni er tengjast réttarhöldunum
hafa fengið lögregluvemd því þeim
hafa borist bréf með svívirðingum
ogjafnvel morðhótunum frá aðilum
er segjast vera nýnasistar. Hafa
nýnasistar látið nokkuð til sín taka
að undanfömu, svívirt bænahús
gyðinga og grafreiti og einnig dreift
bæklingum þar sem segjr að útrým-
ingabúðimar í Ausehwitz hafí aldrei
verið til. Ljóst er þó að þeir njóta
lítils stuðnings almennings í Frakk-
landi.
hendur Barbie
Klaus Barbie var dæmdur til
dauða í tvennum réttarhöldum árin
1952 og 1954 fyrir að taka af lífi
4.342 manneskjur, handtaka
14.311 og láta flytja 7.591 gyðing
í útrýmingabúðir á þeim tveimur
ámm sem hann var yfirmaður
Gestapo í Lyon og fékk þar viður-
nefnið „Slátrarinn frá Lyon“.
Þessar sakir eru fymdar og er hann
því nú ákærður fyrir að bera ábyrgð
á: 1) handtöku 44 bama og 7 kenn-
ara þeirra, sem flutt voru frá
þorpinu Izieu til útrýmingabúðanna
í Auschwitz, þar sem þau létu öll
lífið nema einn kennarinn; 2) hand-
töku 86 manna er tengdust samtök-
um gyðinga í Lyon og fyrir að
fyrirskipa að flestir þeirra væm
fluttir í útrýmingabúðir þar sem
nær allir þeirra létust; 3) brottflutn-
ingi um 300 gyðinga og 300
andspymumanna frá Lyon til
Auschwitz og Buchenwald á síðustu
dögum stríðsins; 4) ýmsum aðgerð-
um gegn andspymumönnum s.s.
aftökum, handtökum og nauðung-
arflutningum.
Réttarhöldunum hefur verið
haldið áfram að Barbie fjarstöddum
og er búist við að dómur falli 3.
júlí. Mörg vitnanna er komið hafa
fyrir réttinn em illa farin vegna
pyntinga er þau máttu þola á
stríðsámnum og einnig em mörg
þeirra orðin mjög fullorðin. Hefur
því verið sett upp sérstök sjúkrastöð
í nágrenni dómhallarinnar. Miklar
mannlegar raunir hafa rifjast upp
í þessum réttarhöldum og ber þar
hæst örlög bamanna í Izieu, er
sparkað var upp í flutningabfla
snemma á skírdagsmorgun árið
1944 og þau send í gasklefana.
Sorg og sálarangist foreldra er
sendu bömin sín þijú til Izieu til
þess að þau mættu vera óhult er
ekki hægt að lýsa. Eins og Nóbels-
verðlaunahafínn, Elie Wiesel, er
kom fyrir réttinn sagði „Þekkingu
er hægt að deila með öðmm, en
ekki lífsreynslu".
Mörgum spumingum er enn
ósvarað, en réttarhöldin og umræð-
ur er þau vekja ættu þó að verða
núlifandi mönnum víti til vamaðar.
Heimildin Reuter, Time og
Newsweek.
Börnin í Izieu og kennara þeirra grunaði lítt hvað þeirra beið.