Morgunblaðið - 11.11.1993, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. NÓVEMBER 1993
15
Aldrei áður meira gert í
félagsmálum í Kópavogi
eftirArnórL. Pálsson
Lok kjörtímabils eru eins og ára-
mót; menn staldra við, meta liðna
tíð og gera áætlanir um framtíðina.
Við síðustu bæjarstjómarkosningar
í Kópavogi féll fyrrverandi meiri-
hluti A-flokkanna, Alþýðubanda-
lags og Alþýðuflokks, en þeir tveir
flokkar sem höfðu verið í minni-
hluta, Sjálfstæðisflokkur og Fram-
sóknarflokkur, mynduðu meiri-
hluta. Eins og við mátti búast hafa
A-flokkamir haldið uppi harðri
gagnrýni á hinn nýja meirihluta og
er óhætt að segja að þar hefur á
stundum verið farið fram með meira
kappi en forsjá. Hér skal aðeins
minnast á eina af mörgum röngum
fullyrðingum minnihlutans, sem er
(með nokkrum tilbrigðum) eitthvað
á þessa leið: Það hefur orðið stór-
kostleg afturför í félagsmálum í
Kópavogi.
Því hefur lengi verið haldið fram
með réttu að Kópavogur sé mikill
félagsmálabær. Þeir tveir flokkar
sem nú mynda meirihluta hafa áður
gert það, árin 1970-1978. Þá var
Félagsmálastofnun Kópavogs sett á
stofn og myndað það heildarmynst-
ur sem starfað hefur verið eftir síð-
an — lagður grunnurinn að félags-
málabænum. Það er því ekkert fjær
núverandi meirihlutaflokkum en að
minnka það starf sem þeir hófu
fyrir hartnær aldarfjórðungi.
Þar sem það hefur fallið í minn
hlut að starfa í Félagsmálaráði
Kópavogs ásamt Birnu Friðriks-
dóttur fyrir Sjálfstæðisflokkinn
þetta kjörtímabil þykir mér rétt að
gefa örlitla yfirsýn yfir stöðu mála
á þessu sviði, þótt aðeins verði stikl-
að á stærstu atriðum. Sannleikurinn
er nefnilega sá, að aldrei hafa orð-
ið stórtækari framfarir í þessum
málum en einmitt á þessu kjörtíma-
bili. Sést það best af því yfirliti sem
hér fylgir með.
Félagslegar íbúðir
Gífurleg aukning hefur orðið í
félagslega íbúðakerfinu. Á kjör-
tímabilinu hafa 159 íbúðir verið
teknar í notkun og eru þær nú alls
422. Auk þess eru 60 nýjar íbúðir
í augsýn, og hefur þeim þá alls
fjölgað úr 263 í 482.
Oldrunarmál
í öldrunarmálum hefur einnig
miklu grettistaki verið lyft. Á þessu
ári var tekin í notkun félagsmiðstöð
aldraðra í Gjábakka og hefur hún
hlotið frábærar móttökur. Mark-
„Sannleikurinn er
nefnilega sá, að aldrei
hafa orðið stórtækari
framfarir í þessum mál-
um en einmitt á þessu
kjörtímabili. Sést það
best af því yfirliti sem
hér fylgir með.“
visst hefur verið unnið að því að
koma á fót nýju sambýli, enda eftir-
sótt úrræði í vistunarmálum aldr-
aðra. Öll leyfi eru nú fengin og
unnið að framkvæmd málsins. Nú
liggur fyrir ákvörðun um byggingu
þjónustumiðstöðvar fyrir aldraða í
Kópavogsdal í sambandi við bygg-
ingu íbúða fyrir aldraða þar, sem
seldar verða á mjög sanngjörnu
verði. Þá var lögð áhersla á sam-
starf við Félag eldri borgara, og
var tími til kominn.
Unglingarnir
Á næstunni taka tvær nýjar ungl-
ingamiðstöðvar til starfa, annars
vegar í húsnæði HK í Digranesi og
hins vegar í hinu nýja íþróttahúsi
Bætum hag ungs fólks
eftir Birgi Ómar
Haraldsson
Enginn þarf að efast um þá stað-
reynd að Islendingar hafa upplifað
mikla velmegunartíma. Ummerkin
um velsæld og uppbyggingu blasa
hvarvetna við. Undanfarin ár hafa
hins vegar einkennst af samdrætti
íslenska þjóðarbúsins, vaxandi at-
vinnuleysi og versnandi lífskjörum,
einkum ungu kynslóðarinnar.
Nýlega lét bandarísk stofnun
geta úttekt á stöðu ungs fólks þar
í landi. Niðurstöður ýmissa þátta
úttektarinnar virðast benda til þess
að frændur vorir, vestan hafs, og
íslensk ungmenni eigi ýmislegt sam-
eiginlegt. I úttektinni kemur fram
áð ungur karlmaður hefur að meðal-
tali um 17% minni tekjur nú en
maður á sama aldri árið 1973.
Sömuleiðis kemur fram að ungar
konur hafa á tímabilinu að meðal-
tali aðeins um 65% í laun á við
karlmenn. Þegar tillit hefur verið
tekið til skatts og annars kostnaðar
útvinnandi foreldra kemur í ljós að
ungt fólk vinnur nú lengri vinnudag
en foreldrar þeirra gerðu á sama
aldri og fyrir minni laun. Afleiðing
þessa tekjusamdráttar er sú að fleiri
fjölskyldur lifa nú nær fátækt-
armörkum en fyrir 20 árum.
Þetta er vandamál sem þarf að
taka á, því þessu er ekki mjög ólíkt
farið hér á landi. Er lausnin m.a.
fólgin í því að auka lánamöguleika
ungu kynslóðarinnar? Það er nú einu
sinni svo að skuldir hvers og eins
einstaklings eru þekktar en á hinn
bóginn er óvíst hvort tekjur á hveij-
um tíma standi undir greiðslubyrði
af skuldum. Eg er þeirrar skoðunar
að mikilvægast af öliu sé að auka
atvinnutækifæri unga fólksins, sem
ég tel að þau eigi hiklaust skilið í
arfleifð frá okkur sem eldri erum.
í nýlegri erlendri könnun kemur
í ljós að afleiðingar atvinnuleysis
eru m.a. aukin afbrotahneigð og
óregla meðal ungs fólks og bama
þeirra. Samfelld fjarvera beggja for-
eldra frá börnum sínum leiðir til
rótleysis sem oft verður til þess að
þau leggja út á afbrotabraut. Aukin
afbrot auka kostnað þjóðfélagsins,
sem betur væri varið til atvinnuupp-
byggingar. Það er því um vissan
vítahring að ræða sem getur verið
erfítt að vinna sig út úr. Eg legg
því mikla áherslu á að á þessu
vandamáli verði tekið með raunhæf-
um hætti. Samkvæmt nýlegum
Birgir Ómar Haraldsson
„Afleiðing þessa tekju-
samdráttar er sú að
fleiri fjölskyldur lifa nú
nær fátæktarmörkum
en fyrir 20 árum.“
tölum er gert ráð fyrir að greiða
þurfi 7-8 milljarða í atvinnuleysis-
bætur á þessu ári. Það er næstum
því sama upphæð og áætlaður halli
á fjárlögum næsta árs. Ef við íslend-
ingar hefðum borið gæfu til að
leggja meiri áherslu á atvinnuupp-
byggingu undanfarna áratugi væru
atvinnutækifærin nú fleiri en þau
eru um þessar mundir. Sú upphæð
sem áætlað er að atvinnuleysið
muni kosta þjóðarbúið í ár væri því
að öllum líkindum lægri og væri því
hægt að veija mismuninum til auk-
innar atvinnuuppbyggingar.
Unga fólkinu á Islandi reynist oft
erfitt að eignast sitt fyrsta hús-
næði, jafnvel þótt nýtt húsnæðis-
lánakerfi létti verulega undir. Lánin
leysa tímabundinn vanda, en til þess
að standa undir greiðslubyrðinni af
lánunum þarf eðlilega að tryggja
fullnægjandi atvinnustig. Ríkis-
stjórnir leggja að mínu mati allt of
mikla áherslu á að leysa vandamál-
ið sem hlýst af þverrandi tekjum
unga fólksins með því að auka lána-
möguleika þess. Að mínu mati ætti
að Icggja höfuðáherslu á að a uka
tekjumöguleikana.
Það er athyglisvert til þess að
vita að um 82% íslenskra kvenna
eru á vinnumarkaði. Kvennalistinn,
sem sótti fram á sínum tima á
grunni gamalla gilda, s.s. þeirra að
heimilið væri hornsteinn þjóðfélags-
ins, hefur mér vitanlega a.m.k. ekki
beitt sér fyrir því að láta fram-
kvæma könnun á því hvort efnahag-
ur heimiianna hafi batnað við aukna
þátttöku beggja foreldra á vinnu-
markaði. Kvennalistinn hefur, eins
og margir aðrir stjórnmálaflokkar,
misst sjónar á þeim gildum og
stefnumálum, sem lagt var upp með
í upphafi, enda sitja þær nú í bank-
aráðum þrátt fyrir yfirlýsingar um
að slíkt kæmi aldrei til greina.
Aukin menntun mun færa okkur
betra þjóðfélag. Enginn vafi er á
því í mínum huga að þessi staðhæf-
ing er rétt að því tilskildu að mennt-
unin nýtist til þess að auka tekjur
þjóðfélagsins. Hlutfall tuttugu ára
einstaklinga,' sem fór í framhalds-
nám, var um 25,1% árið 1980. Tíu
árum síðar var hlutfallið komið í
40,1%. Er víst að næg atvinna verði
til í framtíðinni fyrir allan þann
fjölda sem nú fer í mennta- eða fjöl-
brautaskóla? Ég er því miður svart-
sýnn á að svo verði ef heldur fram
sem horfir. Ég tel nauðsynlegt að
tryggja með einhveijum hætti að
menntunin sé í samræmi við þarfir
þjóðfélagsins hveiju sinni. Ein leiða
til þess gæti verið sú að færa
ákvörðun um nám til fyrirtækjanna
og gefa þeim skattaafslátt sem
styrkja unga starfsmenn til náms.
Þetta fyrirkomulag hefur m.a. verið
notað í Austurlöndum fjær og gefist
vel.
Þjóðfélag okkar mun ekki standa
til frambúðar á traustum grunni ef
haldið verður áfram á braut sam-
felldra skyndilausna. Ráðherrar
ættu að gefa færri yfirlýsingar i
fjölmiðlum en nota tímann í þess.
stað til markvissari aðgerða sem
hafa það að markmiði að treysta
efnahag unga fólksins. Það er kom-
inn tími til skynsemi og aðhalds í,
rekstri hins opinbera og þjóðarbús-
ins í heild. Það hefur ætíð verif
stefna sjálfstæðismanna að verð-
mmætasköpun og aðhald í rekstri
skapi traustan grundvöll heimil-
anna, fyrirtækjanna og þjóðfélags-
ins alls. Það verður að skapa verð-
mætin áður en þeim er eytt.
Höfundur er framkvæmdastjóri
og tekur þátt í prófkjöri
sjálfstæðisfólks í Kópavogi.
Arnór L. Pálsson
Breiðabliks í Kópavogsdal. Fyrir er
unglingamiðstöðin Ekkó i Þinghóls-
skóla. Ljóst er þó að unglingarnir
sætta sig ekki fullkomlega við þessa
aðstöðu. Sumir vilja ekki binda sig
í íþróttafélögum, aðrir vilja ekki
hafast við í skólahúsnæði. Fyrir
liggur því að leysa vanda þessara
unglinga, og það mun verða gert.
Tekið hefur verið upp samstarf við
Rauða kross íslands um virkt leitar-
starf meðal unglinga og hefur það
skilað góðum árangri. I mótun er
öflugt forvarnarstarf í samstarfi
lögreglu, skólanefnda, félagsmála-
ráðs, foreldrafélaga og skólastjóra.
Atvinnumál
Vaxandi atvinnuleysi hefur ekki
gengið hjá garði Kópavogsbúa,
fremur en annarra. Síðastliðið sum-
ar gekkst bærinn fyrir atvinnuátaki
í samstarfi við félagsmálaráðuneyt-
ið, sem tryggði á þriðja hundrað
manns atvinnu yfir sumarmánuð-
ina, þar á meðal skólafólki. Svo vel
tókst að unnt var að útvega öllu
skólafólki, sem þess óskaði, atvinnu
í lengri eða skemmri tíma. í at-
vinnudeild hefur verið komið á fót
virkri atvinnumiðlun, sem hefur
skilað góðum árangri.
Hér hafa aðeins fá stór mál ver-
ið tilgreind, þótt fjölmörg önnur
mætti nefna. Skylt er einnig. að
geta þess, að þótt minnihluti hafi
á stundum þyrlað upp miklu póli-
tísku moldviðri um félagsmálin, þá
hefur samstarf yfirleitt verið gott.
Helst hefur bjátað á þegar hreyft
hefur verið við ýmiss konar sjálf-
virkni sem fengið hafði að dafna.
Við viljum gæta ítrustu hagsýni í
rekstri Félagsmálastofnunarinnar,
svo þeir peningar sem til þess mála-
flokks er varið nýtist sem allra best
þeim sem þjónustunnar þarfnast
mest. Óhætt er líka að fullyrða að
rekstur stofnunarinnar hefur stór-
batnað á þessu kjörtímabili, og von-
andi verður fetað áfram á þeirri
braut.
Höfundur er bæjarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins íKópavogi ogfull-
trúi flokksins í Félagsmálaráði.
Rækjulcokteill
á :t70 kr.