Morgunblaðið - 08.06.1988, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 1988
49
Margrét Björns-
dóttir—Minning
í dag er til moldar borin Margrét
Bjömsdóttir. Hún andaðist á Hrafn-
istu 27. maí síðastliðinn í hárri elli,
níutíu og eins árs að aldri. Fædd
var hún í Brekku í Víðimýrarsókn
í Skagafirði 12. janúar 1897, elsta
dóttir hjónanna þar, Bjöms Bjama-
sonar og Stefaníu Ólafsdóttur. Tvö
eldri hálfsystkin átti hún, Andrés
og Sigurbjörgu, en faðir hennar var
ekkjumaður er hann gekk í hjóna-
band öðru sinni. Alsystkin Margrét-
ar urðu sex, og em nú þrjú þessara
níu systkina á lífi.
Margrét ólst upp hjá foreldrum
sínum í Brekku og á Reykjarhóli.
Kom fljótt í ljós að hún var bráð-
ger, dugleg og miklum hæfileikum
gædd til munns og handa. Ung að
aldri gekk hún í Kvennaskólann á
Blönduósi, en hélt síðan suður til
Reykjavíkur, þar sem Andrés hálf-
bróðir hennar átti þá heima. Var
mjög kært með þeim systkinum,
en bróðir hennar átti þá skammt
ólifað.
Árið 1921 giftist Margrét reyk-
vískum sjómanni, Óskari Jónassyni,
sem síðar var kafari á skipum Land-
helgisgæslunnar um áratuga skeið,
uns hann lét af störfum fyrir aldurs-
sakir. Óskar andaðist 1971. Þau
Margrét hófu búskap snauð að öðm
en hreysti og starfsgleði. Var hjóna-
band þeirra alla tíð hið farsælasta.
Var störfum svo skipt að húsmóðir-
in annaðist heimilið og öll störf
heima fyrir, en bóndinn var lengst
af árinu úti á sjó að draga björg í
bú. Hvomgt dró af sér í lífsbarátt-
unni. Þau komu sér snemma upp
litlu húsi í Vesturbænum við
Brekkustíg, og þar bjuggu þau í
30 ár, frá 1926 til 1956, er þau
fluttu í nýtt hús er þau höfðu reist
við Granaskjól. Böm þeirra Mar-
grétar og Óskars urðu fimm: Anna
Björg f. 1921, Ingveldur Vilborg
f. 1923, Bjöm Andrés f. 1925,
Gunnlaugur Briem f. 1930 og kjör-
dóttirin Hulda f. 1937.
Fjárhagsafkoman á fyrri búskap-
arárum þeirra Margrétar og Óskars
var ótrygg oft á tíðum, og sum
vom árin mögur. Má því nærri geta
að sjómannskonan þurfti að leysa
mörg vandamál heima fyrir og sigla
stundum skerjóttan sjó með mikilli
aðgæslu. Þetta tókst Margréti frá-
bærlega. Hún var rausnarkona,
nokkuð skapstór og enginn veifi-
skati og bar sig jafnan vel, þótt á
móti kynni að blása. Var vandséð
að hjá henni væri nokkum tíma
þröngt i búi. Innanstokks var ævin-
lega allt hreint og fágað og reglu-
semi framúrskarandi í öllum grein-
um. Uppeldi og eftirlit með bömun-
um var traust og nákvæmt, enda
hafa þau öll orðið hinir ágætustu
borgarar. Þessi sterka og kjark-
mikla kona var vemdarvættur
heimilis síns í blíðu og stríðu. Nánu
sambandi hélt hún ávallt við systk-
in sin, og óijúfandi var tryggð henn-
ar við þá sem hún bast vináttubönd-
um bæði á æskuslóðum sínum fyrir
norðan og síðar á ævinni.
Margrét var félagslynd kona og
lét nokkuð að sér kveða í því efni.
Var hún meðal stofnenda Kaup-
félags Reykjavíkur og nágrennis
og var kjörin í fyrstu stjóm þess.
Mun hafa verið fátítt eða jafnvel
óheyrt að konur sætu í slíkum stöð-
um á þeim árum.
Margrét var alin upp í gróður-
sælli sveit, og ræktunarstörf voru
eftirlætisiðja hennar. Möguleikar
vom reyndar ekki miklir, en garður-
inn hennar á Brekkustígnum var
augnayndi, þó að hann væri fremur
til nytja en skrauts, svo snyrtilega
var um hann gengið. Á seinni árum
eignaðist Margrét landskika við
Rauðavatn þar sem hún vann oft
löngum stundum á sumrin meðan
heilsan entist. Þar gróðursetti hún
meðal annars blómplöntur sem hún
sótti á æskuslóðir sínar fyrir norð-
an, sem alltaf vom henni kærar.
Með aldrinum tapaði Margrét
mjög heym, og var sú fötlun henni
þungbær, því að hún naut mjög
samvista og samræðna við vini og
kunningja. Síðustu æviárin var hún
að mestu horfin heiminum. Aðeins
fáein leiftur frá bemskudögum
náðu inn í hugskot hennar.
Mörg em þau orðin árin síðan
systir mín, tvítug stúlka, hélt „litla
bróður", sem hún kallaði svo, undir
skím og gaf honum nafn hálfbróður
okkar sem hún hafði unnað og dáð
og saknaði alla daga. Þessi gnðmóð-
ir mín og góða systir hefur nú
kvatt, og henni fylgja hjartans
þakkir fyrir allar gjafímar, um-
hyggju og ástúð hennar á lífsleið-
inni.
Hvíli hún í guðs friði.
Andrés Björnsson
Hinn 27. maí sl. lést Margrét
Bjömsdóttir á sjúkradeild Hrafnistu
í Reykjavík. Löng ævi var á enda
og lausn fengin frá þjáningu.
Margrét var fædd 12.01. 1897 í
Brekku í Seyluhreppi, Skagafírði.
Foreldrar hennar vora hjónin Bjöm
Bjamason, bóndi þar, og Ingibjörg
Stefanía Ölafsdóttir. Margrét var
elst 7 alsystkina, en eldri vom sam-
feðra Andrés Bjömsson, skáld, og
Sigurbjörg Bjömsdóttir, húsfreyja
í Deildartungu-í Borgarfirði. Andrés
lést í blóma lífsins árið 1916, en
Sigurbjörg lést fyrir nokkmm ámm,
þá á tíræðisaldri.
Alsystkini Margrétar vom: Sig-
urlína, húsfreyja á Hofi á Höfða-
strönd, f. 22.05. 1898, d. 11.10.
1986. Krístín, húsfreyja í Lundi í
Kópavogi, f. 14.02. 1900, d. 26.05.
1978. Anna, húsfreyja í Hörgsholti
í Miklaholtshreppi, f. 23.02. 1903,
nú á Dvalarheimili aldraðra í Borg-
amesi. Jómnn, húsfreyja í
Reykjavík, f. 14.12. 1904, d. 02.02.
1966. Sigurlaug Sigrún, húsfreyja
í Reykjavik, f. 27.08. 1908. Andr-
és, fyrrv. útvarpsstjóri, f. 16.03.
1917.
Margrét sleit bamsskónum í
Brekku, en um tvítugt fór hún í
kaupavinnu suður í Borgarfjörð til
systur sinnar og mágs í Deildar-
tungu. Þar var hún í 2 ár en þá lá
leið hennar til Reykjavíkur þar sem
hún réðst í vist til Theodóra og
Skúia Thoroddsen í Vonarstræti 12.
Hún mat þau hjón og þeirra fjöl-
skyldu mikils og talaði oft um vem
sína á því heimili.
5. febrúar 1921 giftist hún
Óskari Jónassyni, sjómanni í
Reykjavík. Hjónaband þeirra stóð í
rétt 50 ár. eða þar til Óskar lést
árið 1971. Óskar var mikill ágætis-
maður, traustur og góður heimilis-
faðir. Þau eignuðust 4 böm: Önnu
Björgu, Ingveldi Vilborgu, Bjöm
Andrés og Gunnlaug Briem. Auk
þess ólu þau upp og gerðu að kjör-
dóttur sinni dótturdóttur sína,
Huldu, þá er þetta skrifar.
Árið 1926 reistu foreldrar mínir
hús á Brekkustíg 3A í Reykjavík
og þar var heimili fjölskyldunnar
næstu 30 árin, en þá byggðu þau
aftur hús í Granaskjóli 42 og þar
bjuggu þau uns pabbi dó.
Þar sem pabbi var sjómaður og
oft langtímum saman fjarverandi
kom bamauppeldi og allur heimilis-
rekstur í hlut mömmu. Hún var
sérstaklega dugleg kona og hélt
heimili sitt með miklum mjmdar-
brag. Hún var bam síns tíma og
vön því að vera sjálfri sér nóg og
krefjast ekki af öðmm. Allt sem
hægt var að vinna á heimilinu, hvort
sem það var í mat eða klæðum,
vann hún sjálf. Heimili okkar var
aldrei ríkmannlegt, en það var tand-
urhreint og hver hlutur á sínum
stað. Það varð hlutskipti mömmu
að vera húsmóðir í Reykjavík og
þó hún hafi gegnt því hlutverki
vel, eins og öllu sem henni var trú-
að fyrir, þá held ég að hún hafi oft
saknað sveitalífsins. Henni þótti
afskaplega vænt um sveitina sína,
Skagafjörð, og taldi sig alltaf vera
Skagfírðing þó hún ætti heimili í
Reykiavík í 70 ár.
Mamma hafði mikið yndi af öllum
ræktunarstörfum og litli garðurinn
á Brekkustíg nægði henni ekki til
þeirra hluta. Pabbi og mamma
fengu því land í Fossvogi þar sem
þau ræktuðu garðávexti um margra
ára skeið. Seinna fengu þau land
við Rauðavatn og þar breyttu þau
stórgiýttu landi í sinn unaðsreit og
ræktuðu þar tijágróður og alls kon-
ar blómskrúð auk garðávaxta. Vel
var alltaf að öllu hlúð og uppskeran
rífleg.
Þegar mamma var um áttrætt
dvaldi hún hjá mér þar sem ég bjó
erlendis. Hún naut þess að sjá allan
gróðurinn, flest sem hún hafði aldr-
ei séð vaxa utandvra áður. Mér
verður lengi minnisstætt þegar hún
sá appelsínutré- hlaðið ávöxtum í
fyrsta sinn. Henni fannst það stór-
kostleg sjón.
Síðustu æviárin dvaldi mamma á
Hrafnistu. Heilsunni hrakaði mikið
og síðustu 5 árin var hún á sjúkra-
deild. Hún kvartaði aidrei og bað
aldrei um neitt en var afar þakklát
fyrir alla hjálp og umönnun. Hún
var tilbúin að leggja í sina hinstu
för.
Ég bið Guð að geyma elsku
mömmu mína.
Hulda
Mig langar að minnast ömmu
minnar Margrétar Bjömsdóttur,
sem lést 27. maí sl., nokkmm orð-
um.
Ég var svo lánsöm að alast upp
í sama húsi og amma og afí bjuggu
í. Þau vom á hæðinni fyrir ofan
okkur. Samgangur var mikill og það
leið aldrei sá dagur að ég væri ekki
uppi hjá afa og ömmu.
Afi og amma vom aldrei neitt
að flýta sér, þau höfðu nægan tíma
til að tala við litla stelpu. Amma
kunni svo mikið af kvæðum og sög-
um sem hún sagði mér. Hún hafði
líka mjög gaman af að lesa upp-
hátt og nutum við afi þess að láta
hana lesa fyrir okkur. Þegar amma
var í eldhúsinu að búa til matinn,
sem hún var snillingur í, þá spilaði
afí gjaman við mig á meðan.
Það vom engin sérstök bama-
leikföng á heimilinu, en það var
margt annað, miklu skemmtilegra
en nokkur búðarkeypt leikföng.
Þama var t.d. stóra kistan með
kúpta lokinu sem bamabömin not-
uðu fyrir rennibraut, rokkurinn
hennar ömmu, sem stundum mátti,
stíga, og svo var það tölukassinn
hennar, fullur af alls konar tölum
og hnöppum, sem endalaust mátti
raða í alls konar mynstur.
Amma spann og pijónaði og vor-
um við bamabömin vel búin af
sokkum, vettlingum og nærfötum,
þegar við vomm yngri, sem amma
sá okkur fyrir. Hún hafði ung van-
ist því að nýta alla hluti og fara
vel með og það var alveg ótrúlegt
hvað hún gat töfrað fram úr alls
konar afgöngum góða, nýtilega
hluti.
Amma hafði mikið yndi af garð-
rækt. Ég fékk oft að fara með henni
upp að Rauðavatni, þar sem þau
afí höfðu land til ræktunar. Við
fómm í strætó fyrri hluta dags,
höfðum með okkur nesti og vomm
fram á kvöld. Mér fannst mjög
skemmtilegt að fara í þessi ferðalög
með ömmu.
Ótal minningar koma fram i hug-
ann þegar litið er til baka. Öll skipt-
in sem amma vermdi kalda fingur
og strauk tár af vanga. Öll um-
hyggjan sem elsku afi og amma
veittu mér. Ég bið Guð að blessa
minningu þeirra beggja.
Vala
Magnea Júlía Þ. Olafs-
dóttir — Minning
Fædd 22. júlí 1898
Dáin 28. mai 1988
Ég minnist elskulegrar frænku
minnar Maddýar — Magneu Júlíu-
Þórdísar Ólafsdóttur — sem hlýrrar
og dugmikillar konu sem fræddi
mig um liðna tíð og fólk sem ég
ekki fékk að kynnast af eigin raun,
en fékk ljósa mynd af í skemmtileg-
um frásögnum hennar — frásögn-
um af gömlu Reykjavík og fjöl-
skyldu minni fyrir mína tíð.
Hún var dóttir heiðurshjónanna
Ólafs Magnússonar kaupmanns í
Reykjavík og konu hans Þrúðar
Guðrúnar Jónsdóttur.
Maddý var elst níu systkina og
ólst því upp í stóram systkinahóp
þar sem hún tók þátt í uppeldi yngri
systkina sinna.
24. október 1925 giftist Maddý
Óskari Jónassyni sem lést 1983.
Fimm af átta bömum þeirra kom-
ust á legg.
Maddý og Óskar vom einstak-
lega samhent og samhuga hjón.
Sérstakt yndi höfðu þau af ferða-
lögum og létu sér ekki nægja að
ferðast vítt og breitt um fagurt land
sitt, heldur fóm þau víða erlendis.
Skemmtilegastar fannst mér þó
alltaf frásagnir Maddýar af ferða-
lögum sínum, á sínum yngri ámm,
á reiðhjóli einum fararskjóta — upp
í Borgarfjörð og austur á Þingvöll.
Ég lifði mig inní ferðalög ungs fólks
á reiðhjólum um grýtta þjóðvegi
landsins, yfir óbrúaðar ár og læki,
gistandi í hlöðum sveitabýla. Þetta
var ævintýri líkast í mínum huga.
Enn á ný hefur Maddý haldið í
ferðalag — ferðalag til hins eilífa á
vit feðra sinna.
Um leið og ég votta bömum
Maddýar, systkinum hennar og fjöl-
skyldum þeirra mína dýpstu samúð,
vil ég vitna í orð Spámannsins eftir
Kahlil Gibran:
„Því hvað er það að deyja annað en standa
nakinn í blænum og hverfa inn í sólskinið?
Og hvað er að hætta að draga andann
annað en að frelsa hann frá friðlausum öld-
um lífsins, svo að hann geti risið upp í
mætti sínum og ó^ötraður leitað á fund
guðs síns?
Aðeins sá, sem drekkur af vatni þagnar-
innar, mun þeklga hinn volduga söng.
Og þegar þú hefur náð ævitindinum, þá
fyrst munt þú hefja flallgönguna.
Og þegar jörðin krefst líkama þíns, muntu
dansa í fyrsta sinn.“
Blessuð sé minning góðrar konu.
Helga Bragadóttir
Ertu laus um helglna?
Athugaðu þá hvort ekki séu laus sæti til Amsterdam.