Morgunblaðið - 17.05.1988, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17 MAÍ 1988
Svona eyöir klórflúrkolefni (ClFC)
ózon-laginu í andrúmsloninu
Ozon-laaiö X
eöa Heiohvolfið
(um 8-65 km fyrir
ofan Jöröu)
hefur minnkaö um
2,3% frá 1969
Um 20 ár getur tekið fyrir
klórflúrkolefniö að
komast upp í / 'S
ózon-lagiö, en ?
þar getur það 1
veriöí130ár. s
Veörahvolf
(frá Jöröu upp
i 8-18 km hæö)
Hiö verndandi ózon-lag Jaróar hefur undanfarin ár
stööugt látið á sjá, a.m.K. síöan 1969. Orsökin er klórflúr-
kolefnl (ClFC) gert af manna höndum, sem fengið hefur aö
sleppa út í andrumsloftið í um 50 ár. Nú fyrst hafa sumar rikis-
stjornir gert ráöstafanir til þess aö haagja á eyðingu ózon-
lagsins, aöallega meö því aö leita annarra efna í staö CIFC.
Ózon-samelnd
Klór-frumelndlr (bláar)
Útfjófublá
gelslun

Ózon (O3) er óvenjuleg súrefnis-
sameind með þrjár súrefnjs-
frumeindir f stað tveggja. I
neöri lögum lofthjúpsins er þaö
mengunarvaldur, en í efri lög-
unum myndar þaö verndarlag,
sem drekkur í sig hættulega
útfjólubláa geislun frá sólu.
Þegar ClFC stigur upp í ózon-
lagiö leysir sólarljósiö klóriö úr
læöingi sameindarinnar, en
klóriö brýtur síöan ózon-
sameindina niður. Hver klór-
frumeind getur splundraö allt
aö 100.000 ózon-sameindum.
ySam mM
M Úr plast-kvoöu, sem notuö er í skyndibita-umbúöir
og byggingareinangrun
% l)r kvoöu, sem notuð er í sessur, svæfla og bílsæti
M þr fljótandi plastefnum
S& ýr úöabrúsum og iönaöarleysiefnum
m Úr kæliefnum í ísskápum og loftkælingartækjum
Aíeiöingar ózotv eyfSrtga?
# Aukning húökrabbameins, vagls og erfðaskemmda
m Hækkun hitastias um heim allan; gróöurfar, búfénaöur,
fiskur og svif bíoa tjón af.
KRGN / Morgunblaöiö/ AK
Að undanförnu hafa umræður um ózon-lagið og eyðingu þess aukist, ekki sist með tilliti til þess að talið
er að það sé þynnst við heimskautasvæðin. Hins vegar er hætt við að fólk geri sér e.t.v. ekki fulla
grein fyrir því ferli, sem að baki býr og er skýringarmyndin að ofan birt í von um að hún skýri mál þessi
að einhverju gagni.
Suður-Kórea:
Mótmæli háskóla-
nema bæld niður
Seoul, Reuter.
Óeirðalögreglan í Seoul
skaut á laugardag táragasi að
15.000 háskólanemendum, sem
kröfðust þess að Norður-
Kóreumönnum yrði leyft að
halda Ólympíuleikana með Suð-
ur-Kóreumönnum.
Háskólanemendumir lögðu til
að nemendur frá Norður- og Suð-
ur-Kóreu kæmu saman í landa-
mæraþorpinu Panmunjom 10. júní
til að ræða þá hugmynd að ríkin
héldu Ólympíuleikana saman, sem
yrði að þeirra mati fyrsta skrefíð
í sameiningu ríkjanna. Stúdent-
amir sögðu að í viðræðunum ætti
einnig að fjala um íþróttasam-
skipti suður- og norður-kóreskra
nemenda og um fjölskyldur sem
sundmðust í Kóreustríðinu á áran-
um 1950-53. Talsmaður norður-
kóresku stjórnarinnar hafði sagt
fyrr um daginn að aðeins ríkis-
stjómir ríkjanna ættu að fjalla um
slík mál.
Óeirðalögreglan skaut táragasi
að nemendunum þegar þeir
stefndu til miðbæjar Seoul. Nem-
endumir köstuðu þá steinum og
bensínsprengjum að lögreglunni
og hrópuðu meðal annars: „burt
með bandarísku heimsvalda-
sinnana sem koma vilja í veg fyrir
að föðurland okkar verði sameinað
að nýju.“ Þetta vora mestu átök
sem átt hafa sér stað síðan Roh
Tae-woo tók við völdum af einræð-
isherranum Chun Doo Hwan í fe-
brúar.
f
I
Reuter
Suður-kóreskur námsmaður
heldur á mynd af skólafélaga
sem framdi sjálfsmorð á sunnu-
dag til að krefjast þess að pólití-
skir fangar yrðu leystir úr haldi
og að Roh Tae-woo forseti segði
af sér.
Danmörk:
Breytinga að vænta
á umdeildri ályktun
við fulla aðild að NATO. En hinn
svo kallaði meirihluti í öryggis-
málum, jafnaðarmenn, Sósíalíski
þjóðarflokkurinn og Radikale
venstre, er enn við lýði þó hann
hafí tapað 7 þingsætum.
Hvaða áhrif þessi meirihluti
hefur er enn ekki ljóst. Það kem-
ur á daginn þegar hið nýkjöma
Þjóðþing á að hrinda ályktuninni,
sem leiddi til kosninganna, í fram-
kvæmd.
Bæði jafnaðarmenn og Só-
síalíski þjóðarflokkurinn fullyrtu
að loknum kosningunum að álykt-
uninni yrði ekki breytt. En Radik-
ale venstre hefur gefið í skyn að
málamiðlunar sé þörf sem grætt
geti sárin eftir harkalegar umræð-
ur.
Forsíðuefni
Uppranalega ályktunin fól í sér
að skipstjóram erlendra herskipa
skyldi afhent bréf þar sem segði
að kjamorkuvopn væra bönnuð í
Danmörku á friðartímum.
NATO-ríki, einkum Bandaríkin
og Bretland, hafa gagnrýnt álykt-
unina harðlega og sagt að fari svo
þá geti Danir ekki reiknað með
liðsstyrk á hættutímum.
Radikale venstre hefur bent á
þá hugsanlegu málamiðlun að
Danir geri erlendum ríkisstjómum
grein fyrir stefnu sinni og biðji
þær um að greina flotaforingjum
sínum frá henni.
Líklega styðja jafnaðarmenn
þessa tillögu þegar til kastanna
kemur: Flokkurinn vill ekki stofna
tengslunum við radíkala í hættu
á meðan stjóm beggja flokkanna
er inni í myndinni. Svend Auken,
hinn nýi formaður Jafnaðar-
mannaflokksins, leggur jafnframt
áherslu á að Danir sýni ábyrgð
og veki traust. „Danmörk sam-
vinnunnar" er eitt af slagorðum
hans og gefur fyrirheit um að
ekki mætist lengur stálin stinn í
öryggismálunum.
Umræðan um kjamorkuvopn
mun væntanlega halda áfram á
opinberam vettvangi. Bandarískir
sérfræðingar og fyrrverandi flota-
foringjar staðfestu í kosningabar-
áttunni að mjög líklega séu þess
dæmi að kjamorkuvopn hafí verið
um borð í herskipum sem sótt
hafa Danmörku heim. Víst er að
næsta heimsókn herskips til dan-
skrar hafnar verður forsíðuefni í
blöðunum.
Kjarnorkuvopn - nei takk!
Búast má við því að minna
beri á rifrildinu í Þjóðþinginu um
öryggismál en áður. Radíkalar
leggja áherslu á að hætt verði að
hafa fyrirvara um afstöðu Dana
neðanmáls í ályktunum ráðherra-
funda NATO. Sú stefna er úrelt
og hefur þá hættu í för með sér
að Danmörk einangrist. Nú er
uppbyggilegri afvopnunarstefna á
dagskránni sem þó skal ætíð end-
urspegla afstöðu meirihluta
dönsku þjóðarinnar: Hlynntir
NATO-aðild en andvígir kjarn-
orkuvopnum.
Margir halda einnig að breytt
liðsskipan muni gera andrúmsloft-
ið í Þjóðþinginu þolanlegra. Breyt-
inga er til dæmis að vænta á hög-
um tveggja orðhvötustu þingskör-
unganna, hvors úr sinni fylking-
unni. Jafnaðarmaðurinn Lasse
Budzt, sem farið hefur í fylkingar-
brjósti í kjamorkuvopnamálunum,
hættir nú þingmennsku fyrir ald-
urs sakir. Öflug hreyfíng er innan
Radikale venstre fyrir því að
NATO-vinurinn og maðurinn sem
barist hefur gegn neðanmáls-
greinunum, Uffe Ellemann-Jens-
en, verði ekki utanríkisráðherra á
ný.
Næðingur á toppnum
Stóra spumingin eftir kosning-
arnar er sú hvað verði Um Le Pen
Danmerkur, Mogens Glistrap og
Framfaraflokkinn hans. Fyrir ein-
ungis níu mánuðum hafði flokkur-
inn 4 þingmenn en nú era þeir
orðnir 16.
Radikale venstre undirbýr málamiðlun
Árósum, frá Jens Anker Boje, Reportag'eGruppen
ÞRÁTT fyrir að borgaralegu flokkarnir hafi unnið sannfærandi
sigur í kosningunum í Danmörku er útlit fyrir að áfram verði
meirihluti fyrir óbreyttri afstöðu til varnarmála. Meirihluti þing-
manna í Þjóðþinginu vill áfram vinna að afvopnun innan NATO,
þótt hætt verði að hafa fyrirvara um afstöðu Dana neðanmáls
í ályktunum ráðherrafunda NATO. Þreifingar um nýja stefnu-
skrá stjómar benda einnig til að Framfaraflokkurinn, hinn ótví-
ræði sigurvegari kosninganna, einangrist á hægri vængnum.
Margir hafa túlkað úrslit kosn-
inganna sem greinilegan stuðning
Nordfoto
Poul Schlliter kemur af fundi Margrétar drottningar 12. maí
síðastliðinn.
Þrátt fyrir kosningasigurinn
bendir ýmislegt til þess að Fram-
faraflokkurinn verði áhrifalaus.
Bæði jafnaðarmenn og radlkalar
hafa lagt höfuðáherslu á að ein-
angra hann. Sú yfirlýsing Glis-
traps frá því á kosninganóttina
að henda eigi öllum múhameðs-
trúarmönnum út úr Danmörku
hafa vakið reiði.
Fjórflokkarnir með Poul
Schluter, forsætisráðherra, og
Uffe Ellemann-Jensen í broddi
fylkingar hafa lýst sig reiðubúna
til samstarfs við Framfaraflokk-
inn. Einkum í þeirri von að Pia
Kjærsgaard, sem á heiðurinn af
hinum auknu vinsældum Fram-
faraflokksins, ryðji hófsamari
stefnu veginn.
Kjærsgaard tekur ekki undir
yfírlýsingar Glistraps en hún er
sömu skoðunar. Kjærsgaard legg-
ur áherslu á að flokkurinn sé
reiðubúinn til tilslakana ti) að
komast til áhrifa. Flokkurinn er
reiðubúinn til málamiðlana um
hvað sem er og jafnvel fús að
greiða atkvæði með fjárlögunum
í fyrsta skipti.
Þó Schlúter óski þess að ekkert
borgaralegt atkvæði fari til spillis
þorir hann líklegast ekki að auka
samstarfíð við flokkinn hvað þá
efna til stjómarsamstarfs. Slíkt
jafnaðist á við línudans án örygg-
isnets. Fjórflokkarnir og Fram-
faraflokkurinn hafa saman ekki
meirihluta á þingi og hinir flokk-
amir myndu leggja flest í sölurn-
ar til að steypa slíkri stjóm.