Morgunblaðið - 29.09.1988, Blaðsíða 26

26 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1988
HVAÐ SEGJA ÞAU UM AÐGERÐIR RÍKISSTJÓRNARINNAR:
Álverið í Straumsvík.
Reutcr
Alusuisse óttast ekki nýju stjórnina
UMRÆÐA undanfarinna daga
um uppbyggingu áliðnaðarins
á íslandi og afstaða Alþýðu-
bandalagsins til þess máls hef-
ur ekki haft nein áhrif á af-
stöðu erlendu fyrirtækjanna
fjögurra sem standa að hag-
kvæmnisathugun á byggingu
nýs álvers f Straumsvík að sögn
Edwards Notters, fulltrúa
Alusuisse I nefiid fyrirtækj-
anna. „Hagkvæmnisathugunin
heldur áfram. Við látum orð
stjómmálamanna sem falla f
hita myndunar nýrrar ríkis-
stjórnar ekki á okkur fá. Við
erum fegnir þvf að það er búið
að mynda stjórn og vonumst til
að fá tækifæri til að kynnast
nýjum ráðamönnum innan
tíðar.“
Notter sagði að hagkvæmnisat-
hugunin gengi samkvæmt áætlun.
„Fyrsta uppkasti að henni verður
lokið fyrir lok desember og þá
munu fyrirtækin fjögur fá hana
til umfjöllunar. Þau munu gera
upp hug sinn varðandi þátttöku í
byggingu nýs álvers fyrir 31.
mars næstkomandi og munu þá
skila áliti til íslenskra stjóm-
valda."
Christian Roth, forstjóri ÍSAL,
tók í sama streng og sagðist vera
ánægður með að stjóm hefði ver-
ið mynduð. „Það er of fljótt að
segja nokkuð um áhrif hennar á
þróun áliðnaðarins í landinu, auk
þess sem ég tel það ekki vera í
verkahring útlendings að gera
það.“
Guðjón Oddsson,
formaður kaup-
mannasamtakanna:
Langvarandi
verðstöðvun
óheppileg
„VIÐ höfiun hvorki séð bráða-
birgðalögin né aðrar aðgerðir
ríkisstjórnarinnar í endanlegri
mynd. Því get ég ekki tjáð mig
um áhrif þeirra að svo komnu
máli,“ sagði Guðjón Oddsson,
formaður Kaupmannasamtak-
anna.
Guðjón sagði þó, að Kaup-
mannasamtökin hefðu áður lýst
áhuga sínum á niðurfærsluleið-
inni. Jafnframt teldu samtökin
verðstöðvun til langs tíma óheppi-
lega. Á þeim tíma gæti safnazt
upp töluverð hækkunarþörf, sem
gæti komið illa við fólk, þegar hún
kæmi öll í einu inn í verðlagið.
Víglundur
Þorsteinsson:
Aðgerðimar
óskadraumur
heildsalanna
„ÞAÐ er Ijóst að íslenzkur iðn-
aður ber skarðan hlut frá borði
þeirrar ríkisstjórnar, sem nú
hefur verið mynduð. Teknar
verða upp millifærslur þar sem
erlendu lánsfé verður dælt í
gegnum Verðjöfiiunarsjóð fisk-
iðnaðarins. Þá er fiill ástæða til
að ætla að „gjafasjóður" at-
vinnuveganna sé fyrst og
fremst fyrir fiskiðnaðinn og
aðrar iðngreinar verða skildar
eftir í miklum erfiðleikum,"
sagði Víglundur Þorsteinsson,
formaður Félags íslenzkra iðn-
rekenda.
„Tap iðnfyrirtækja er mikið nú
þegar og það mun vaxa enn frek-
ar. Mér sýnist fljótt á litið að að-
gerðir þessar feli í sér nokkra
gengisfölsun og því megi kalla þær
óskadraum heildsala og innflylj-
enda, en martröð iðnrekenda.
Gengisfölsunin gerir ekkert annað
en að örva sölu á innfluttum vam-
ingi og kreppir þannig enn frekar
að innlendum iðnaði. Texti bráða-
birgðalaganna um verðstöðvunina
er ennfremur þess eðlis, að í raun
býr heildsalinn við frjálsa álagn-
ingu, en innlendi framleiðandinn
situr í verðstöðvun.
Við munum fara nánar yfir
þessar aðgerðir og endurskoða
þjóðhagsspá okkar frá því sumar.
Að því loknu munum við betur
geta tjáð okkur um þá stöðu, sem
innlendum iðnaði virðist ætlað að
búa við,“ sagði Víglundur Þor-
steinssonu
Þóra Hjaltadóttir
formaður ASN:
Hefði viljað
samningsrétt
strax
„ÉG hefði viljað £á samnings-
réttinn sem fyrst og ekki síðar
en um áramót," sagði Þóra
Hjaltadóttir formaður Alþýðu-
sambands Norðurlands. „Hins
vegar bætir það úr skák að
verðstöðvun er ætlað að gilda
lengur en launafrystingu."
Þóra sagði að fyrst og fremst
þyrfti að hafa í huga hvaða áhrif
aðgerðimar hefðu á kaupmáttinn
en ekki einblína á launatölur. Að
öðm leyti vildi hún ekki tjá sig
um ráðstafanimar þar sem hún
hefði einungis haft fréttir af þeim
í Qölmiðlum.
Haraldur Haralds-
son, formaður Fé-
lags íslenzkra stór-
kaupmanna:
Virðist ekki
vera vænlegt
til árangurs
„ÉG HEF ekki séð texta bráða-
birgðalaganna, en mér virðist
þær leiðir, sem ætlunin er að
fara með millifærslum og hand-
stýringu verðlags, ekki vera
heppilegar til árangurs. Eg veit
ekki heldur hvort segja megi
að þessar aðgerðir séu ein-
hveijum einum hagstæðari en
öðrum,“ sagði Haraldur Har-
aldsson, formaður Félags
islenzkra stórkaupmanna.
„Hefði verðjöfnunarsjóður físk-
iðnaðarins verið rekinn eðli sínu
samkvæmt, ætti hann ekki að
þurfa peninga til verðbóta, þegar
afurðaverð lækkar. Eðli hans er
að í hann komi peningar, þegar
verð er hátt og út fari peningar,
þegar verð er lágt. Sjóðurinn var
fyrst eyðilagður upp úr 1973 af
Lúðvík Jósepssyni og síðan hefur
hvað eftir annað verið átt við hann.
Millifærslur falla ekki undir hlut-
verk sjóðsins.
Undanfarið hefur eigið fé út-
flutningsfyrirtækjanna verið étið
upp vegna misvægis kostnaðar-
hækkana og skráningar gengis.
Nú á að fara að bjarga mönnum
aftur, en þá er það spurningin
með hvaða hætti það verður. Á
að bjarga þeim, sem enga lífsvon
eiga eða hinum, sem hægt er að
bjarga? Það skiptir meginmáli
hvor leiðin verður farin. Fyrirtæk-
in þurfa ekki á auknu lánsfé til
að geta gengið. Það þarf að ýta
undir spamað með þeim hætti að
fólk sé reiðubúið að leggja fé í
heilbrigð fyrirtæki. Með því skap-
ast rekstrargrundvöllurinn.
Hvað verðstöðvun og verðgæzlu
varðar, er svo mikil samkeppni
innan verzlunarinnar til dæmis að
hún ætti að nægja ein og sér.
Verð á vöru og þjónustu fer ekki
eftir óskum einhverra hagsmuna-
hópa eða ríkisstjómar, það fer eft-
ir framleiðslukostnaði. Eg get ekki
séð að með þessu sé einhveijum
gert hærra undir höfði en öðrum.
Detti einhveijum I hug að aðgerð-
ir þessar komi sér vel fyrir innflytj-
endur, er það endemis vitleysa,"
sagði Haraldur Haraldsson.
Þórarínn V. Þór-
arinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ:
Menn hafa
áhyggjur af
millifærslu
„VIÐ höfum ekki haft aðstöðu
til að kynna okkur þessar að-
gerðir út í hörgul, en hins vegar
er því ekki að leyna að menn
innan samtakanna hafa af því
verulegar áhyggjur, að aftur
skuli með jafnvíðtækum hætti
og hér virðist vera raunin á,
horfið að millifærslu og upp-
bótakcrfi," sagði Þórarinn V.
Þórarinsson, framkvæmda-
stjóri VSÍ.
„Menn sjá ekki að slíkt kerfí
geti annað en fólgið í sér mismun-
um á starfsskilyrðum einstakra
atvinnugreina og einstakra fyrir-
tækja innan sömu greina. Af þessu
hafa menn verulegar áhyggjur.
Það verður fjallað nánar um þess-
ar aðgerðir innan stjómar VSÍ og
því ekki ástæða á þessu stigi ti)
að tjá sig frekar um þær,“ sagði
Þórarinn V. Þórarinsson.
Pétur Sigurðsson
formaður ASV:
Verður að
skoða heild-
arútkomu
ÞAÐ ER náttúrulega grundvall-
aratriði að ekki sé hróflað við
samningsrétti. En ef leggja á
mat á afskipti ríkisvaldsins
verður að skoða heildarútkom-
una og hvort frysting launa,
stöðvun verðlags og vaxtalækk-
un skili sambærilegum kaup-
mætti og samningar gerðu ráð
fyrir,“ sagði Pétur Sigurðsson,
formaður Alþýðusambands
Vestfjarða, aðspurður um álit á
fyrstu efnahagsaðgerðum nýrr-
ar ríkisstjómar.
„Ég hef engar tölur að byggja
á en hef sterklega á tilfínningunni
að verðstöðvun og lækkun vaxta
1. september hafi skilað meiru en
2,5% áfangahækkun hefði gert í
stöðunni," sagði hann.
Pétur Sigurðsson sagði aðgerð-
imar óréttlátar að því leyti að þær
bitnuðu fyrst og fremst á því fólki
sem fengi greitt eftir töxtum.
„Þetta eykur bilið á milli þess og
hálaunahópanna, launaskrið verð-
ur ekki læknað með afnámi samn-
ingsréttar, þar þurfa önnur úrræði
að koma til.“
Pétur sagði að ekki hefði verið
tekin ákvörðun um fund hjá ASV
vegna aðgerða ríkisvaldsins en í
októbermánuði yrði staða félags-
manna frá 25. janúar reiknuð út.
„Leiði sú skoðun í ljós að staða
okkar sé verri en samningamir
gerðu ráð fyrir þá munum við að
sjálfsögðu krefjast leiðréttingar
frá vinnuveitendum," sagði Pétur
Sigurðsson formaður Alþýðusam-
bands Vestfjarða.
Magnús L. Sveinsson:
Fyrsta stjórn-
arverk Alþýðu-
bandalagsins
athyglisvert
„ÉG LÉT í Ijósi andúð á Iög-
bindingu Iauna í tíð fyrri ríkis-
stjórnar og sú skoðun min hefiir
ekkert breyst enda brýtur hún
gegn gnindvallarrétti laun-
þega,“ sagði Magnús L. Sveins-
son, formaður Verslunar-
mannafélags Reykjavíkur.
„Hins vegar er það athyglisvert
að Alþýðubandalagið, sem lamdi
hvað harðast á fyrri ríkisstjóm
vegna þessa, skuli láta það vera
sitt fyrsta verk í ríkisstjóm að
afhema samningsrétt og banna
launahækkanir. Það sýnir að þeir
meintu ekkert með árásum á fyrri
stjóm."
„Hvað verðstöðvun varðar er
auðvitað knýjandi að halda verði
á vöm og þjónustu lágu á hveijum
tíma. Hins vegar er verðstöðvun
með handafli engin lausn á því
máli, hún frestar vandanum í
mesta lagi um fáeina mánuði,"
sagði Magnús L. Sveinsson, form-
aður VR.
Gunnar Helgi Hálf-
dánarson, Fjárfest-
ingarfélaginu:
Skattur á
sparifé er
hættulegur
Gunnar Helgi Hálfdánarson
framkvæmdastjóri Fjárfesting-
arfélagsins segir að hugmyndir
núverandi stjómar um skatt-
lagningu á sparifé sé stórhættu-
leg leið. Slíkt myndi auka eyðslu
í þjóðfélaginu, minnka sparnað,
auka á viðskiptahallann og auka
erlendar skuldir þjóðarbúsins.
„Það er erfítt að segja álit sitt
á þessum hlutum þar sem ekki er
vitað hve langt stjómvöld ætla að
ganga. Ætla þau að skattleeggja
alla sparifjáreigendur eða ælta þau
að mismuna þeim eftir spamaðar-
formum," segir Gunnar. „Ef verið
er að ræða um að skattleggja
sparifé alls almennings þá skiptir
það tugum þúsunda fólks sem á
þetta frá 100.000 krónum og upp
í milljón bundið í innlánum og
verðbréfum. Þeir sem em að ræða
um þetta verða að tala skýrar um
hvað þeir ætli að gera því yfirlýs-
ingar um skattlagningu af þessum
toga, án þess að það sé útfært
nánar valda miklum skaða."
Aðspurður um þau áform að
breyta lánskjaravísitölunni á þann
veg að launavísitalan hafí þar
helmingsvægi segir Gunnar að
slíkt sé aðeins pólitískt sjónar-
spil.... „Laun hækka meira en
verðlag til lengri tíma litið og því
þýðir þetta hækkun lánskjaraví-
sitölunnar. Að vísu gæti þetta leitt
til jafnari greiðslubyrði af verð-
tryggðum lánum en til að ná slíku
eru til aðrar leiðir," segir Gunnar.